دولتی‌هایی که مانع توسعه می‌شوند
ابراهیم جمیلی * ایران پتانسیل‌های بسیاری دارد که می‌تواند دستیابی به جایگاه‌های بالای جهانی را آسان‌تر کند. بدیهی است تنوع آب و هوایی، تنوع اقلیمی، تنوع محصولات، تنوع مواد معدنی، برخورداری از حوزه‌های گردشگری، قدمت تاریخی، دسترسی به دریای آزاد، در اختیار داشتن دریای خزر به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه جهان و…، همه و همه نشان از پتانسیل‌ها و توانمندی‌های بالای کشور دارد. یکی از بزرگ‌ترین توانمندی‌های کشور اما برخورداری از نیروی کاری جوان و تحصیلکرده است که با وجود محدودیت‌های موجود، فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی خود را ادامه می‌دهند.
حتی در زمان شیوع ویروس کرونا نیز تحقیقاتی مشابه کشورهای بزرگ دنیا از سوی متخصصان ایرانی صورت گرفت که نشان از توانمندی بالای سرمایه انسانی کشورمان دارد. این در حالی است که کشورهای بزرگ دنیا امکانات بسیار وسیعی در اختیار دارند و ایران با محدودیت‌های بسیاری در حوزه‌های مختلف دست به گریبان است. بدیهی است خروج آمریکا از برجام و زیر پا گذاشتن تعهدات قبلی این کشور در قبال ایران دستیابی به برخی جایگاه‌های جهانی را برای کشورمان دشوار کرده است. با این حال ایران با توجه به حقانیت‌هایی که دارد، می‌تواند جایگاه والای خود را در حوزه دیپلماسی، اقتصادی، فروش نفت و گاز و صادرات به دست آورد.
با این وجود نمی‌توان منکر بزرگ بودن اندازه دولت در اقتصاد ایران شد. به این ترتیب یکی از الزامات اساسی برای حرکت در مسیر رشد و شکوفایی اقتصادی، چابک‌سازی دولت و کاهش اندازه دولت در اقتصاد است. متاسفانه دولت‌های مختلف تلاشی برای اجرای برنامه‌های توسعه‌ای نداشته‌اند. این در حالی است که طبق برنامه چهارم توسعه اقتصادی، ایران باید به طور سالانه حدود سه تا پنج درصد از نیروهای کاری خود را کاهش دهد. اگر این برنامه به طور جدی اجرا می‌شد، می‌توانستیم ظرف مدت ۱۰ سال به بهره‌وری مناسبی دست یابیم. تجربه کاهش توان کاری نهادهای دولتی در زمان شیوع ویروس کرونا (همچون تعطیل شدن شعب بانک‌ها یا ادغام آنها با یکدیگر) نیز نشان داد که کاهش حجم و اندازه دولت تاثیر چندانی بر پیشبرد اهداف کشور ندارد.
به این ترتیب می‌توانیم با استفاده از تجربیاتی که در شرایط کرونا کسب کرده‌ایم، برنامه‌های خود را عملیاتی سازیم تا در جهت بهبود کیفیت خدماتی که ارائه می‌دهیم و کاهش هزینه‌های جاری کشور و اداره بهتر امور کشور گام برداریم. اما چنانچه دولت گامی در جهت چابک‌سازی و کاهش نقش خود در اقتصاد برندارد، دستیابی به جایگاه هفدهم جهان نیز غیرممکن خواهد بود.
ابراهیم جمیلی * اقتصاددان
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :
