دست‌های پشت پرده
آرزو فرشید * عوامل درونی در واقع همان رقابت‌های سیاسی میان راه‌یافتگان به مجلس است؛ رقابت‌هایی که انتظار می‌رود اصلی‌ترین عامل اثرگذار بر نتیجه انتخابات هیات رییسه باشد و زورش به عوامل بیرون بچربد. رقابت‌های یادشده در این دوره از مجلس شورای اسلامی با توجه به ترکیب آن، محدود به جریان اصولگراست و در حقیقت شاهد رقابت بین طیف‌های مختلف این جریان هستیم.
برای درک بهتر از عوامل درون‌مجلسی اثرگذار بر انتخابات هیات رییسه اما باید یک دسته‌بندی دیگر انجام داد و به کنش‌های سیاسی احمدی‌نژادی‌ها، قالیبافی‌ها و مستقلان و اصلاح‌طلبان توجه کنیم.
بعد از چند هفته و بر مبنای برخی توافقات درون‌جریانی از شمار کاندیداهای ریاست مجلس کاسته شده و افرادی مثل علیرضا زاکانی و مرتضی آقاتهرانی کنار گذاشته شدند. حتی احمدی‌نژادی‌ها نیز از میان سه کاندیدای خود به یک گزینه نهایی رسیدند و توافق کردند. در پس این تحولات اکنون در یک سوی میدان قالیباف را داریم و در آن‌سو حاجی‌بابایی را.
پیروز این میدان وقتی روشن می‌شود که بدانیم رییس آتی برای تکیه زدن بر آن کرسی نیازمند جلب ۱۳۷ رای موافق است. آن‌طور که به نظر می‌رسد و قالیبافی‌ها مدعی هستند تا این لحظه ۱۵۰ رای دارند اما این برای آنکه به پیروزی اطمینان داشته باشند کافی نیست چرا که حاجی‌بابایی‌ها و احمدی‌نژادی‌های هوادار او و طیف پایداری هم بیکار ننشسته و سرگرم لابی‌های دقیقه نودی هستند. این لابی‌ها وقتی جدی‌تر گرفته می‌شود که به اثرگذاری رای مستقلان و اصلاح‌طلبان این مجلس باور داشته باشیم.
درست است که اصلاح‌طلبان این مجلس حداکثر ۲۰ و مستقلان نیز ۵۰ نفر بیشتر نیستند اما مجموع اینها می‌توانند به یک عامل موثر درونی تبدیل شوند. این گروه تقریبا یک‌چهارم نمایندگان مجلس را در اختیار دارد و در صورت وحدت و تفاهم می‌تواند به یک اهرم قوی بدل شود. مشاهده یک رویه واحد از این گروه اما انتظار گزافی است زیرا در مجلس دهم دیدیم که فراکسیون مثلا اصلاح‌طلب امید با آن جمعیت بیش از ۱۰۰ نفره خود هم قادر به پیروی از یک رویه مبتنی بر وحدت نبود. با این حساب باید منتظر ماند و دید که کدام یک از طیف‌های اصولگرا در جلب رای این گروه اثرگذار موفق‌تر است.
ناصر قوامی، نماینده مجلس در دوره ششم معتقد است حاجی‌بابایی با اتکا به سابقه حضور خود در مجالس پیشین، قدرت لابی‌گری قوی‌تری دارد و زاویه اصلاح‌طلبان با قالیباف نیز سبب می‌شود که به او رای دهند. این اما نظر همه اصلاح‌طلبان نیست مثلا جلال جلالی‌زاده در گفت‌وگویی گفته است که نمایندگان تازه به مجلس رسیده بیش از آنکه تحت تاثیر لابی‌ها در چارچوب مجلس باشند، متاثر از رایزنی‌ها و وعده‌هایی هستند که از بیرون مجلس دریافت می‌کنند و کفه ترازو به نفع قالیباف سنگین‌تر است. اینکه کدام یک از این دو فعال سیاسی و نماینده پیشین مجلس درست می‌گویند در دومین جلسه مجلس یازدهم روشن خواهد شد.
عوامل بیرونی
انتخابات هیات رییسه مجلس علاوه بر رقابت‌های پیش‌گفته، متاثر از برخی لابی‌ها و عوامل بیرون مجلسی است. از تلاش چهره‌های شاخص اصولگرا گرفته تا لابی دولت و نظر نهادهای خاص. در بررسی این گروه از عوامل موثر بر انتخابات هیات رییسه باید به روابط مجلس و عامل بیرونی و همچنین منفعت عامل بیرونی از رییس شدن گزینه مورد نظرش، توجه داشت.
به عنوان مثال در روزهای اخیر بارها و بارها از دخالت دولت در انتخابات هیات رییسه سخن گفته شد و ناگفته نماند که دولت نیز بارها از طریق علی ربیعی و محمود واعظی مساله را تکذیب کرد. رسانه‌های مدعی دخالت دولت در این انتخابات حاجی‌بابایی را گزینه مورد نظر دولت معرفی و در لفافه به این اشاره کردند که زاویه دولت روحانی با قالیباف از زاویه او با احمدی‌نژادی‌ها بیشتر است بنابراین دولت برای افزایش تعاملات خود با مجلس آتی در جهت رییس شدن حاجی‌بابایی می‌کوشد! حسن روحانی رییس دولت تدبیر و امید نیز چندباری از امیدواری خود به روابط خوب با مجلس آتی سخن گفت اما سوال اینجا است که مجلس یازدهم در این کمتر از یک سالی که از دولت باقی است، چقدر می‌تواند مشکل‌ساز باشد؟!
شهربانو امانی، نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت نیوز» به همین نکته اشاره و تاثیرگذاری دولت بر انتخابات هیات رییسه را رد کرد. او گفت: «چون کمتر از یک سال از عمر دولت باقی مانده و از آنجا که این دولت در مجلس حامیان جدی ندارد، می‌توان گفت که لابی طرفداران اصولگرای دولت نقش خیلی تعیین‌کننده‌ای در این انتخابات ندارد. دولت به عنوان مجری انتخابات وظیفه خود را انجام داد و از اینجا به بعد آن، پای اصولگرایان راه‌یافته به مجلس است.»
این عضو شورای شهر تهران که سابقه حضور در مجالس پنجم و ششم را نیز دارد، اصلی‌ترین عامل بیرونی اثرگذار بر انتخابات پیش‌رو را افراد و نهادهای موثر بر انتخابات اسفند ۹۸ دانست و گفت: «مجلس یکدست اصولگرای یازدهم به عنوان مجلسی که با حداقل آرا شکل گرفت و با تاکید بر شعارها و وعده‌هایی که محور آن ناکارآمدی دولت و اصلاح‌طلبان بود روی کار آمد باید در راستای تحقق شعارهای خود عمل کند. یکی از این شعارها ایجاد وحدت بود و انتخابات هیات رییسه نیز فرصت خوبی است تا نشان دهند به خاطر خدمت به مردم دچار تناقض و تصاد نمی‌شوند.»
وی افزود: «طبیعتا همان بخشی که در روی کار آمدن مجلس یازدهم نقش جدی داشت و حتی بعضا الزامات نانوشته‌ای هم از این آقایان و خانم‌های راه یافته به مجلس گرفت، اکنون در انتخابات هیات رییسه هم نقش دارد و البته باید پاسخگوی مردم هم باشد. به نظر می‌رسد تحت تاثیر همین گروه‌ها انتخابات هیات رییسه بدون سر و صدا انجام شود و این هیات رییسه بیش از سایر مجالس تحت تاثیر عوامل بیرونی باشد. این در حالی است که از وکلای ملت انتظار می‌رود بیش از آنکه خود را پاسخگوی نهادهای قدرتمندی بدانند که در ورود آنان به مجلس نقش داشته و رقبا را خیلی راحت برایشان حذف کردند، خود را پاسخگوی مردم بدانند.»
گذشته از اصولگرایان پشت پرده و به قول قالیباف پدرخوانده‌هایی که قطعا در این انتخابات نیز نقش‌آفرین- به صورت غیرمستقیم البته- خواهند بود و دولت که موثر یا غیرموثر مشغول لابی‌هایی بوده است، باید به یک عامل اثرگذار و حائزاهمیت دیگر نیز توجه داشت. این عامل قطعا چیزی نیست غیر از نظر شخص رهبری درباره اینکه چه کسی رییس شود. درست است که ایشان هیچ وقت به صورت مستقیم در این خصوص دخالتی نداشته و اجازه داده‌اند رییس مجلس از طریق فرآیند قانونی و مبتنی بر دموکراسی خود انتخاب شود اما ایشان به عنوان یک فرد حتما نظری دارند؛ نظری که برای اغلب نمایندگان راه‌یافته به مجلس بسیار حائزاهمیت است و می‌تواند در تصمیم آنان تغییر ایجاد کند. این فرض خطا نیست اگر به یاد داشته باشیم که ایشان قبلا گفته بودند درباره انتخاب برخی وزرا نیز نظر دارند (نقل به مضمون).
شهربانو امانی نیز وجود و اثرگذاری این عامل را جدی تلقی کرد و گفت: «قطعا نظر رهبری در انتخابات هیات رییسه نقش مهمی دارد، خاصه اکنون که کشور در یک پیچ تاریخی مهم قرار دارد و قابل تصور نیست که شخص اول مملکت درباره موضوع مهمی مثل انتخاب رییس قوه مقننه بی‌نظر باشند به خصوص وقتی که در مسائل کوچک‌تر و ساده‌تر مثل مقابله با کووید ۱۹ از دفتر ایشان توصیه‌هایی به شهرداری می‌شود، نمی‌توان پذیرفت که در مسائل مهمی مثل انتخاب رییس مجلس بی‌نظر باشند و طبیعی است که نظر ایشان برای نمایندگان اهمیت ویژه‌ای دارد.
نظر رهبری، دولت، نهادها و افراد موثر یا حتی رقابت‌های سیاسی درون مجلس هیچ‌یک به تنهایی قادر به اثرگذاری بر انتخابات هیات رییسه نیست و نتیجه امر متاثر از مجموعه این عوامل است؛ نتیجه‌ای که همین پنجشنبه روشن خواهد شد.
اخبار برگزیدهسیاسی
لینک کوتاه :