ضرورت اجتناب از اتوبوسی شدن مجلس

صلاح‌الدین هرسنی * از منظر تئوریک دولت اتوبوسی محصول قرابت‌های سیاسی، زد‌و‌بند‌های جناحی، ائتلاف‌ها، تبانی‌ها و سرانجام سلایق، نگرش‌ها و اولویت‌های منحصر‌به‌فرد دولت‌ها در آرایش و چینش نظام مدیریتی است و بر این نکته تاکید می‌کند که دولت‌ها برای گردش سازوکار‌های نظام مدیریتی در اساس از افراد همفکر و نزدیک به سلیقه خود استفاده می‌کنند.

الگوی دولت اتوبوسی اگرچه از منظر دموکراتیک در ارتباط با حق انتخاب دولت‌ها تفسیر می‌شود اما از منظر کارکردگرایی ممکن است منجر به نتایج مطلوب و مشخصا توسعه نظام اداری نشود چراکه صرف قرابت‌های سیاسی، زد و بند‌های جناحی، ائتلاف‌ها و تبانی‌ها نمی‌تواند متضمن طبیعی و هدفمند شدن گردش سازو‌کار‌های نظام‌های اداری و در نتیجه تخصص‌گرایی شود بلکه بر عکس تخصص‌گرایی نظام‌های اداری را  قربانی سیاسی‌کاری انتخاب‌ها می‌کند. در واقع الگوی دولت اتوبوسی در طول دولت‌های بعد از انقلاب تا میزانی موجب روی کار آمدن بی‌حقان غاصب به جای ذی‌حقان محروم در گردش سازوکار‌های نظام اداری کشور شده است. سابقه اجرایی‌سازی الگوی دولت اتوبوسی در دولت‌های گذشته و نیز دولت حاضر نشان می‌دهد که تا چه میزان بسیاری از شایستگان و تخصص‌ها قربانی سیاسی شدن انتخاب‌ها شده‌اند.

متاسفانه و در کمال حیرت به دنبال گسترش و توسعه الگوی دولت اتوبوسی در گردش سازوکار‌های نظام اداری، ما شاهد الگوی مجلس اتوبوسی نیز هستیم و با سمت‌وسوی معناداری که بسیاری از نمایندگان حوزه انتخابی در این زمینه از خود نشان داده‌اند، طولی نخواهد کشید که کارویژه‌های مجلس و نمایندگان نیز اتوبوسی و به الگوی رایج و ثابتی بدل شود.

برای نمونه با آغاز به کار مجلس یازدهم شاهد تغییر و جابه‌جایی مدیران در نظام‌های اداری هستیم و نمایندگان مجلس حاضر تلاش دارند که بر اساس سلایق و سیاسی‌کاری، افراد نزدیک به خود را برای مناصب مدیریت نهاد‌ها و ارگان‌ها در حوزه انتخابیه خود به کار گیرند. در حقیقت سیاسی‌کاری مستتر در الگوی مجلس اتوبوسی بار دیگر فرصت‌های حاصل از تخصص‌گرایی و کارآمدی را به آفت نظام‌های اداری بدل می‌کند. حال از آنجا که نظام اداری مطلوب و کارآمد می‌تواند تسهیل‌کننده و زمینه‌ساز تحقق هدف‌های برنامه‌های توسعه باشد، لازم است دولت‌ها و مجلس از روند‌های اتوبوسی شدن کارویژه‌ها اجتناب کنند و تخصص‌گرایی و کارآمدی مدیران نظام‌های اداری را قربانی قرابت‌های سیاسی، زد‌وبند‌های جناحی، ائتلاف‌ها، تبانی‌ها سلایق و سرانجام سیاسی‌کاری نسازند.

* کارشناس علوم سیاسی