سیاسی‌کاری آژانس مساوی با خروج کشورها از NPT است
محمدجواد جمالی‌نوبندگانی * در صورتی که آژانس یک نهاد بین‌المللی است و باید بر اساس موضوعات فنی نظر بدهد ولی همواره مباحث مربوط به ایران را بیش از آنکه فنی ببیند، سیاسی کرده است.
بنابراین شاهدیم هر زمان که قرار باشد آمریکا یا اروپا فشارشان بر جمهوری اسلامی را تشدید کنند، به همان نسبت گزارشات آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای علیه ما تندتر خواهد شد. این در حالی است که وقتی همه طرف‌ها از جمله آمریکا در برجام بودند، آژانس همه گزارشاتش را به صورت فنی بررسی و بیان می‌کرد.
البته همیشه چه در زمان البرادعی و آمانو و چه در حال حاضر با چنین مشکلی مواجه بوده و هستیم و این موضوعات چیز جدیدی نیست.
ولی نکته قابل توجه و تامل این است که تاکنون خود آژانس حداقل ۱۵ بار بحث عدم انحراف ایران از مباحث هسته‌ای را در گزارشاتش تایید کرده است. ما حتی بدون تایید مجلس بیش از آنکه کشورهای عضو دسترسی داشته باشند، اجازه داده‌ایم حتی در برهه‌ای از زمان از برخی مراکز نظامی ما هم بازدید کنند و این فراتر از میزان و سطح تعهدات ما در برجام بود.
بنابراین به نظر می‌رسد هر چه جمهوری اسلامی ایران برای اثبات اینکه انحرافی در تعهداتش در قبال آژانس نداشته، مواضع نرم‌تری از خود نشان داده است ولی متاسفانه بیش از پیش بر اساس یافته‌هایی که گروه‌های معاند در اختیارشان قرار می‌دهند ما را تحت فشار قرار می‌دهند.
بنابراین آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای باید بداند اگر بخواهد به این روش خود ادامه دهد، قطعا جمهوری اسلامی در ادامه همکاری‌های بیشتری که با آنها داشته است تجدیدنظر خواهد کرد.
موضوع دیگر اینکه ما در برجام چند سال یکطرفه تعهدات‌مان را انجام داده‌ایم و اروپایی‌ها در حد گفتاردرمانی عمل کرده‌اند و آمریکایی‌ها هم رسما از آن خارج شدند و جالب است از توافقنامه‌ای که خارج شده‌اند، اکنون به همان توافقنامه استناد می‌کنند تا فشارها و تحریم‌های بیشتری علیه ما اعمال کنند.
به نظرم راه‌حل این است که آژانس به وظایف خودش از جمله بازدیدها و تجزیه و تحلیل‌های فنی و دوری از سیاسی‌کاری بپردازد و موضوعات سیاسی را به سیاستمداران بسپارد.
اگر این‌گونه عمل شود، ما می‌توانیم ادامه همکاری‌ها را با آژانس داشته باشیم ولی اگر بخواهد هر لحظه اسباب دست و ابزار انگلیس، آمریکا و فرانسه باشد، در ادامه همکاری با مشکل مواجه خواهیم شد.
البته لازم به ذکر است که جمهوری اسلامی ایران تاکنون به همه تعهداتش عمل کرده و حتی بیش از تعهداتش را انجام داده است. اگر هم بهانه آنها کاهش سطح تعهدات است، باید به آنها گفت اگر ما افزایش تولید آب سنگین یا موارد غنی‌شده کیک زرد داریم بر اساس بندهایی است که در برجام به ما اجازه داده است.
در بندهایی از برجام آمده است که در صورت عدم اجرای تعهد طرف‌های دیگر، جمهوری اسلامی ایران این امکان و اجازه را دارد که سطح تعهداتش را کاهش دهد. ضمن اینکه این کاهش تعهدات را به خود آژانس انرژی هسته‌ای اعلام کرده بودیم و با اطلاع آنها بوده است.
ایران به آژانس اعلام کرده بود که به دلیل عدم اجرای تعهدات طرف مقابل، سطح غنی‌سازی خود را از ۶۷/۳ به ۵/۴ درصد افزایش خواهیم داد.
هرچند خود آمریکایی‌ها هم در آب سنگین ما را تحریم کرده‌اند. پس هر گامی که در کاهش سطح تعهدات انجام داده‌ایم طبق حقوقی است که در برجام به ما داده شده و ایرادی به جمهوری اسلامی در این‌باره وارد نیست.
نکته‌ای که وجود دارد این است که اگر آژانس در قبال ایران بخواهد سیاسی برخورد کند، این اقدام در مجامع بین‌المللی بازتاب منفی خواهد داشت و زیبنده این آژانس نیست و باعث تضعیف جایگاه آن در مجامع بین‌المللی خواهد شد.
بنابراین اگر قرار باشد آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای تحت تاثیر قدرت‌های بزرگ قرار گیرد با این شکل که اگر کشوری از نظر سیاسی با آنها همسو نباشد از طریق آژانس بخواهند به آن کشور فشار وارد کنند، این امر باعث خروج بسیاری از کشورها از آژانس و NPT خواهد شد. بنابراین بهتر است آژانس صرفا به موضوعات فنی ورود کند.
* نایب رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم
اخبار برگزیدهیادداشت
لینک کوتاه :