قمار با معیشت مردم

به گزارش جهان صنعت نیوز:  افزایش قیمت دلار در بازار رسمی نیز تداوم دارد به طوری که دیروز نرخ دلار در بازار رسمی نیز با رشد ۶/۱ درصدی مواجه شد و به ۱۸ هزار و ۶۰۰ تومان دست یافت. به گفته سیاستگذار، قیمت‌های ثبت‌شده در تابلوی معاملات صرافی‌ها برای جلوگیری از سفته‌بازی و آربیتراژ انجام می‌شود. کارشناسان سه دلیل را برای تداوم رشد قیمت‌ها در بازار ارز عنوان می‌کنند؛ نخست کاهش ذخایر ارزی بانک مرکزی است که عمدتا به دلیل تحریم‌ها و بحران کرونا اتفاق افتاده است. دوم حجم بالای تعهدات صادرکنندگانی است که تاکنون ارز آنها به چرخه اقتصادی کشور بازنگشته و سوم نیز رخدادهای جدید سیاسی است.

دیروز دلار وارد کانال ۱۹ هزار تومانی شد. این نخستین‌بار است که در سکوت بانک مرکزی دلار به پیشروی خود ادامه می‌دهد و سقف‌های قیمتی بازار را در هم می‌شکند. آخرین بار در سال ۹۷ بود که دلار توانست وارد کانال ۱۸ هزار تومان شود و به نوسانات قیمتی بپردازد. حال با گذشت دو سال، بازار ارز رکورد قیمتی قبلی خود را شکسته و توانسته در کانال ۱۹ هزار تومان جا خوش کند. دلار در ابتدای معاملات روز گذشته بازار ارز در کانال ۱۸ هزار تومان در نوسان بود و از ورود به کانال ۱۹ هزار تومان عاجز مانده بود. اما از ساعات میانی ظهر دلار توانست کانال ۱۸ هزار تومان را پشت سر بگذارد و نرخ قیمتی تازه‌ای را به ثبت برساند. به این ترتیب پیشروی دلار در بازار ارز تداوم یافت و در ساعات پایانی روز به ۱۹ هزار و ۲۰۰ تومان رسید. دلار فردایی نیز با نرخ ۱۹ هزار و ۴۰۰ تومان قیمت‌گذاری شده است. این موضوع نشان می‌دهد که پیش‌بینی فعالان بازار ارز مبنی بر افزایش نرخ دلار تا کانال ۲۰ هزار تومان چندان دور از انتظار نیست.

وضعیت تجارت خارجی

دلار در حالی رکورد تازه قیمتی را به ثبت رسانده که رییس کل بانک مرکزی به تازگی زوایای تازه‌ای از وضعیت ارزی کشور را نمایان کرده است. عبدالناصر همتی به وضعیت دشوار کشور اشاره کرده و گفته رفع تعهدات ارزی صادرکنندگان در تیرماه می‌تواند به ثبات بازار ارز کمک کند. در حالی که انتظار می‌رفت گفته‌های سیاستگذار پولی چراغ سبز کاهش قیمت‌ها در بازار ارز باشد اما شنیدن واقعیت‌های اقتصادی کشور از زبان رییس کل بانک مرکزی به نگرانی‌ها در خصوص آینده اقتصادی دامن زده و انتظارات نوسان‌گیران برای صعود بیشتر نرخ دلار را بالا برده است. فعالان بازار ارز و کارشناسان پیش‌بینی‌های متفاوتی در خصوص بازار ارز ارائه می‌دهند. گروهی که متولی انجام معاملات ارزی بازار هستند می‌گویند دلار آماده ورود به کانال‌های جدید قیمتی است اما کارشناسان و فعالان اقتصادی می‌گویند روند تغییرات قیمتی بازار ارز بستگی زیادی به وضعیت تجارت خارجی کشور دارد. به گفته آنان اگر صادرات غیرنفتی کشور رونق گیرد و دروازه‌های ورود ارز به کشور گشوده شود، می‌توان به کاهش قیمت‌ها در بازار ارز امیدوار بود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که دلار از هفته دوم خرداد درصدد بوده نرخ‌های معاملاتی تازه‌ای را به ثبت رساند. گام افزایشی دلار با حضور چند هفته‌ای در کانال ۱۷ هزار تومانی آغاز شد و بعد از حضور چند روزه در کانال ۱۸ هزار تومانی توانست به نرخ ۱۹ هزار تومانی دست یابد. به این ترتیب دیروز معامله‌گران بازار غیررسمی دلار را با نرخ ۱۹ هزار و ۲۰۰ تومان معامله کردند که نسبت به هفته گذشته با رشد ۲/۱ درصدی مواجه بود. در بازار رسمی نیز نرخ دلار با رشد ۶/۱ درصدی مواجه شد و از ۱۸ هزار و ۳۰۰ تومان، به ۱۸ هزار و ۶۰۰ تومان رسید. به نظر می‌رسد صرافی‌های بانکی همپای بازار آزاد ارزی حرکت می‌کنند تا سد راه معاملات سفته‌بازانه شوند. سیاستگذار پولی نیز به تازگی بر این موضوع تاکید کرده و دلیل افزایش نرخ دلار در تابلوی معاملات صرافی‌ها را جلوگیری از شکل‌گیری آربیتراژ ارزی عنوان کرده است. پیش از این نیز دلیل رشد دلار نیمایی افزایش رغبت صادرکنندگان برای بازگشت ارز به چرخه اقتصادی کشور عنوان شده بود. به گفته کارشناسان سیاستگذار افزایش نرخ دلار نیمایی را پذیرفته تا زمینه ورود ارز صادراتی به کشور را فراهم کند. از این رو تکانه‌های افزایش قیمت ارز در بازار به دلار نیمایی نیز سرایت می‌کند و آن را افزایش می‌دهد.

گرانی طلا

اما حال که دلار کانال ۱۸ هزار تومانی را پشت سر گذاشته و آمادگی خود برای ورود به کانال ۲۰ هزار تومانی را اعلام کرده، ثبت نرخ هشت میلیون تومانی سکه چندان غیرطبیعی به نظر نمی‌رسد. دیروز سکه توانست با افزایش بیش از ۲۰۰ هزار تومانی مواجه شود و در کانال هشت میلیون تومان جا خوش کند. پیش از این نیز فعالان بازار پیش‌بینی کرده بودند که طلا به پیشروی خود ادامه خواهد داد و به زودی سقف‌های قیمتی بازار را می‌شکند. اگرچه افزایش نرخ طلا نتیجه مستقیم افزایش قیمت دلار و افزایش بهای جهانی طلاست، اما در روزی که بازارهای جهانی در تعطیلی به سر می‌برند دلار دلیل خوبی برای رشد قیمت سکه و طلا در بازار داخلی بوده است.

به نظر می‌رسد کاهش ذخایر ارزی بانک مرکزی نقش بی‌بدیلی در افزایش قیمت‌ها در بازار ارز و ناتوانی بانک مرکزی در حفظ ثبات قیمت‌ها داشته باشد. در دو سال گذشته هر بار چهره بازار ارز دگرگون می‌شد و قیمت‌ها وارد مدار افزایشی می‌شدند، سیاستگذار پولی با تزریق ارز به تقاضای شکل گرفته در بازار پاسخ و قیمت‌ها را تثبیت می‌کرد. اما در سایه تحریم‌ها و بحران کرونا دو اتفاق گریبانگیر اقتصاد ایران شده است؛ نخست آنکه صادرات نفت ایران تقریباً متوقف شده و ذخایر ارزی دولت تهی از دلارهای نفتی شده است. از دیگر سو، بحران کرونا مرزهای ایران با کشورهای همسایه را بسته و مراودات ایران با همتایان خارجی را محدود کرده است. به این ترتیب هم حجم صادرات غیرنفتی کشور کاهش یافته و هم مسیر ورود ارز حاصل از صادرات مسدود شده است. رییس بانک مرکزی به تازگی از صادرکنندگان خواسته که تتمه ارز حاصل از صادراتشان در سال ۹۸ را تا پایان تیرماه به چرخه اقتصادی بازگردانند. به گفته عبدالناصر همتی، از آنجا که تعهدات صادرکنندگان حجم زیادی دارد، در هفته‌های پیش با تاثیرات مثبت آن در بازار ارز مواجه خواهیم بود.

ناتوانی بانک مرکزی برای کنترل قیمت ارز

در عین حال رخداد سیاسی اخیر و صدور بیانیه ضد ایرانی از سوی شورای حکام نیز چراغ سبز رشد قیمت دلار در روز گذشته بوده است. اگرچه سهم آن در نوسانات قیمتی دلار ناچیز بوده، با این حال همزمانی آن با رخدادهای اقتصادی توانسته شیب صعود دلار را افزایشی کند. بدیهی است هرگونه افزایشی در قیمت دلار به معنای کاهش ارزش پول ملی و کاهش قدرت خرید به همان اندازه است. به نظر می‌رسد رشد قیمت دلار به بازار کالاهای مصرفی نیز سرایت کرده است، به طوری که تهیه سبد متنوعی از اقلام مصرفی خانوارها در طول هفته‌های اخیر با هزینه بیشتری انجام می‌گیرد. این موضوع نشان می‌دهد که سیاستگذاری بانک مرکزی برای کنترل قیمت‌ها و کاهش نرخ دلار به خانوارها اصابت نکرده است. در عین حال نرخ تورم و نرخ ارز یکدیگر را تقویت می‌کنند و مسیر صعودی خود را ثبات می‌بخشند. به این ترتیب در ماه‌های پیش رو با سقوط بیشتر طبقات متوسط درآمدی به طبقات پایین مواجه خواهیم شد.

درمجموع شواهد نشان می‌دهد که دلار به تاختن خود در بازار ادامه می‌دهد. در حالی که سیاستگذار در تلاش است به تثبیت قیمت‌ها در بازار روی بیاورد و نشان دهد که در بازار ارز حضور دارد، اما وضعیت دشوار و پیچیده اقتصادی و افت ذخایر ارزی بانک مرکزی مانع از آن می‌شود که همچون گذشته نرخ ارز را کنترل کرد. اگرچه کاهش قیمت‌ها در بازار ارز از توان و اراده بانک مرکزی خارج است، اما تداوم رشد قیمت دلار معنایی جز قمار با معیشت مردم ندارد!

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژه