همکاری با آژانس به‌جای مذاکره با آمریکا

سیدجلال ساداتیان * در شرایط فعلی دو دیدگاه درباره مذاکره با آمریکا وجود دارد. یک اینکه ترامپ قابل اعتماد نیست و هر وعده‌ای هم که امروز بدهد نمی‌تواند بالاتر از تعهدات کشور ایالات متحده در برجام – توافقی که رییس‌جمهور و وزیر خارجه آمریکا پشت آن بودند و شورای امنیت هم آن را چند میخه کرد – نیست و دیده‌ایم که ترامپ چطور همه تعهدات کشور خود را زیر پا گذاشت و از برجام خارج شد.

درست است که ترامپ اکنون به مذاکره دوجانبه با ایران نیاز دارد و فکر می‌کنند که اگر یک موفقیت سیاست خارجی  – آن هم در موضوعی به اهمیت ایران – را نداشته باشد نمی‌تواند در انتخابات آتی پیروز باشد اما سوال اینجاست که حرف او چندان قابل اعتماد نیست. او پای میز مذاکره می‌آید و تعهداتی می‌دهد اصلا شاید از خواسته‌های خود کاسته و به ایران امتیاز دهد اما بعدا به راحتی می‌تواند زیر تعهدات خود زده و همه امتیازات داده را لغو کند.

برخی با توجه به همین موقعیت ترامپ معتقدند که الان بهترین زمان برای گفت‌وگو با ترامپ است چون امتیاز می‌دهد. نکته دیگری گه گفته می‌شود این است که ما در یک مقطع حساس قرار داریم و آمریکا از نظر نظامی نمی‌تواند الان با ما کاری داشته باشد –  نشانه‌اش اینکه پنج نفتکش ما تهدید آمریکا را نادیده گرفت و به کارائیب رفت و محموله خود را خالی کرد و برگشت. ولو اینکه کشتی‌های جنگی خود را به سمت ناوگان نفتکش ایران فرستاده بود اما همه از جمله مشاورانش به او توصیه کردند که دست از پا خطا نکند زیرا اگر می‌کرد با واکنش ایران مواجه شده و این بحران شکست وی در انتخابات آتی را قطعی می‌کرد بنابراین در این وضعیتی که ترامپ در تنگناست، حاضر است به ما امتیاز دهد. مساله مهم اما این است که ما ببینیم در این مذاکره می‌توانیم چه چیزی بیشتر از آنچه در برجام گرفتیم از او بگیریم مگر آنکه چیزهایی که می‌گفتیم خط قرمز ماست را به او بدهیم. او می‌خواهد راجع به توان موشکی ایران و نفوذ ایران در منطقه گفت‌و‌گو کند و یکسری تعهداتی را از ایران بگیرد. ایران هم که هیچ‌یک از اینها را قبول ندارد. اصلا فرض می‌کنیم یکسری از اینها قابل مذاکره باشد کمااینکه ایران می‌گوید اگر ترامپ به برجام برگردد و بخشی از تحریم‌ها را لغو کند حاضر به گفت‌وگو در این قالب هستیم. این مساله پیچیده است. این طور نیست که فکر کنیم یک فردی با شخصیت به هم ‌ریخته ترامپ که صرفا با قوانین خود و نه وانین آمریکا و قوانین بین‌الملل عمل می‌کند، بعد از انتخابات و چند ماه دیگر زیر همه چیز نزند.

تعهدات ترامپ به اسراییل و لابی آنان خیلی بیش از آن چیزی است که او بخواهد به کشورهای دیگر دنیا تعهد دهد. مثل همان حجم معاملات اروپایی‌هاست که مثال زدم. اینجا مراودات ما با ترامپ ۲۰ است و مراودات او با لابی اسراییلی ۱۰۰۰ است. پس طبیعی است که او قابل اعتماد نیست.

در این شرایط باید کاری کرد که او رای مجدد نیاورد یا در این مدت نتواند تحریم‌های شورای امنیت علیه ما را برگرداند. او می‌خواهد کاری کند که دولت آینده هم ولو اینکه جمهوری‌خواه نباشد نتواند با ایران تعامل کند. اگر بتوانیم از این مهلت تا مهر ماه که تحریم‌ها طبق برجام لغو خواهد شد، استفاده کنیم، این امکان وجود دارد. به این نیز توجه داشته باشید که اروپایی‌ها بعد از همین قطعنامه که در آژانس به تصویب رسیده در یک بیانیه گفتند می‌خواهیم برجام حفظ شود. ما نیز باید در این قالب ببینیم که چه همکاری‌ای می‌توان به آژانس کرد تا نتواند پرونده ما را به شورای امنیت ببرد. البته من فکر می‌کنم این بخش کار خیلی رسانه‌ای نیست. شورای‌عالی امنیت ملی، آقای ظریف و آقای رییس‌جمهور باید تمهیدی بیندیشند و این فرصت را از آمریکا بگیرند و اجازه ندهند که پرونده ایران طی این سه، چهار ماه به شورای امنیت برود. اگر این اتفاق افتاد، دیگر ایرادی ندارد که ترامپ مجددا انتخاب شود زیرا وضعیت ما همین وضعیت فعلی خواهد بود و ترکیبی از مقاومت و توانمندی نظامی در منطقه و دیپلماسی، تعیین‌کننده راه خواهد بود.

بنابراین گمان می‌کنم فایده مذاکره ما با آمریکا خیلی کمتر از آن چیزی است که بتوانیم مسائل را در قالب آژانس حل و فصل کنیم.