سامانه «آتش به اختیار» نبود
به گزارش جهان صنعت نیوز: روز گذشته دادستان نظامی استان تهران در دیدار با جمعی از خانواده‌های شهدای سانحه هواپیمای اوکراینی و تعدادی از وکلای آنان به بیان جزئیاتی از این پرونده پرداخت. به گزارش «جهان صنعت نیوز» ، غلامعباس ترکی، دادستان نظامی استان تهران در دیدار با جمعی از خانواده‌های شهدای سانحه هواپیمای اوکراینی و تعدادی از وکلای آنان که در سازمان قضایی نیرو‌های مسلح برگزار شد، گفت: روز بعد از حادثه یعنی ۱۹ دی، هیات ۴۷ نفره اوکراینی محل سانحه را بررسی کردند و همکاری‌های خوبی با این هیات صورت گرفت.
ترکی با بیان اینکه در همان روز وقوع سانحه، پرونده‌ای در دادسرای عمومی شهریار تشکیل شد، گفت: سه روز بعد در ۲۱ دی که ستاد کل نیرو‌های مسلح بعد از بررسی‌های اولیه، علت سانحه را شلیک سامانه پدافندی بر اثر خطای انسانی اعلام کرد، به دستور رییس قوه قضاییه، پرونده به سازمان قضایی نیرو‌های مسلح ارسال و هیات قضایی دادسرای نظامی در همان روز تشکیل شد.
وی در مورد تاخیر سه روزه در اعلام وقوع حادثه و شلیک سامانه پدافندی گفت: از جمله دلایلی که مسوولان مربوط در این زمینه اعلام کرده‌اند، ضرورت تحقیق و بررسی حداقلی برای روشن شدن چگونگی شلیک و وقوع سانحه از جمله تحقیق از افراد مرتبط، پیاده شدن نوار مکالمات و فیلم‌های ضبط‌شده، تطبیق گراف‌های راداری و بررسی احتمالات و فرضیه‌های مطرح است که موضوع در دست بررسی است.
دادستان نظامی استان تهران گفت: بررسی‌های اولیه در حداقل زمان ممکن انجام شده به نحوی که در حوادث مشابه، پذیرش شلیک در این مدت زمان، بی‌سابقه بوده، با این حال جمع‌بندی نهایی دادسرای نظامی در این خصوص پس از تکمیل تحقیقات خواهد بود.
این مقام قضایی با اشاره به آغاز تحقیق از متهمان به محض ارسال پرونده به دادسرای نظامی گفت: در همان شب ۲۱ دی تعدادی از افرادی که در سامانه شلیک‌کننده و بخش‌های بالادستی آن حضور داشتند به عنوان متهم احضار شدند و تحقیقات مبسوطی در همان شب انجام و یکی از متهمان بازداشت شد.
وی افزود: در فرآیند تحقیقات، پنج نفر دیگر به عنوان متهم تحت تعقیب قرار گرفتند که با قرار قانونی بازداشت شدند و در ادامه سه نفر از متهمان پس از انجام تحقیقات مقتضی با تودیع وثیقه آزاد شدند. در حال حاضر سه نفر در بازداشت به سر می‌برند. ترکی در عین حال تاکید کرد: در طول تحقیقات، اگر افرادی به عنوان متهم شناسایی شوند طبعا به اتهامات آنها رسیدگی می‌شود.
مستندسازی بررسی‌ها توسط سازمان هواپیمایی
دادستان نظامی استان تهران گفت: بخشی از اقدامات کارشناسی توسط سازمان هواپیمایی کشوری مطابق با مقررات ناظر بر بررسی سوانح هوایی و نحوه مستندسازی این سوانح انجام شده و برابر کنوانسیون شیکاگو، کشور محل وقوع سانحه، دارای صلاحیت انحصاری برای بررسی سانحه است.
وی افزود: سازمان هواپیمایی کشوری تاکنون دو اطلاعیه در خصوص نحوه سقوط هواپیمای اوکراینی صادر کرده و اطلاعیه سوم این سازمان نیز در حال آماده شدن است و این گزارش‌ها با هدف پیشگیری از سوانح بعدی، در تارنمای سازمان هواپیمایی کشوری بارگذاری می‌شوند و همه اشخاص به این گزارش‌ها دسترسی خواهند داشت. دادستان نظامی استان تهران در تبیین مسائل مطرح شده در خصوص علت وقوع این سانحه با استناد به نظریات کارشناسی گفت: احتمال برخورد‌های آسیب‌زننده شامل پرتو‌های لیزری و الکترومغناطیس به هواپیمای اوکراینی منتفی به نظر می‌رسد و نظریه اولیه کارشناسان تا این لحظه، حاکی از عدم انفجار یا احتراق دیگری در لحظه وقوع سانحه در هواپیماست.
رد فرضیه هک سایبری در سامانه‌های پدافندی
ترکی با بیان اینکه تا این لحظه دلیلی بر هک سایبری و الکترونیکی، اختلال بیرونی در سامانه‌های پدافندی و موشکی و نفوذ در سامانه‌ها یا شبکه‌ها به دست نیامده، افزود: به هیچ شواهد و قرائنی برای احتمال خرابکاری و جاسوسی در هواپیما نرسیدیم و آثاری از قطعات موشک شلیک شده روی بدنه هواپیما مشهود است و هواپیما بر اثر برخورد با زمین منفجر شده و قطعات آن تا شعاع وسیعی از محل اصابت پراکنده شده که به‌لحاظ مسکونی بودن محل با مشکلاتی از نظر جمع‌آوری قطعات هواپیما و حفظ صحنه مواجه شدیم.
دادستان نظامی استان تهران با تاکید بر اینکه اطلاعات و یافته‌های دادسرای نظامی در تحقیقات مستقل قضایی به‌دست آمده و صحت آنها ارزیابی شده است، گفت: از گزارش‌های همه بخش‌های مسوول استفاده کردیم و اگر در جریان تحقیقات با ادله دیگری مواجه شویم در تکمیل یا اصلاح نتایج بررسی‌ها تاثیرگذار خواهد بود.
ترکی در ادامه به تشریح علل وقوع سانحه دلخراش پرداخت و با اشاره به بررسی رویه‌های موجود هواپیمایی کشوری در فرودگاه همچنین رویه‌های شبکه پدافندی گفت: در بامداد روز سانحه، با توجه به احتمال حمله هوایی آمریکا به ایران، بخش نظامی برای تامین امنیت پرواز‌ها به بخش غیرنظامی کنترل فضای کشور اطلاع می‌دهد که تنها پرواز‌هایی مجاز به برخاستن از باند فرودگاه‌ها هستند که از قبل توسط شبکه پدافند شناسایی شده و مجوز پرواز آنها توسط این شبکه صادر شده باشد.
وی افزود: بر این اساس، در زمینه رویه برخاستن هواپیما‌های خروجی در فرودگاه‌های تهران تغییری ایجاد می‌شود و کلیه پرواز‌ها باید با اجازه و پس از شناسایی توسط شبکه پدافندی از باند فرودگاه پرواز می‌کردند و در همه پرواز‌هایی که تا زمان وقوع سانحه و بعد از آن انجام شده این رویه برقرار بوده است.
دادستان نظامی استان تهران در پاسخ به ابهامات مطرح شده در خصوص علت عدم توقف پرواز‌ها در شب و روز حادثه گفت: مطابق دستورالعمل‌های موجود اگر حمله هوایی دشمن خارجی به کشور قطعی باشد باید فرمان توقف پرواز‌ها صادر شود که برابر شواهد و قرائن و تشخیص سلسله مراتب، احتمال حمله و تهدید فقط وجود داشته است. وی افزود: بنابراین مراجع مسوول مطابق مقررات به اتخاذ تدابیر کنترلی اکتفا کرده و آسمان روی پرواز‌ها به طور کامل بسته نشده است.
تاخیر پرواز به دلیل اضافه‌بار بود
این مقام قضایی درباره علت تاخیر یک‌ساعته پرواز ۷۵۲ گفت: دلیل این تاخیر، بار اضافی و افزایش وزن هواپیما بیش از استاندارد‌های فنی به دلیل زدن سوخت مازاد بر عرف پرواز بود که قبل از درخواست مجوز، به خلبان اعلام و با دستور وی طی این یک ساعت بخشی از بار اضافه هواپیما تخلیه می‌شود و تاخیر پرواز هیچ ارتباطی به بخش کشوری یا لشکری ندارد.
ترکی ادامه داد: در ساعت ۶ و ۱۲ دقیقه، هواپیما در ارتفاع ۶۰۰ متری هدف موشک پدافند هوایی قرار گرفته و متاسفانه سقوط می‌کند. دادستان نظامی تهران با اعلام اینکه دادسرای نظامی در بررسی‌ها به یک سری از خطا‌ها رسیده است، یکی از خطا‌های تاثیرگذار و عمده در این سانحه را چنین عنوان کرد: سامانه سیاری که موشک شلیک کرده پس از راه‌اندازی مجدد به دلیل شرایط میدانی، شمال واقعی را دقیق تعیین نمی‌کند و همین اشتباه فاحش موجب می‌شود که سمت اهداف شناسایی شده توسط سامانه با اختلافی حدود ۱۰۵ درجه توسط اپراتور مشاهده شود و این خطا، مبنای یک سلسله اشتباهات دیگر قرار می‌گیرد و در نتیجه سامانه پدافندی دچار اشتباه می‌شود.
ترکی افزود: این خطای انسانی در تنظیم مختصات موجب می‌شود، اپراتور سامانه پدافند هوایی، هواپیما را به عنوان هدفی که از ناحیه شمال غربی در حال نزدیک شدن به تهران است و محل و سمت حرکت آن، ارتباطی با باند پروازی فرودگاه ندارد، در رادار خود مشاهده کند و خط سیر هواپیما با خط سیری که کاربر مشاهده می‌کرده متفاوت بوده است.
وی افزود: کاربر سامانه پدافندی، مشخصات هدف شناسایی شده را به مرکز هماهنگی مربوط اعلام می‌کند، ولی پاسخی دریافت نمی‌کند و اطلاعات ثبت شده نشان می‌دهد که پیام سامانه دفاعی با مرکز هماهنگی مبادله نشده و قبل از مبادله پیام و دریافت پاسخ، متاسفانه کاربر اقدام به شلیک کرده در حالی‌که این قطع ارتباط تنها در حد چند ثانیه بود.
ترکی ادامه داد: کاربر سوال را می‌پرسد و منتظر پاسخ نمی‌شود و بر اساس تشخیص خودش، شلیک را انجام می‌دهد و انتشار خبری مبنی بر شلیک موشک کروز در سامانه ناشی از مشاهدات نور‌های پرتاب‌شونده در مناطق مرزی توسط دیده‌بانان در ساعاتی قبل از وقوع سانحه نیز مزید بر علت می‌شود.
وی با اشاره به اینکه سامانه‌ها به عنوان واحد‌های عملیاتی پایین‌دستی، ارتباطی با برج مراقبت نداشته‌اند و صرفا برابر دستورالعمل‌ها باید برای تشخیص اهداف مشکوک از مرکز بالادستی استعلام و کسب تکلیف می‌کردند، گفت: در سانحه هواپیمای اوکراینی، هیچ دستوری مبنی بر شلیک از سوی شبکه به سامانه‌های پایین‌دستی صادر نشده و در زمان وقوع سانحه، وضعیت سامانه‌های پدافندی تحت مقررات «آتش محدود» بوده نه آتش به اختیار، بنابراین صرفا باید با اخذ مجوز از شبکه، شلیک صورت می‌گرفت.
وی با بیان اینکه دو موشک توسط سامانه پدافندی شلیک شده و بررسی کارشناسان حاکی است که یکی از این موشک‌ها تاثیری روی هواپیما نداشته و موشک دیگر در نزدیکی هواپیما منفجر شده، گفت: ۲۶ ثانیه فاصله شلیک‌های اول و دوم بوده، ولی متاسفانه در این فاصله زمانی هم، کاربر برای شلیک دوم از شبکه کسب مجوز نمی‌کند.
دادستان نظامی استان تهران با تاکید بر اینکه یک خطا گاهی یک فاجعه غیرقابل جبرانی را رقم می‌زند، اظهار داشت: اعتقاد کارشناسان این است که اگر کاربر سامانه احتیاط لازم را انجام می‌داد و از تجربه‌اش استفاده می‌کرد، این سانحه قابل پیشگیری بود.
وی خاطرنشان کرد: افرادی که مجموعه این خطا‌ها را مرتکب شدند کسانی هستند که بازداشت شدند. ترکی با اعلام اینکه برای به دست آوردن یافته‌های جدیدتر از سانحه هواپیمای اوکراینی، ۲۳ کارشناس نظامی در هفت حوزه با دادسرای نظامی تهران همکاری می‌کنند، افزود: بخشی از این گروه‌ها نظریات خودشان را اعلام کردند و هنوز بخش‌هایی از گزارش‌ها باقی‌مانده است.
دادستان نظامی تهران همچنین درباره بازخوانی جعبه‌های سیاه گفت: جعبه‌های سیاه در اثر سانحه آسیب فیزیکی دیده و بازخوانی آنها پیچیدگی فنی خاص خود را دارد.
وی با اشاره به اینکه جعبه‌های سیاه با نظارت دادسرای نظامی در محلی پلمب و طبق استاندارد‌های ایکائو توسط سازمان هواپیمایی کشوری نگهداری شد، گفت: از نظر مقررات ایکائو باید کشور بررسی‌کننده سانحه با حضور کشور‌های ذی‌نفع، جعبه سیاه را بازخوانی کند که برای بازخوانی، تمامی اشخاص ذی‌ربط شامل نهاد بررسی سانحه، مقامات قضایی مرتبط، نمایندگان سایر کشور‌ها و نمایندگان ایکائو حضور خواهند داشت.
دادستان نظامی استان تهران با اشاره به اینکه به رغم پیچیدگی‌های فنی و حقوقی پرونده، تسریع در رسیدگی و دقت و اتقان توامان مورد تاکید رییس قوه قضاییه، دادستان کل کشور و رییس سازمان قضایی نیرو‌های مسلح است، گفت: تلاش می‌کنیم ضمن حفظ استقلال قضایی با تعامل سازنده با همه مراجع مسوول، تحقیقات قضایی و استیفای کامل حقوق بازماندگان سانحه را جدی و شفاف و با رعایت اصول دادرسی منصفانه دنبال و تکمیل کنیم و در نهایت صدور رای نهایی با دادگاه نظامی تهران است.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژه
لینک کوتاه :