بوروکراسی پیچیده بانک مرکزی در کمین واردکنندگان

عباس آرگون *  بسیاری از واردکنندگان در این چرخه معیوب گرفتار شده‌اند و در حالی که واردات آنها به اقلام و مواد اولیه ضروری تولیدی محدود می‌شود، اما به دلیل تشریفات مرسوم، در بوروکراسی اداری بانک مرکزی گرفتار می‌شوند و ۴۵ روز تا دو ماه در انتظار برای دریافت ارز به‌سر می‌برند.

واردکنندگان در این شرایط متضرر زیان‌های بزرگی شده و ناچاراند بابت رسوب کالاهایشان در گمرک دموراژ و هزینه انبارداری بدهند. از یک طرف واردکننده مواد اولیه برای تولید، کالا در اختیار ندارد و از طرف دیگر صادرکننده در مضیقه برای رفع تعهد ارزی قرار دارد. در صورتی که صادرکنندگان بتوانند ارزهای خود را به کشور بازگردانند و محدودیت‌های بانک مرکزی برطرف شود، هم صادرکننده می‌تواند ارز لازم را در اختیار وارد‌کننده قرار دهد و هم مواد اولیه تولیدی سریع‌تر ترخیص و وارد خط تولید می‌شود.

بنابراین در زمینه بازگشت و تخصیص ارز گرفتار بوروکراسی‌های پیچیده اداری هستیم؛ این در حالی است که برای افزایش تولید و ایجاد اشتغال پایدار، نیازمند روان‌سازی جریانات تولیدی و اقتصادی هستیم. باید بپذیریم که این روزها صادرکننده‌ها، واردکننده‌ها و فعالان اقتصادی در فضای مرسوم و روال عادی تجاری فعالیت نمی‌کنند و نمی‌توانند همچون گذشته از طریق سیستم بانکی و قاعده مرسوم تجاری تبادلات خود را انجام دهند. در این شرایط واردکننده یا باید از منابع خارجی خود در سایر کشورها هزینه کالاها را پرداخت کند و یا از اعتبار خود برای پرداخت هزینه خرید کالا بعد از ترخیص آن در گمرک استفاده کند.

بنابراین فعالان اقتصادی به شیوه‌های مختلفی با طرفهای تجاری شان کار می‌کنند که در غالب موارد خارج از عرف حاکم بر روند مبادلات تجاری مرسوم در دنیاست. بعضا نیز برخی واردکنندگان به دلیل شرایط تحریمی تنها در صورتی می‌توانند کالا وارد کنند که هزینه‌های مرتبط با آن را تسویه کرده باشند. بنابراین مسیر تجارت خارجی راه پرسنگلاخی است که فراز و نشیب‌های بالا و ریسک‌های متعددی به دلایل شرایط تحریمی دارد، به طوری که تجار دیگر همچون گذشته ضمانت‌های لازم را ندارند و برای تداوم فعالیت‌های اقتصادی‌شان لازم است قوانین و مقررات بانکی و گمرکی و حمل‌ونقلی را دور بزنند.

اما با وجود تمام مشکلاتی که پیش روی فعالان اقتصادی قرار دارد، محدودیت‌های بانک مرکزی برای تامین ارز از بازار آزاد را باید به فال نیک گرفت؛ چه آنکه تامین ارز واردکنندگان از بازار غیررسمی باعث افزایش فشار تقاضا برای ارز می‌شود و بانک مرکزی دیگر نمی‌تواند کنترل‌های لازم را بر قیمت ارز داشته باشد. با این حال انتظار می‌رود تامین ارز از طریق سیستم تعریف‌شده بانکی تسهیل و تسریع شود تا واردکنندگان بیش از این در بوروکراسی پیچیده اداری گرفتار نشوند.

* نایب‌رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران