استانی شدن انتخابات چیست؟

جهان صنعت نیوز| طرح استانی شدن انتخابات دستورکار جدید مجلس شورای اسلامی بعد از بررسی بودجه سال ۹۸ است. موضوعی که از مدت‌ها قبل و در دوره‌های مختلف از طرف نمایندگان مجلس مطرح می‌شد و هر بار مسکوت می‌ماند.

اما با ارائه این طرح از طرف نمایندگان مجلس دهم که در قالب اصلاح موادی از قانون انتخابات مطرح شد، بحث شکل جدی‌تری به خود گرفت. هرچند که هم‌زمان دولت هم لایحه جامع انتخابات را به مجلس ارائه کرده، اما به گفته حسینعلی امیری، معاون پارلمانی رییس‌جمهوری و علی لاریجانی، رییس‌مجلس این طرح و لایحه با هم، هم‌پوشانی دارند و تعارضی ایجاد نمی‌کنند.

در هر صورت نمایندگان اصرار دارند که انجام این اصلاحات در قانون انتخابات می‌تواند مجلس را به شعار «مجلس در راس امور است» نزدیک‌تر کند. از طرف دیگر مخالفان این اصلاحات تاکید دارند که با این کار فاصله بین مردم و حاکمیت بیشتر می‌شود و عملا خلأ ارتباط بین مردم و حاکمیت به وجود می‌آید. البته برخی دیگر هم این نکته را گوشزد می‌کنند که با اجرایی شدن این تغییرات، حاکمیت برای جبران این خلأ باید مجلس و نهاد دیگری را راه‌اندازی کند تا بتوان به موضوعات مشکلات محلی در شهرها و روستاهای کوچک رسیدگی کرد.

اما استانی شدن انتخابات که تا پیش از این و در دوره‌های گذشته تاکید می‌شد موضوعی منفعت‌طلبانه است و نمایندگان در سال آخر هر دوره مجلس به فکر عملی کردن آن می‌افتند تا منافع شخصی خود را تامین کنند، چیست و چه مواردی را شامل می‌شود؟

تعیین حدود حوزه‌های انتخابیه

براساس آنچه نمایندگان مجلس تصویب کرده‌اند- البته در صورتی که شورای نگهبان این مواد را تایید کند- بعد از اجرایی شدن مواد اصلاح‌شده قانون انتخابات حوزه‌های انتخابیه به دو دسته حوزه‌های اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند.

بر این اساس حوزه‌های اصلی در مرکز استان قرار خواهند داشت و حوزه‌های فرعی هم شامل شهرستان‌های اصلی می‌شوند و زیر مجموعه‌های شهرستان‌ها هم حوزه‌های فرعی تابع هستند.

تعداد نمایندگان در هر استان

همچنین تعداد نمایندگان هر حوزه انتخابیه در واقع همان تعداد نماینده برای هر استان در نظر گرفته شده است.

افراد چگونه خود را نامزد حضور در انتخابات می‌کنند؟

براین اساس نمایندگان می‌توانند هم به صورت مستقل می‌توانند کاندیدای حضور در انتخابات مجلس شورای اسلامی شوند و هم با حضور در فهرست انتخاباتی که احزاب یا تشکل‌ها و جناح‌های مختلف ارائه می‌کنند.

اما بر این موضوع تاکید شده که هر کاندیدا صرفا می‌تواند در یک فهرست حضور داشته باشد و نمی‌توانند فهرست‌های متعدد را تجربه کنند.

افراد تنها سه دوره متوالی می‌توانند، نماینده شوند

در ادامه اصلاح موادی از قانون انتخابات که به‌وسیله نمایندگان مجلس انجام شده، نمایندگانی که سه دوره متوالی نماینده مجلس بوده‌اند، نمی‌توانند برای دوره چهارم هم در انتخابات شرکت کنند.

شرکت نمایندگان برای بار چهارم در انتخابات در صورتی است که یک دوره وقفه برای شرکت آنها در انتخابات مجلس وجود داشته باشد. براساس این مصوبه حدود ۳۴ نماینده مجلس دوره دهم نمی‌توانند در انتخابات سال ۹۸ شرکت کنند که از آن جمله رییس و دو نایب رییس مجلس هستند.

جزییات فهرست‌های حزبی

از طرفی البته نمایندگان درباره سازوکار ارائه فهرست‌های حزبی و حدنصاب آرا در استان‌ها به توافق نرسیدند و این مواد برای بررسی بیشتر به کمیسیون شوراها ارسال شد تا دقیق‌تر مورد بررسی قرار گیرد.

نحوه رای‌دهی مردم به افراد و گروه‌ها چگونه خواهد بود؟

افراد می‌تواند هم به افراد خاص و هم به فهرست‌ها رای دهند. براین اساس رای‌دهندگان علاوه بر اینکه می‌توانند به یک فهرست انتخاباتی رای دهند، می‌توانند افراد مختلفی را از میان فهرست‌های مختلف انتخاب کنند و صرفا باید به تعداد تعیین شده حوزه انتخابیه توجه کنند.

گفتنی است که اگر رای‌دهندگان تصمیم بگیرند به فهرست رای دهند با انتخاب «عنوان»، خود به خود رای آنها برای کل فهرست شمارش می‌شود. وزارت کشور هم موظف است که رأی را به گونه‌ای طراحی کند تا هر رای‌دهنده بتواند به تمام حوزه‌های انتخابیه استان رای دهد.

بازرسان اجازه دخالت در فرآیند انتخابات را ندارند

بازرسان حاضر در حوزه‌های انتخابیه حق دخالت در فرآیند اجرای انتخابات و تصمیمات هیات‌های اجرایی را ندارند و در صورت بروز مواردی صرفا می‌توانند آنها را به مراجع ذی‌ربط گزارش کنند.

معایب و مزایایی که برای استانی شدن انتخابات برشمرده می‌شود

کارشناسان و کنشگران برای این طرح هم مانند بسیاری از طراح‌ها و لوایح دیگر نکات مثبت و منفی متعددی قائل هستند. بر همین اساس تاکید می‌شود به دلیل اهمیت این موضوع انتخابات و تاثیری که تغییرات در آن می‌تواند داشته باشد باید مواد آن با ظرافت بسیار زیادی مورد بررسی قرار گیرد.

از جمله موارد مثبتی که برای استانی شدن انتخابات در نظر گرفته می‌شود تمرکز نمایندگان بر مسائل ملی و دور شدن از پرداختن به مسائل جزئی حوزه‌های انتخاباتی، تقویت تحزب در کشور، ارتقای کارآمدی مجلس و کاهش تخلفات در کشور است.

البته نکات منفی بسیاری هم وجود دارد که توجه به آنها در تصویب این لایحه مورد تاکید کارشناسان است که از آن جمله می‌توان به کاهش مشارکت مردم در انتخابات، ایجاد دوقطبی و پررنگ شدن دعواهای قومیتی در استان‌ها، شکاف بیشتر بین مردم و حاکمیت، افزایش هزینه انتخابات، افزایش قدرت لیست‌های انتخاباتی و… نام برد.

سیاسی