مذاکره با روسیه موضع آمریکا را تغییر نمی‌دهد

داود هرمیداس‌باوند * همان‌طور که می‌دانید آمریکا از برجام خارج شد اما کشورهای اروپایی، روسیه و چین به آن پایبند ماندند. آژانس انرژی اتمی هم به بازرسی‌های خود ادامه داد و مرتب اعلام کرد که ایران به تعهدات خود پایبند است. نکته اما اینجاست که  سه روز بعد از خروج آمریکا از برجام،  سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان طی اعلامیه سه‌جانبه‌ای گفتند که ایران  باید ادامه تولید موشک‌های بالستیک را متوقف کند، در کشورهای منطقه دخالت نکند و حمایت از گروه‌هایی مثل حزب‌الله را قطع کند. اینها در واقع سه شرط از شروط دوازده‌گانه‌ای بود که آمریکا قبلا اعلام کرده بود. در این شرایط  امید ایران برای حفظ برجام به اتحادیه اروپا بود که از این توافق خارج نشد. منتها اروپا با توجه به تعاملات گسترده مالی با  آمریکا و اینکه تحریم‌های آمریکا، تحریم‌های یکجانبه مضاعف است (یعنی هر کشوری که رعایت نکند، نمی‌تواند با آمریکا تعاملات تجاری و مالی داشته باشد) آن طور که انتظار می‌رفت عمل نکرد. این در حالی است که اگر در برجام است باید به تعهدات خود عمل کند. اما دیدیم که به محض خروج آمریکا از برجام، سرمایه‌گذاران اروپایی نیز تهران را ترک کردند.

روسیه، چین و هند هم اعلام کردند که فقط به تحریم‌های شورای امنیت پایبند هستند، در صورتی که دقیقا از همان تحریم‌های خارج از شورای امنیت پیروی می‌کنند یعنی به جای اینکه به ایران ارز بدهند، کالا و پول ملی خود را می‌دهند.

بنابراین فکر نمی‌کنم مذاکره با روسیه، موضع آمریکا را خیلی تغییر دهد. نکته دیگری که باید در نظر داشت مواضع روسیه در قطعنامه‌هایی است که صادر شد. نظر روس‌ها و حتی چینی‌ها در آنچه مربوط به تکنولوژی هسته‌ای بود همسو با نظر آمریکا و اتحادیه اروپا بود. تنها کاری که برای ایران کردند به موضوع تسلیحات مربوط بود آن هم برای اینکه روسیه و چین تامین‌کننده نیازهای تسلیحاتی ایران هستند و قطعنامه شورای امنیت برای تحریم تسلیحاتی ایران را وتو کردند. این دو کشور در مسائل دیگر اما همسو با اروپا و آمریکا بوده‌اند.

ایران نباید فراموش کند که روسیه و چین هم مثل همه کشورهای دیگر دنبال منافع ملی خود هستند. چینی‌ها مایل نیستند صادرات خود به آمریکا به خاطر ایران از دست بدهند. روسیه نیز سعی می‌کند با آمریکا تعاملات دوستانه داشته باشد. بالاخره آمریکا یک قدرت هژمون است و همه رعایت می‌کنند، حتی آنهایی که راضی نیستند هم کاری نمی‌کنند و فقط ممکن است یک انتقاد لفظی از آمریکا داشته باشند.

تعمیق روابط با روسیه و چین البته در جهت رفع نیازهای ایران موثر است. اینها سرمایه‌گذاری‌هایی که ایران نیاز دارد را انجام می‌دهند. البته این را هم در نظر داشته باشیم که تکنولوژی روس‌ها که تا‌کنون استفاده شده، هنوز راه به جایی نبرده است.

با وجود همه اینها، هر گفت‌وگو و تعاملی با جهان مثبت است. هر کشوری باید با دنیا روابط حسنه داشته باشد. هر گامی برای ایجاد این رابطه سازنده بین ایران که در یک انزوای جغرافیایی و بحران اقتصادی قرار دارد، بین کشورهای دیگر حتی کشورهای منطقه مثل عربستان و… بسیار مفید و مثبت است.

بنابراین باید از گفت‌وگو برای گسترش روابط با کشورهای منطقه یا قدرت‌های جهانی استقبال کرد و در نظر داشت که هر گفت‌وگویی گره‌گشای مشکلات فعلی ایران است و ما را از این انزوا که بر ما تحمیل شده و تحریم‌های سنگین خارج می‌کند.

* کارشناس مسائل بین‌المللی