مجلسی: امیدواریم کار به تلافی و یک شلیک اشتباه دیگر نرسد
به گزارش جهان صنعت نیوز: شامگاه پنجشنبه بود که پرواز ۱۱۵۲ هواپیمایی ماهان از تهران پرید و به مقصد، یعنی بیروت نرسید. حرکات خطرناک و تهدیدآمیز دو جنگنده بر فراز آسمان سوریه برای این هواپیما مزاحمت ایجاد کرد و کار را به آنجا رساند که خلبان با کاهش سریع ارتفاع درصدد نجات جان سرنشینان برآید. ۱۲ نفر از مسافران پرواز آسیب دیدند اما هواپیما بالاخره به کشور برگشت.
آمریکایی‌ها مسوولیت این اقدام را به عهده گرفته و تایید کردند که در مزاحمت ایجاد شده برای هواپیمای مسافربری ایران نقش داشته‌اند. به گزارش خبرگزاری ویترز، دو مسوول آمریکایی اعلام کردند که یک جنگنده اف۱۵ این کشور دست به چنین کار غیرقانونی و خطرناکی زده است. رویترز نوشت: «یک جنگنده اف۱۵ آمریکایی در مسیر دید هواپیمای مسافربری ایرانی قرار گرفته اما این اقدام در فاصله ایمن انجام شده است.»
همچنین «بیل اوربان» سخنگوی فرماندهی مرکزی آمریکا در این‌باره مدعی شد: «یک جنگنده اف۱۵ در ماموریت هوایی همیشگی خود برفراز پایگاه التنف در سوریه اقدام به بازرسی بصری هواپیمای مسافربری ماهان ایران کرد و این اقدام در فاصله‌ای ایمن با هواپیما انجام شد و خلبان جنگنده پس از اطمینان از آن هواپیما فاصله گرفت.»
واکنش جهان
واکنش دنیا به این اقدام خلاف قانون و به دور از عرف بین‌المللی آمریکا تقریبا سکوت بود. جنبش جهاد اسلامی فلسطین اما تعرض جنگنده‌های آمریکایی به هواپیمای ایرانی را به شدت محکوم و تاکید کرد: این حادثه تروریستی نشان‌دهنده اهداف خصمانه آمریکا و نقش این کشور در تهدید امنیت منطقه است. جمهوری اسلامی ایران حق دارد هرگونه اقدامی برای پاسخ به این تعرض تروریستی را اتخاذ کند.
جنبش حماس نیز تعرض جنگنده‌های آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایرانی را محکوم و تاکید کرد: باید تمام اختلافات میان امت اسلامی را کنار بگذاریم و با هم متحد شویم. تعرض آمریکایی‌ها به هواپیمای مسافربری ایرانی اقدامی غیر قابل قبول است و نشان‌دهنده منطق اراذل و اوباش است.
واکنش ایران
تهدید هواپیمایی مسافربری و ایجاد خطر برای آن قطعا موضوعی نیست که ایران از کنار آن ساده عبور کند، برای همین هم به سرعت شاهد واکنش و موضع‌گیری مقامات کشورمان بودیم.
سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان گفت: جزئیات این حادثه در دست بررسی است و پس از تکمیل اطلاعات اقدامات لازم سیاسی و حقوقی به عمل خواهد آمد.
وی افزود: در عین حال در تماس مجید تخت‌روانچی سفیر و نماینده دائم کشورمان نزد سازمان ملل متحد با آقای گوترش دبیرکل آن سازمان، صراحتا تاکید شده است که چنانچه هر حادثه‌ای در مسیر برگشت برای این هواپیما اتفاق افتد جمهوری اسلامی ایران، آمریکا را مسوول آن خواهد شناخت. این پیام همچنین به سفیر سوییس در تهران داده شده است.
هواپیمای مورد بحث به سلامت به کشور برگشت اما مساله قطعا به اینجا ختم نمی‌شود. برای همین مسوولان ایرانی بلافاصله از پیگیری حقوقی ماجرا خبر دادند. لعیا جندی معاون حقوقی رییس‌جمهور گفت: «توضیحاتی که تاکنون در رابطه با ایجاد مزاحمت برای هواپیمای مسافربری ماهان ارائه شده غیرموجه و فاقد وجه اقناعی است.»
وی در یادداشتی نوشت: «رفتار هواپیماهای جنگنده در قبال پرواز ۱۱۵۲ هواپیمایی ماهان و ایجاد مزاحمت برای یک هواپیمای مسافربری آن هم در خاک کشور ثالث نقض آشکار امنیت هوانوردی، تخلف از اصل آزادی پرواز هواپیماهای غیرنظامی و به علاوه در مغایرت با مواد ۳ مکرر و ۴۴ پیمان هواپیمایی کشوری بین‌المللی(کنوانسیون شیکاگو) و ضمیمه‌های مربوطه و کنوانسیون مونترال ۱۹۷۱ و نیز زیر پا گذاشتن اصول مسلم حقوق بین‌الملل است. توضیحاتی که تاکنون ارائه شده غیرموجه و فاقد وجه اقناعی است بنابراین اقدامات صورت گرفته توسط این جنگنده‌ها موجب مسوولیت بین‌المللی دولت متبوع آنها بوده و قابلیت تعقیب حقوقی را از جمله در شورای ایکائو و دادگاه دادگستری بین‌المللی به دنبال خواهد داشت.»
گفتنی است، سازمان هواپیمایی کشوری در واکنش به تعرض جنگنده‌های آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایران، اعلام کرد: ایران مراتب اعتراض جدی خود را رسما به شورای سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری (ایکائو) ارائه و خواستار رسیدگی فوری به موضوع است.
نتیجه شکایت؟!
شکایت و پیگیری حقوقی این اقدام آمریکایی‌ها حق ایران است اما کارشناسان روابط و حقوق بین‌الملل امیدی به ثمربخشی این پیگیری‌ها ندارد.
یوسف مولایی، کارشناس حقوق بین‌الملل در گفت‌وگو با «جهان صنعت نیوز» گفت: «من فکر نمی‌کنم مساله به این سادگی که گفتند، باشد. معمولا مقامات سیاسی و دیپلماتیک یک حرفی می‌زنند و بقیه کار را به کارشناسان می‌سپارند. من دقیقا نمی‌دانم که مرجع این پیگیری کجا می‌تواند باشد. به نظر من این یک کار تحقیقی نیاز دارد. مثلا می‌توان به ایکائو گزارش داد و آن هم یک بیانیه صادر کند و از ضرورت ایمن ماندن افرادی غیرنظامی بگوید و تاکید کند که نیروهای نظامی نباید این را به خطر اندازند. این می‌تواند در حد یک بیانیه باشد اما فکر نکنم که محکومیت خاصی را برای کشور مسوول این اقدام ایجاد کند.»
مولایی همچنین با اشاره به اینکه اقدام صورت گرفته در حد یک تهدید بوده است، گفت: «تنها مساله مشخص این است که آمریکا ایمنی هوانوردی غیرنظامی را به خطر انداخته است. بنابراین موضوع را در شورای امنیت هم می‌توان طرح کرد اما فکر نمی‌کنم که خروجی خاصی داشته باشد.»
نتیجه تلافی؟!
مولایی تنها کسی نیست که از به نتیجه رسیدن واکنش‌های حقوقی ایران ناامید است. فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین همین نظر را دارد. ضمن اینکه امیدوار است ایران دست به یک اقدام تلافی‌جویانه نزده و کار را از اینکه هست بدتر نکند.
او در گفت‌وگو با «جهان صنعت نیوز» اقدام صورت گرفته را بیش از یک هشدار دانست و گفت: «این قضیه فراتر از یک هشدار است و نشان می‌دهد که طرف مقابل که دلم نمی‌خواهد آن را آمریکا خطاب کنم و بیشتر مایلم که از واژه ترامپ استفاده کنم، به هیچ اصولی پایبند نیست.»
وی افزود: «ایجاد مزاحمت برای عبور کشتی‌های نفتکش ایرانی که بنزین به ونزوئلا می‌بردند، یا اعلام اینکه چند کشتی دیگر ایرانی را توقیف خواهد کرد و حالا هم این امر نشان می‌دهد که به بدیهی‌ترین آزادی‌های قوانین بین‌المللی پایبندی ندارد».
مجلسی تاکید کرد: «مشکل این است که این کار را فقط با ایران می‌کند که به نوبه خود- با خاطره و حافظه گروگانگیری، گرفتن سفارت‌ها و …- سوابقی در بی‌توجهی به اصول و قواعد بین‌المللی دارد. گذشته از این اکنون دیگر بین ایران و آمریکا یک جنگ واقعی در جریان است که خواسته هر دو طرف هم بوده و از سویی به دیگری تحمیل نشده است. چراکه در اینجا هم کسانی بوده‌اند که از چهل سال قبل با فریاد و فغان خواهان نابودی آمریکا و متحدانش بوده‌اند.»
وی افزود: «همان‌طور که زیردریایی‌های آمریکا کشتی‌های تجاری آلمانی را در زمان جنگ می‌زدند، اکنون هم این اخطار خطرناک است و نشان می‌دهد که آنها حد و مرزی قائل نیستند. اتهامی به شرکت ماهان وارد کرده و می‌گویند که برای مسائل نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرد و بر اساس همین اتهام به خود اجازه می‌دهند که در آسمان کشوری که در فضای آن حق پرواز ندارد، برای یک هواپیمای غیرنظامی مزاحمت همراه با خطر ایجاد کنند و بعد هم بگویند که می‌خواستیم بازرسی کنیم.»
این کارشناس مسائل بین‌المللی ادامه داد: «به هر حال این اقدام فراتر از یک هشدار است و به هیچ وجه قابل توجیه نیست.»
مجلسی درباره امکان پیگیری حقوقی این مساله گفت: «کشوری که در عرصه بین‌المللی حضور داشته باشد و قواعد و اصول آن را قبول داشته باشد، FATF بانکی که از حواله پول برای اقدامات تروریستی ممانعت می‌کند، بپذیرند و … می‌تواند به یاتا (انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی)، شورای امنیت و مراجع مختلف برود و شکایت کند اما برای ایران امکان زیادی برای شکایت نمی‌بینم و شکایت هم بی‌فایده است زیرا در یک شرایط نظامی قرار داریم. مگر وقتی در ایران هواپیمایی اوکراینی که مسافران ایرانی داشت مورد اصابت قرار گرفت با توضیحی همراه بود؟! فقط شش ماه کشید که جعبه سیاه را پس دادند. بنابراین این دعاوی دیگر فایده‌ای ندارد. وقتی کشوری در شرایط جنگی قرار می‌گیرد در واقع به تدریج وارد و آلوده جنگ می‌شود.»
وی در پاسخ به اینکه واکنش احتمالی ایران به ایجاد مزاحمت برای هواپیمایش چه خواهد بود؟ گفت:«به نظر من در این شرایط باید خوشحال بود که هواپیما توانست برگردد و سالم رسیدند. همین‌طور امیدوار باید بود که ماجرا به تلافی‌جویی که به یک شلیک اشتباهی دیگری ختم شود، ختم نشود.»
خلاصه کلام
امیدواری مجلسی درباره عدم ورود به فاز اقدام تلافی‌جویانه در حالی است که برخی آقایان کاملا برخلاف وی فکر و اظهار نظر می‌کنند. مثلا عباسعی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در صفحه توئیتر خود نوشت: «در مقابل تخلفات کشورها علاوه بر پیگیری حقوقی، لازم است از اقدام متقابل نیز استفاده شود چرا که ذات اقدامات حقوقی مستلزم طی زمان طولانی است. اقدام تروریستی رژیم آمریکا علاوه بر تعقیب حقوقی که مقامات محترم دولت تاکید کردند، مستلزم اقدام متقابل نیز هست.»
فقط کدخدایی نیست. حتی حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رییس‌جمهور هم در توئیتی در واکنش به تهدید هواپیمای ایرانی توسط جنگنده آمریکایی نوشت: «کسی که جان رهبرانش را دوست دارد با جان مسافران ما بازی نمی‌کند.»
تشویق به تلافی در حالی صورت می‌گیرد که آمریکا با اقدام اخیر خود نشان داد اگر کار به درگیری نظامی برسد به هیچ عرف و قاعده‌ای همچون حفظ امنیت غیرنظامیان متعهد نیست. در این شرایط کار ایران و مقامات عالی کشورمان سخت‌تر از قبل خواهد بود. مقابله با دشمنی که حتی در دشمنی کردن هم هیچ چارچوب و اصولی را پذیرا نیست، به این سادگی‌ها نخواهد بود و برای کنترل هزینه‌ها و حفاظت از جان و امنیت مردم به چیزی فراتر از چند شعار مبتی بر ایستادگی نیاز داریم.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسی
لینک کوتاه :