نسخه پیچی بلندپروازانه حسن روحانی برای رونق کشاورزی
به گزارش جهان صنعت نیوز: حسن روحانی پنجشنبه گذشته در مراسم بهره‌برداری از طرح‌های ملی وزارت جهادکشاورزی در استان هرمزگان، یزد و لرستان با بیان اینکه باید الگوها و متدهای آبیاری از سنتی به صنعتی تبدیل شود، بر کشت فراسرزمینی تاکید کرده و گفت که باید از کشورهای همسایه یا قاره‌های دیگر زمین را اجاره کرده و محصولش را به داخل کشور بیاوریم، کما اینکه پیشتر در کشورهای دیگر نیز این امر تحقق یافته است، این در صورتی است که ما در این بخش هم مانند سایر بخش‌های دیگر به دلیل فقدان زیرساخت‌ها چندان عملکرد موفقی نداشته‌ایم و در صورت عدم تحقق آن، آینده چندان روشنی نمی‌توان برای کشت فراسرزمینی متصور بود.
کشت فراسرزمینی یکی از راه‌هایی است که موجب رونق تولید محصولات کشاورزی و ایجاد امنیت غذایی برای یک کشور می‌شود، بنابراین بسیاری از کشورها به اهمیت این مساله پی برده و با توجه به محدودیت منابع داخلی از جمله آب و زمین اقدام به اجاره زمین‌های دیگر کشورها و استفاده از منابع آنها برای تولید کشاورزی می‌کنند.
همچنان که به گفته رییس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون، موضوع کشت فراسرزمینی به ۱۲ سال پیش برمی‌گردد که آیین‌نامه آن در هیات وزیران تصویب شد. با توجه به اقلیم خشک و نیمه‌خشک کشور ما، تصمیم بر این شد تا از این طریق در راستای حفظ امنیت غذایی کشور اقدام شود که یکی از این کشورها قزاقستان بود، اما متاسفانه در این موضوع موفق نبودیم چون نگاه به کشت فراسرزمینی یک نگاه صددرصد دولتی است. از سوی دیگر به دلیل الگوی کشت نامناسب، بسیاری از محصولات هدر رفته و جز خسارت برای کشاورز ارمغانی ندارد.
حسن روحانی در حالی از ارزآور بودن و مقرون به صرفه بودن محصولات کشاورزی به صورت کشت گلخانه‌ای سخن به میان می‌آورد که با توجه به شرایط این روزهای کرونایی و بسته بودن مرزها و از همه مهم‌تر بالابودن نرخ ارز، محصولات صادراتی پر ارزش و ارزآور کشور نظیر زعفران به افغانستان قاچاق می‌شود.
حسن روحانی در بخشی دیگر از سخنان خود به موضوع خودکفایی گندم پرداخته و گفته که اکنون گندم مصرفی کشور از کشاورزان داخلی تامین می‌شود، این در حالی است که چندی است با حذف ردیف بودجه اعتباری خودکفایی گندم و افزایش واردات نه‌تنها بازار هدف گندم داخلی نیست، بلکه با افزایش واردات این محصول استراتژیک نه‌تنها قیمت نان مصرفی افزایش یافته بلکه، کشاورزان نیز انگیزه خود را برای کشت گندم از دست داده‌اند.
به گفته رییس‌جمهوری تولیدات کشاورزی با رشدی ۳۲ درصدی از ۹۷ میلیون تن در سال ۹۲، امروز به ۱۳۰ میلیون تن رسیده است و امنیت غذایی در کشور به پشتوانه رونق کشاورزی و خودکفایی در تولید محصولات این بخش مانند گندم محقق می‌شود.
به گفته روحانی، دولت تدبیر و امید نیز اجرای طرح‌ها در زمینه کشاورزی را در دستور کار قرار داد و در آخرین گام، بهره‌برداری از سه طرح ملی وزارت جهادکشاورزی دیروز با حضور رییس‌جمهوری به صورت ویدئو‌کنفرانس انجام شد. این سه طرح در پانزدهمین هفته از افتتاح طرح‌های مهم ملی با سرمایه‌گذاری سه هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان افتتاح شد که شامل بهره‌برداری از چهار هزار و ۴۰۰ هکتار باغ در لرستان، یک مجتمع گلخانه‌ای در یزد و شبکه آبیاری تحت فشار در هرمزگان است. به گفته رییس‌جمهور، بهره‌برداری از این طرح‌ها از آن جهت اهمیت دارد که ایران جزو مناطق خشک به شمار می‌رود و صنعتی کردن کشاورزی در بخش‌های مختلف می‌تواند باعث بهره‌وری بالاتر از منابع محدود آب باشد.
افول ارزآوری صادرات غیرنفتی
مشکلات کشاورزی به اینجا ختم نمی‌شود؛ عدم کارایی دیپلماسی اقتصادی برای صادرات محصولات کشاورزی این روزها به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های اقتصاد کشور تبدیل شده است.
با توجه به تداوم سقوط صادرات نفتی ایران، چشم امید دولت روحانی به ارز حاصل از صادرات غیرنفتی دوخته شده است، همان‌طور که اخیرا روحانی گفته بود که اگر ۴۱ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشته باشیم، کل نیاز وارداتی کشور تامین می‌شود. در حالی که صادرات محصولات غیرنفتی نظیر فرش و پسته و زعفران و محصولات غذایی این روزها با توجه به شرایط همه‌گیری ویروس کرونا و بسته بودن مرزها و از سوی دیگر، تحریم‌ها و بالا بودن نرخ ارز رو به افول گذاشته است.
اکنون ویروس کرونا هم صادرات طلای سرخ را ۲۰ درصد کاهش داده است و از آنجا که قاچاق پیاز این محصول به عنوان یک تهدید جدی برای زعفران کشور محسوب می‌شود این روزها شاهد قاچاق ۵۰ تن زعفران به افغانستان هستیم. از سوی دیگر به دلیل قوانین دست‌وپاگیر بازگشت ارز حاصل از صادرات و تحریم، مشکلاتی را برای صادرکنندگان ایجاد کرده و قاچاق‌‌‌پذیری این محصول را بیشتر کرد.
در حالی که ایران جزو محدود کشورهای تولید‌کننده پسته در جهان محسوب می‌شود، اما عملا به دلیل بی‌توجهی مسوولان بخش صادرات، برای رفع مشکلات موجود در زمینه بازار خارجی پسته، این محصول در انبارهای استان کرمان دپو شده و صادرات به صفر رسیده است. سکوت متولیان در وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت در حالی ادامه دارد که کشاورزان از معطل ماندن و گاه خراب شدن محصولات کشاورزی در مرزها خبر می‌دهند و خواستار رفع مشکلات موجود در زمینه صادرات هستند.
گلخانه‌ای در دل کویر
حسن روحانی در حالی از ارزآور بودن و مقرون به صرفه بودن محصولات کشاورزی به صورت کشت گلخانه‌ای سخن به میان می‌آورد که با توجه به شرایط این روزهای کرونایی و بسته بودن مرزها و از همه مهم‌تر بالابودن نرخ ارز، محصولات صادراتی پر ارزش و ارزآور کشور نظیر زعفران به افغانستان قاچاق می‌شود.
رییس‌جمهوری با بیان اینکه یکی از بخش‌های مهم برای ما بخش گلخانه است، تاکید کرد: در بخش گلخانه گرما، سرما و فصول مختلف خیلی تاثیر گذار نیست و تقریبا در چهار فصل می‌توانیم با آب کم و حتی اینکه خاک هم نباشد محصول داشته باشیم. بسیار مهم است که از طریق گلخانه برخی محصولات ارزآور ما که اکثرا صادراتی به کشورهای همسایه است، تولید کنیم.
ایجاد مجتمع گلخانه‌ای در یزد نیز درست در همین راستا انجام شده زیرا یزد به عنوان استانی خشک در کشور شناخته می‌شود و گلخانه در این مناطق علاوه بر افزایش تولیدات کشاورزی، هزینه حمل این محصولات را نیز تا بازار مصرف کاهش خواهد داد.
رییس‌جمهوری ادامه داد برای ما که در سرزمین خشک و نیمه خشک قرار گرفتیم بسیار مهم است که الگوهای کشت و متد آبیاری را از حالت سنتی به صنعتی برگردانیم. با آنچه در گذشته به عنوان سنت‌ها در میان ما بوده است قادر نخواهیم بود نیازمندی‌های کشاورزی را تامین کنیم. روحانی با تاکید بر اینکه کل کشت گلخانه ما در سال ۹۲، هشت هزار هکتار بوده است، گفت: امروز این مقدار به ۱۹ هزار هکتار رسیده است و همان‌طور که وزیر کشاورزی گفته است برنامه دولت این است که تا پایان این دولت سطح گلخانه ما به ۲۳ هزارهکتار برسد.
هیچ کشت فراسرزمینی نداریم
این در حالی است که به گفته رییس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون در ابتدا قرار بر این بود که شرکت‌های دولتی اقدام به بسترسازی و فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای این موضوع کنند و سپس به بخش خصوصی واگذار شود، اما در ادامه شاهد آن بودیم که این تصمیم عملی نشد و خود شرکت‌های دولتی ادامه کار را در دست گرفتند. قاسمی تصریح کرد: ما می‌توانیم علاوه بر کشاروزی، در بحث دامپروری و تولید سایر محصولات نیز در چارچوب این موضوع اقدام کنیم اما روش‌های کنونی اشتباه است.
ارسلان قاسمی در مورد کشاورزی برخی از ایرانی‌ها در سایر کشورها گفت: تعدادی از هموطنان در آذربایجان، قزاقستان، غنا، زیمباوه و حتی برزیل به صورت محدود اقدام به کشت می‌کنند، اما هدف این کشاورزی باید بازار داخل باشد. متاسفانه این ذهنیت وجود دارد که پس از دریافت تسهیلات از داخل، بازارهای دیگر را هدف قرار می‌دهند بنابراین لازم است در آیین‌نامه کشت فراسرزمینی بازنگری اساسی صورت بگیرد و تا این کار نشود، نمی‌توانیم به اهداف خود برسیم.
وی یادآور شد: البته نمونه‌هایی که وجود دارد چون هدف بازار داخلی ندارند نمی‌توانند کشت فراسرزمینی محسوب شوند بنابراین تا جایی که بنده اطلاع دارم ما هیچ کشت فراسرزمینی نداریم، شاید برخی مسوولان موافق نظر بنده نباشند.
قاسمی گفت: تقریبا سه سال پیش کشور قطر یک صندوق دو میلیارد دلاری برای کشت فراسرزمینی در کشور تاجیکستان که دارای منابع آبی مهم است، تصویب کرد و چون هدفمند بود تقریبا عملکرد موفقی داشت اما اقدامات ما در این زمینه غیرهدفمند و ناموفق بوده است.
ابلاغ برنامه الگوی کشت تا مهرماه
از سوی دیگر فقدان برنامه مناسب برای الگوی کشت موجب هدررفتن محصولات شده است. وزیر جهاد کشاورزی در این خصوص گفته بود: اگر اراده کنیم می‌توانیم بگوییم که کشاورز در کجا چه چیزی باید بکارد تا ضرر نکند و حداکثر عملکرد را داشته باشد. برای سیاستگذاری در این زمینه نیازمند کمک دولت و مجلس هستیم. از مهرماه برنامه الگوی کشت تولیدی را به مجلس ابلاغ می‌کنیم.
به گفته کاظم خاوازی الگوی کشت، دو لایه کلان دارد. اولین لایه، لایه فنی است یعنی ما باید تشخیص دهیم که کجا بکاریم تا حداقل افت عملکرد را داشته باشیم تا مثلا بعد از ۱۵ سال سرمازدگی اتفاق نیفتد و شرایط اقلیمی برای گیاه خوب بوده و آب کافی و موقعیت خاک مرغوب باشد.
وزیر جهادکشاورزی در مورد وظایف جهادکشاورزی در مورد تعیین الگوی کشت اظهار کرد: در این زمینه کارهای خوبی صورت گرفته، هم‌اکنون اگر اراده کنیم می‌توانیم بگوییم که کشاورز در کجا چه چیزی باید بکارد تا ضرر نکند و حداکثر عملکرد را داشته و با حداقل بلایای طبیعی مواجه شود. لایه دوم الگوی کشت بحث سیاستگذاری است که باید از مجلس شورای اسلامی، دولت و قوه قضاییه برای تعیین الزامات قانونی این کار کمک بگیریم. خاوازی با بیان اینکه کشاورز باید بین گیاهان پرقیمت و گیاهان استراتژیک به سمت گیاهان پرقیمت نرود، گفت: از مهرماه سال آینده برنامه الگوی کشت تولیدی وزارت جهاد کشاورزی را ابلاغ می‌کنیم تا بتوانیم از طریق مجلس شورای اسلامی الزامات قانونی آن را تامین کنیم.
قاچاق۵۰ تن زعفران به افغانستان
مشکلات کشاورزی فقط به بحث کشت و برداشت محدود نمی‌شود، بلکه فقدان برنامه‌ای جامع برای ارزآوری محصولات، یکی از بزرگ‌ترین معضلات این بخش محسوب می‌شود.
نایب‌رییس شورای ملی زعفران با بیان اینکه ۵۰ تن قاچاق زعفران به کشور افغانستان انجام شده است، گفت: ویروس کرونا هم صادرات طلای سرخ را ۲۰ درصد کاهش داده است. علی شریفی‌مقدم نایب‌رییس شورای ملی زعفران در این خصوص اظهار کرد: ۵۰ تن قاچاق زعفران به کشور افغانستان انجام شده این در حالی است که قاچاق پیاز این محصول به عنوان یک تهدید جدی برای زعفران کشور ما محسوب می‌شود.
در حال حاضر ۳۰ کشور جهان روی تولید محصول زعفران کار می‌کنند و در صورتی که نتوانیم این محصول را در کشور خود نگه داریم و روز‌به‌روز به آن اهمیت بدهیم مجبور خواهیم شد مثل سایر محصولات دیگر نظیر فرش، خاوریار و پسته جایگاه جهانی خود را از دست بدهیم. شریفی‌مقدم با بیان اینکه قیمت و فروش محصول زعفران از سال ۹۶ تاکنون کاهشی بوده، گفت: این در حالی است که تولید این محصول افزایش یافته اما مسوولان نتوانسته‌اند تقاضا برای این محصول اساسی و استراتژیک ایجاد کنند.
تغییرات مقررات ارزی و تحریم مشکلاتی را برای صادرکنندگان ایجاد کرده و قاچاق‌‌‌پذیری این محصول را بیشتر کرده است، چرا که قیمت بالا و کم حجم بودن آن و نیز عدم نظارت بر مبادی باعث قاچاق این محصول به کشورهای منطقه می‌شود. از سوی دیگر گزارش‌ها در گمرکات هم به‌روز نیست در حالی که باید مصوبات و ارزشگذاری‌ها در گمرک حداقل هر دو ماه یک‌بار روزآمد شوند و به همین دلیل اگرچه رقم صادرات زعفران ۱۳ میلیون دلار عنوان می‌شود اما رقم واقعی آن ۱۵۰ میلیون دلار است.
صادرات پسته و خرما در کرمان به صفر رسید
صادر نشدن پسته و خرما در ماه‌های گذشته به دلیل شیوع کرونا و انبار شدن هزاران تن محصول در آستانه برداشت در سال جاری به یکی از مشکلات عمده کشاورزی استان کرمان تبدیل شده است. شیوع کرونا در کنار مشکلاتی در بخش درمان و سلامت جامعه، استان کرمان را با چالشی جدی در زمینه مشکلات اقتصادی مواجه کرده است.
مهم‌ترین منبع درآمد این استان غیرنفتی، صادرات پسته، خرما و فلز مس و فولاد است. این در حالی است که صادرات خرما و پسته به دلیل خودداری طرف‌های خارجی از خرید این محصولات از ابتدای سال ۹۹ متوقف شده، در مقابل دیپلماسی اقتصادی کشور برای رفع مشکلات موجود در این زمینه بی‌نتیجه بوده یا منفعل عمل کرده است.
اگر این روزها نگاهی به انبارهای پسته در کرمان بیندازیم، مشاهده می‌شود انبارها در کرمان و رفسنجان تقریبا به حد اشباع رسیده‌اند و این در حالی است که در ماه مرداد زمان برداشت محصول پسته و خرما آغاز می‌شود و در صورت عدم اتخاذ تمهیدات لازم برای صادرات محصول سال ۹۸ و عدم تامین فضای مورد نیاز برای نگهداری محصول سال جاری کشاورزان با چالش جدیدی علاوه بر فروش نرفتن محصولات صادراتی مواجه خواهند شد.
ده‌ها کارگاه ضبط، فرآوری و صادرات پسته و خشکبار در استان کرمان تعطیل شده و هزاران نفر بیکار شده‌اند و در این میان مسوولان سکوت کرده‌اند.
کشاورزان از معطل شدن کامیون‌های حاوی محصولات کشاورزی در مرزها نگران هستند و در مقابل مسوولان از عادی بودن وضعیت سخن می‌گویند. مشکلات کشاورزان در کرمان در حالی روزافزون می‌شود که در سفر اخیر وزیر کشاورزی به استان کرمان نیز برای فروش محصولات کشاورزی شمالی استان کرمان که از ارزآورترین کالاهای صادراتی ایران محسوب می‌شوند نیز تمهیداتی در نظر گرفته نشده است.
عدم صادرات محصولات ارزآور کشاورزی و بی‌توجهی در زمینه چاره‌اندیشی برای حل این مشکل می‌تواند کشاورزان را با یک چالش جدی مواجه کند. بر همین اساس رییس مجمع نمایندگان استان کرمان با تایید مشکلات عدیده سر راه کشاورزان در استان کرمان برای صادرات محصولات صادرات‌محور می‌گوید: مسوولان در دولت باید هرچه زودتر برای حل مشکل پسته و خرما چاره‌اندیشی کنند چون محصول سال گذشته به دلیل شیوع کرونا و مسدود شدن مرزها فروش نرفته و از سوی دیگر محصول در انبارها دپو شده است.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهسیاسی
لینک کوتاه :