فرصت‌های پیش روی صنعت نفت و گاز ایران
به گزارش جهان صنعت نیوز: دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن این مرکز در گزارشی با عنوان «بررسی تحولات سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ و چشم‌انداز بازارهای جهانی انرژی در افق ۲۰۴۰ میلادی، فرصت‌ها و تهدیدهای پیش روی ایران» آورده است: بازارهای انرژی جهان در سال ۲۰۱۸ وضع کم‌سابقه‌ای را تجربه کردند که به اعتقاد صاحبنظران نقش مهمی در تغییر سناریوهای جهانی انرژی در بلندمدت ایفا خواهد کرد.
در این مقطع با وجود کاهش رشد تولید ناخالص داخلی جهان و رشد قیمت حامل‌های انرژی به‌ویژه نفتخام، رشد سریع و بی‌سابقه تقاضای انرژی و انتشار کربن مشاهده شد که ریشه در پدیده تغییرات آب و هوایی جهان دارد.
این گزارش می‌افزاید در واقع تاثیر تغییرات آب و هوایی به صورت افزایش تعداد روزهای بسیار گرم و بسیار سرد در مناطق مختلف جهان، رشد غیرمعمول تقاضای انرژی برای گرمایش و سرمایش را به دنبال داشت که موجب افزایش قابل توجه و همزمان مصرف نفت خام، گاز طبیعی و زغال‌سنگ شد.
براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، از دیگر رویدادهای مهم سال ۲۰۱۸ می‌توان به ثبت دو رکورد تاریخی برای افزایش تولید نفت و گاز طبیعی از سوی ایالات متحده اشاره کرد. دستیابی به ۲/۲ میلیون بشکه در روز رشد تولید نفت و افزایش تولید گاز طبیعی به میزان ۵۲۰ میلیون مترمکعب در روز (معادل ۱۹ فاز میدان گازی پارس‌جنوبی) تنها در یک سال از سوی ایالات متحده و رشد بی‌سابقه تولید LNG استرالیا با کسب سهم ۴۰ درصدی از کل افزایش تولید LNG جهان در سال ۲۰۱۸ را می‌توان نقاط عطفی در بازار جهانی نفت و گاز دانست که در سال ۲۰۱۹ نیز این روند البته در سطحی پایین‌تر تکرار شد.
بنا بر این گزارش، اتفاق مهم طرف تقاضای بازار در این مقطع زمانی، اختصاص حدود ۷۰ درصد از رشد مصرف انرژی جهان به ترتیب به چین، ایالات متحده و هند بود که در این زمینه چین و ایالات متحده بالاترین رشد مصرف نفت و گاز و هند بیشترین سطح افزایش مصرف زغال‌سنگ را تجربه کردند. در مقطع زمانی مورد بررسی، تولید جهانی انرژی‌های تجدیدپذیر، برق‌آبی و هسته‌ای رشد چشمگیری نداشت و در کنار رشد قابل توجه انرژی‌های فسیلی و رشد فزاینده انتشار کربن، نگرانی‌های جدی کارشناسان در خصوص تحقق اهداف توسعه پایدار با اتکا به اقتصاد کم‌کربن را به دنبال داشته است.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان می‌کند که تحولات سال ۲۰۱۸ بازارهای انرژی، تاثیر خود را در جدیدترین و به‌روزترین مطالعه انجام‌شده درخصوص چشم‌انداز انرژی جهان در سال ۲۰۴۰ میلادی که اواخر سال ۲۰۱۹ منتشر شد، به جا گذاشت؛ آنجا که یافته‌های بررسی‌های جدید حاکی از ادامه سلطه سوخت‌های فسیلی در سبد انرژی جهان در افق ۲۰۴۰ است.
در واقع با وجود کاهش نرخ رشد تقاضای سوخت‌های فسیلی، مجموعا ۷۴ درصد از انرژی اولیه مورد نیاز جهان توسط نفت، گاز و زغال‌سنگ تامین خواهد شد. در بازار جهانی نفت، ایالات متحده، عربستان سعودی و روسیه ضمن حفظ جایگاه خود در سال ۲۰۴۰ به‌عنوان تولیدکنندگان و صادرکنندگان عمده نفت، صف خود را از سایر تولیدکنندگان جدا کردند.
طبق پیش‌بینی‌های به عمل آمده، عمده نفتخام تولیدی تا افق ۲۰۴۰ در کشورهای عضو اوپک از نوع نفت متعارف میادین خشکی و مناطق دریایی کم‌عمق و NGL است و سهم هریک از این نوع نفت تقریبا در دوره موردنظر ثابت است.
اما در میان کشورهای غیراوپکی، سهم نفت تولیدی از میادین خشکی و دریایی کم‌عمق روندی نزولی دارد. در عوض، روند تولید نفت از آب‌های عمیق، Oil Tight،NGL روندی صعودی است. ضمن اینکه تولید نفت‌های فوق سنگین و بیتومن در این کشورها در مقایسه با کشورهای عضو اوپک و روسیه از کل تولید نفت قابل ملاحظه است .
در جدول ۱، وضعیت تولید نفت در تولیدکنندگان اصلی آن در سطح جهان در دو دسته کشورهای عضو اوپک و غیراوپک نشان داده شده است. در این جدول همه کشورهای دارای بیش از سه میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۴۰ بیان شده است.
روسیه تنها تولیدکننده عمده‌ای است که در سال ۲۰۴۰ نسبت به سال ۲۰۱۸ با افت تولیدی معادل ۲ میلیون بشکه مواجه خواهد شد. تولید نفت ایالات متحده در ادامه روند صعودی خود از ۵/۱۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۸ به ۷/۲۱ در سال ۲۰۳۰ افزایش یافته و پس از آن با افت تولید از میادین نفت شیل به سطح ۸/۱۹ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۴۰ خواهد رسید.
به اعتقاد کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی، ایران در پی تحریم‌های مختلف اعمال شده و پیامدهای گسترده آن نظیر عدم جذب سرمایه‌گذاری خارجی مورد نیاز و انتقال تکنولوژیکی روز دنیا به جهت عدم حضور شرکت‌های نفتی طراز اول دنیا در بلندمدت در سطح تولید ۵/۴ میلیون بشکه در روز باقی خواهد ماند و قادر به رسیدن و یا عبور از رکورد تولید شش میلیون بشکه در روز که در سال ۱۹۷۴ میلادی اتفاق افتاد نخواهد شد.
عراق با عبور از ایران به دومین تولیدکننده نفت اوپک تبدیل می‌شود و امارات متحده عربی نیز به سطح تولید ایران نزدیک خواهد شد. دیگر تولیدکنندگان مهم اوپک نظیر ونزوئلا، نیجریه، لیبی و الجزایر از سطح تولید ۵/۲ میلیون بشکه در روز فراتر نخواهند رفت. اگرچه برخی صاحبنظران به توان عربستان برای حفظ سطح تولید نفت خود در بلندمدت تردید دارند، اما از دیدگاه آژانس بین‌المللی انرژی، تولید عربستان در افق ۲۰۴۰ از مرز ۱۳ میلیون بشکه در روز خواهد گذشت. طبق پیش‌‌بینی‌ها، تولید چین که نیمی از آن را نفت سنگین تشکیل می‌دهد، در سطح سه میلیون بشکه در روز متوقف خواهد شد.
در بازار جهانی گاز نیز همانند شرایط کنونی، ایالات متحده و روسیه به ترتیب به‌عنوان مهم‌ترین تولیدکنندگان گاز طبیعی فاصله خود را با سایر عرضه‌کنندگان در سال ۲۰۴۰ به میزان چشمگیری افزایش خواهند داد.
ظهور بازیگران جدیدی چون استرالیا، آرژانتین و چین و رشد قابل توجه تولید گاز الجزایر به‌عنوان یک تولیدکننده سنتی گاز، از دیگر ویژگی‌های بازار گاز جهان در افق ۲۰۴۰ است.
در این میان یافته‌های جدید نشانگر تنزل جایگاه ایران از تولیدکننده سوم گاز جهان به رتبه چهارم پس از ایالات متحده، روسیه و چین است.
همچنین رشد قابل ملاحظه تولید گاز ترکمنستان، عربستان و عراق از دیگر تحولات مهم تاثیرگذار بر آینده صادرات گاز ایران در منطقه و جهان دربلندمدت خواهد بود.
از این رو با توجه به تصویر ارائه‌شده از آینده بازارهای انرژی جهان در بلندمدت، بخش انرژی به‌ویژه صنعت نفت و گاز ایران با فرصت‌های ارزشمند و همزمان تهدیدهای جدی روبه‌رو می‌شود که شایسته تامل و توجه از سوی سیاستگذاران کلان انرژی کشور به‌منظور اتخاذ راهبردهای صحیح، کارآمد و بهنگام است.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :
