پیگیری حقوقی ایران از مجامع بین‌المللی درباره مزاحمت هوایی آمریکا
محمدجواد جمالی‌نوبندگانی* البته منظور از پاسخ قاطع ایران به این رفتار این نیست که ما هم به هواپیمای مسافربری آنها تعرض خواهیم کرد. ما هرگز دست به چنین اقدامات خصمانه‌ای نخواهیم زد و حتی در جنگ هشت ساله هم که عراق با سلاح‌های شیمیایی کشورهای اروپایی مردم ما را شهید کردند، رفتار ما تلافی‌جویانه و مقابله به مثل نبود.
درباره اظهارات مقامات فرماندهی نیروهای مرکزی آمریکا دال بر اینکه جنگنده اف ۱۵ آمریکا هواپیمای مسافربری ماهان‌ایر را از هزار متری که فاصله امن است، مورد بررسی بصری استاندارد قرار داده صحبت مضحکی است. موجودیت نظامی و انجام وظیفه جنگنده‌های آمریکا در سوریه غیرقانونی است. مهم‌تر از این، کسی به آمریکا اجازه نداده با جنگنده‌هایش هواپیمای مسافربری را مورد بررسی قرار دهد. این‌گونه اقدام مغایر با قانون و خطرناک است. بنابراین می‌توان این رفتار آمریکایی‌ها را منحصر‌به‌فرد دانست. هر چند که قبلا هم هواپیمای ایرباس ایرانی را در دهه ۶۰ در آب‌های خلیج‌فارس هدف قرار داده و مردم بی‌دفاع را به شهادت رسانده بودند ولی این اقدامات آنها وقیحانه و برخلاف همه قوانین و عرف بین‌المللی است.
یکی از قوانینی که در ایکائو وجود دارد این است که هیچ کشوری بدون اجازه کشور میزبان حق پرواز در آسمان آن کشور را ندارد ولی اولین اقدام خلاف قانون آمریکایی‌ها این است که در آسمان کشورهای منطقه خصوصا در آسمان سوریه که به آنها اجازه پرواز نمی‌دهد جولان می‌دهد و این کار برخلاف ماده ۳ ایکائو و غیرقانونی است.
بنابراین اصل اقدام خلاف بوده است و طبق قانون بین‌المللی باید امنیت هواپیماهای مسافربری حفظ شود و همه قوانین بین‌المللی حامی حفظ جان مسافران است آن هم هواپیمایی که در هر حال به سادگی قابل ردیابی و رهگیری در کشورهای دیگر است و کسی حق ندارد برای آنها مزاحمتی ایجاد کند.
خود آمریکایی‌ها می‌دانستند این هواپیما مسافربری بوده است ولی به منظور بهره‌برداری سیاسی در حوزه‌های منطقه‌ای، بین‌المللی و داخلی دست به این اقدام زدند. البته شاید بتوان این اقدام آمریکا را در ادامه همان فشارهای حداکثری که پمپئو و برایان هوک اعلام کردند و به دنبال شاخ و شانه کشیدن‌های سیاسی باشد. شاید هم خواستند در بحث منطقه‌ای پیامی برای ایران و عراق داشته باشند چرا که از سفر الکاظمی به ایران دو کشور دنبال مناسبات گسترده‌تری هستند و آمریکایی‌ها از این موضوع ناخرسند هستند. یکی از دلایل دیگر این اتفاق می‌تواند فشار بر محور مقاومت باشد.
بحث مهم دیگر، بحث داخلی آمریکاست که ترامپ به شدت از طرف مردم آمریکا و احزاب مخالف و حتی توسط برخی جمهوریخواهان تحت فشار است که نتوانسته مدیریت خوبی در همه حوزه‌ها داشته باشد. همچنین انتخابات آمریکا نزدیک است و شاید آنها می‌خواستند دست به اقدامی بزنند که رییس جمهورشان را به عنوان قهرمان این ماجرا معرفی کنند تا رای‌آوری داشته باشد چرا که در دهه ۶۰ همان‌طور که ویلیام راجرز، فرمانده ناو وینسنس در خلیج‌فارس هواپیمای مسافربری ایرانی را مورد هدف قرار داد، به او مدال شجاعت دادند. نوعا رییس جمهورهای آمریکا بعد از دور اول انتخابات برای رای‌آوری دوباره دست به چنین اعمالی می‌زنند.
جدا از مباحث اعلام شده، قطعا واکنش انتقامجویانه ایران، شبیه رفتار آمریکایی‌ها نخواهد بود و منظور از انتقام این نیست که ما هم هواپیمای مسافربری آنها را سرنگون می‌کنیم ولی همان‌طور که روسای سه قوه اعلام کرده‌اند پیگیری قضایی در این باره انجام خواهیم داد. هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران شکایت خود را به ایکائو خواهد برد. معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری و وزارت امور خارجه ما هم اعلام موضع کرده‌اند و رییس قوه قضاییه، دادستان کل کشور را پیگیر این موضوع کرده است. بنابراین انتقام ما در حوزه قانونی و حقوق بین‌الملل خواهد بود و قطعا پیگیر این موضوع خواهیم بود تا به نتیجه برسیم.
* عضو هیات رییسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :