سه‌شنبه سیاه بیروت
به گزارش جهان صنعت نیوز: پس از یک شب شوک و وحشت، میزان تخریب و تلفات در بیروت غیرقابل باور است؛ بیمارستان‌ها امکانات و حتی جایی برای پذیرش مجروحان ندارند و هنوز دود غلیظی از ساختمان‌های نیمه‌سوخته رو به آسمان است. تعداد جان‌باختگان این انفجار تا لحظه نگارش این گزارش به ۱۰۰ نفر و شمار زخمی‌ها به بیش از چهار هزار نفر افزایش پیدا کرد.
کمتر کسی در داخل و خارج لبنان از گفته مسوولان لبنانی قانع شد که انفجار ناشی از آتش‌سوزی تصادفی موادی بوده که برای آتش‌بازی به کار می‌رود و در یکی از انبارهای بندرگاه لبنان انبار شده بود. حتی عده‌ای می‌گفتند پیش از انفجار با چشم خود موشکی را دیده‌اند یا با گوش خود صدای جت جنگنده‌ای را شنیده‌اند. حتی تکذیبیه رسمی وزیر خارجه اسراییل درباره دست داشتن کشورش در این انفجار هم اثر چندانی بر افکار عمومی نگذاشت. واقعیت این است که لبنان هر آن انتظار بمب و موشکی از سوی اسراییل را می‌کشد. همین چند روز پیش، چیزی نمانده بود آتش جنگ تازه‌ای میان حزب‌الله و اسراییل برافروخته شود. از آن سو لبنان سرزمین ترورهای سیاسی است. وقتی صدای انفجار آمد، خیلی‌ها در بیروت گفتند این بار سعد حریری بود که ترور شد.
این انفجار بزرگ‌ترین انفجار در بیروت پس از حادثه ترور رفیق حریری در سال ۲۰۰۵ به شمار می‌رود. این حادثه سه روز پیش از صدور حکم دیوان عالی لبنان که دادگاهی زیر نظر سازمان ملل است، رخ داد. در این دادگاه چندین نفر از اعضای حزب‌الله لبنان مظنون به مشارکت در ترور رفیق حریری هستند. قرار است این دادگاه روز جمعه رای خود را درباره کشته شدن رفیق حریری، نخست‌وزیر پیشین لبنان صادر کند. حریری در سال ۲۰۰۵ کشته شد. محل اقامت سعد حریری، نخست‌وزیر پیشین لبنان و فرزند رفیق حریری نیز بر اثر انفجارهای روز سه‌شنبه آسیب دیده است.
اهمیت اقتصادی بندر بیروت
حجم خسارات وارده به بندر بیروت و اطراف آن بین سه تا پنج میلیارد دلار و چه بسا بیشتر برآورد شده است. بندرگاه بیروت که در جریان انفجار تقریبا چیزی از آن بر جا نمانده است، نقشی بسزا در واردات و صادرات به لبنان ایفا می‌کرد. ۹۰ درصد از گندم مصرفی لبنان وارداتی بوده و اکثر آن از طریق ترمینالی انجام می‌شده که در قلب این انفجار قرار داشته. این در حالی است که تنها در چند ماه اخیر در بحران اقتصادی لبنان، مواد غذایی ۸۰ درصد افزایش قیمت داشته است و نگرانی عمده در میان اقشار مردم لبنان این است که این انفجار عظیم تیر خلاصی بر اقتصاد متزلزل لبنان باشد که تحت تاثیر ویروس کرونا و مشکلات عدیده دیگری قرار گرفته که این روزها دامنگیر لبنانی‌ها شده است.
میشل عون در حالی از تخصیص ۱۰۰ میلیارد لیر معادل ۶۶ میلیون دلار بودجه اضطراری برای این وضعیت بحرانی خبر داد که در ماه‌های اخیر لبنان شدیدا با بحران اقتصادی که به کاهش ارزش پول ملی این کشور، افزایش بیکاری و گرانی منجر شده، دست و پنجه نرم می‌کند. حسان دیاب در ماه می، از صندوق بین‌المللی پول درخواست کرده بود وام پنج‌ساله به مبلغ سالانه ۱۰ میلیارد دلار به این کشور اعطا شود. درخواست وام لبنان در حالی وصول شده که این کشور حدود ۹۰ میلیارد دلار بدهی‌های داخلی و خارجی دارد که ۳۰ میلیارد دلار از آن به صندوق بین‌المللی پول و دیگر طلبکاران خارجی این کشور است.
بندر بیروت روزانه با ۳۰۰ بندرگاه جهانی در تعامل بود و سالانه پذیرای حدود سه هزار و ۱۰۰ کشتی بوده که عمده صادرات و واردات لبنان از آن صورت می‌گرفته است. کالا‌هایی که وارد این بندر می‌شد، بیش از ۷۰ درصد حجم کالا‌هایی را تشکیل می‌داد که وارد لبنان می‌شد. در این بندر سیلو‌های گندم و یک منطقه آزاد به مساحت بالغ بر ۸۱ هزار متر مربع وجود داشت.
بیشتر کالا‌ها و مواد وارداتی از جمله غذا، مواد اولیه، دارو و ابزار‌های برقی از طریق این بندر وارد لبنان می‌شد. در واقع این بندر، بخش اصلی توانمندی لبنان در ذخیره‌سازی است زیرا انبارهای بزرگی در آن وجود دارد که کالا‌های مختلفی در آن ذخیره می‌شود. همین مسائل باعث شده نتوان از بندر بیروت بی‌نیاز شد. عمق فاجعه در اینجاست چراکه زیرساخت بندرگاه پتانسیل آن را داشت که مرکز اصلی و مهمی برای بزرگ‌ترین میزان از تبادل خارجی لبنان باشد. سیستم حمل‌ونقل داخلی لبنان نیز به این بندر وابسته بود زیرا کالا‌ها از آن به بیروت و از آنجا به سایر مناطق این کشور منتقل می‌شد. این بندر محوری بود که نمی‌توان از آن بی‌نیاز شد.
اگر لبنان در سال‌های گذشته قصد داشت بیشترین حجم کالا را وارد کند، امروز مهم‌ترین ورودی این کالا‌ها را از دست داده و دیگر نمی‌تواند بسته اصلی غذایی خود را به دست آورد زیرا مشکل این کشور این است که نمی‌تواند تولید زیادی داشته باشد بدین معنا که نمی‌توان شکست لبنان در واردات را جبران کرد.
از بیروت خرابه‌ای بیشتر برجا نمانده است، به ندرت ساختمانی در این شهر یافت می‌شود که از انفجار ۲۷۵۰ تن نیترات آمونیوم با قدرت یک‌پنجم انفجار هسته‌ای هیروشیما بی‌تاثیر مانده باشد. قطعاتی که در اثر انفجار از ساختمان‌ها پرتاب شده‌اند با کیلومتر‌ها فاصله در خیابان‌های شهر دیده می‌شوند. پس از انفجار مهیب ارتباط اینترنتی و شبکه تلفن در بیروت قطع شد.
در چند ماه اخیر فساد موجود در دولت قبلی لبنان موجب اعتراضات شدید مردم این کشور شد و همین امر موجب شد دولت سعد حریری پنجم آبان‌ماه سال گذشته استعفا دهد و دوم بهمن ماه نیز حسن دیاب که فردی ملی‌گرا و بدون گرایش به جریان‌های سیاسی لبنانی بود سکان هدایت کابینه لبنان را با اعتماد میشل عون رییس‌جمهوری و سپس پارلمان این کشور بر عهده گرفت.
سناریوهای پیش رو
بر اساس اعلام برخی رسانه‌های لبنانی، دو انفجار عصر سه‌شنبه گذشته در بندر بیروت رخ داده که اولی ناشی از منفجر شدن مقادیر زیادی از مواد آتش‌زا بوده و دومی که بسیار شدیدتر بوده مربوط به انفجار مخازن نیترات آمونیوم است که ۲۷۵۰ تن در مخازن بندر بیروت ذخیره شده بود.
برخی منابع لبنانی نیز اعلام کردند چهار فروند هواپیمای گشت‌زنی آمریکا در زمان وقوع دو انفجار بیروت در فضای این شهر در حال پرواز و جاسوسی بوده‌اند. موضوع دیگر اینکه برخی رسانه‌های لبنانی و شبکه‌های اجتماعی این کشور تصاویری را از لحظه دو انفجار پخش کرده‌اند که از سمت جنوب بندر بیروت یک شیء متحرک (احتمالا موشک) در حال اصابت به این بندر است. میشل عون در حالی از اشتباه جوشکاری در انفجار بیروت سخن می‌گوید که برخی رسانه‌ها احتمال حمله را مطرح کرده‌اند. در فیلمی که دیروز در فضای اجتماعی دست به دست می‌شد، تصاویر نشان می‌دهند که پیش از انفجار دوم، چیزی به محل انفجار اول شلیک می‌کند.
میشل عون، رییس‌جمهوری لبنان در خصوص این انفجار تایید کرد که دو هزار و ۷۵۰ تن نیترات آمونیوم که در تهیه کودها و بمب‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد به مدت شش سال در بندر بیروت و بدون تمهیدات ایمنی نگه داشته شده و دلیل انفجار نیز همین بوده است.
این نیترات آمونیوم از یک کشتی که در سال ۲۰۱۳ میلادی در بندر بیروت مستقر شده تخلیه و سپس در یکی از انبارها ذخیره شده است. نیترات آمونیوم کاربردهای مختلفی دارد اما دو مورد رایج آن استفاده به عنوان کود کشاورزی و همچنین مواد منفجره است. این ماده شیمیایی هنگام برخورد با آتش بسیار انفجاری عمل می‌کند و می‌تواند گازهای سمی از جمله اکسیدهای ازت و گاز آمونیاک آزاد کند.
از آنجا که این ماده بسیار قابل اشتعال است قوانین سخت‌گیرانه‌ای در مورد چگونگی نگهداری آن وجود دارد. از جمله این الزامات این است که محل ذخیره باید کاملا ضد آتش باشد و هیچ زهکشی، لوله یا کانال دیگری نباید در محل باشد که نیترات آمونیوم بتواند از آن برای انفجار استفاده کند.
در عین حال دولت لبنان هر گونه گمانه‌زنی‌ها درباره انفجار دیروز بندر بیروت را فعلا رد کرد و از رسانه‌های لبنان درخواست کرده فقط بیانیه‌های دولت این کشور را انتشار دهند.
افزایش تلفات، شمار بالای مفقودان
در همین حال افزایش سریع تعداد تلفات و زخمی‌ها نگرانی‌ها در خصوص وضعیت انسانی را افزایش داده است. جورج کتانی، رییس صلیب سرخ لبنان به شبکه المیادین گفت: ما شاهد یک فاجعه بزرگ هستیم. قربانیان و تلفات در همه جای شهر دیده می‌شوند و هر لحظه نیز بر تعداد آنها افزوده می‌شود. انفجار مهیب روز سه‌شنبه برای بسیاری از لبنانی‌ها خاطرات تلخ سال‌ها جنگ داخلی در این کشور ۱۹۷۵-۱۹۹۰ را زنده کرد؛ خاطرات روزهایی که بمبگذاری در خودروها و جنگ‌های خیابانی در کنار حملات هوایی اسراییل روزگار دشواری را برای عروس خاورمیانه رقم می‌زد.
حسان دیاب، نخست وزیر لبنان به مردم این کشور قول داد این حادثه را پیگیری خواهد کرد و کسانی که باعث آن شده‌اند هزینه آن را پرداخت خواهند کرد. اما نگران‌کننده‌تر از تعداد ۱۰۰ کشته افرادی هستند که پس از این حادثه مفقود شده‌اند. مردم از سه‌شنبه‌شب گذشته به اورژانس‌های بیمارستان‌های مختلف سر می‌زدند و سراغ عزیزان خود را می‌گرفتند. این در حالی است که قطعی برق کار را دشوارتر نیز کرده است.
وزیر دفاع لبنان تاکید کرده عاملان انفجارهای بندر بیروت مجازات خواهند شد. استاندار بیروت گفته نیمی از شهر در اثر انفجار تخریب شده است، قاضی مروان عبود، استاندار بیروت با اشاره به اینکه نیمی از شهر در اثر انفجار آسیب دیده یا ویران شده، گفت: انفجار بیروت شبیه انفجار هیروشیما و ناکازاکی بود. حتی فرودگاه اصلی بیروت که شش مایل با بندر فاصله دارد در اثر انفجار تخریب شده و تخمین زده می‌شود که بیش از ۳۰۰ هزار نفر آواره شدند.
وزیر بهداشت لبنان در سخنانی گفت: تعداد مفقودان انفجار بیروت از کشته‌شدگان فراتر رفته و چهار بیمارستان کاملا آسیب دیده‌اند. وزیر بهداشت لبنان در ادامه افزود: این تحولات ناراحت‌کننده به دنبال تداوم اپیدمی ویروس کرونا رخ داده و آنچه اتفاق افتاده یک وضعیت کاملا فاجعه‌بار است.
عزای عمومی، وضعیت اضطراری
عون با اشاره به غیرقابل قبول خواندن این حادثه، خواستار تشکیل جلسه اضطراری کابینه در روز چهارشنبه شد. او همچنین سه روز عزای عمومی در لبنان اعلام کرد، به مدت دو هفته نیز وضعیت اضطراری در کشور برقرار خواهد بود. با وجود اشاره عون، هنوز مقامات این کشور نگفته‌اند دلیل وقوع انفجار در این انبار چه بوده است. برخی از رسانه‌های محلی لبنان گزارش داده‌اند جوشکاری روی سوراخی که در این انبار وجود داشته باعث آغاز انفجار شده است.
وزیر اقتصاد لبنان: بحران گندم و نان نداریم
وزیر اقتصاد لبنان ضمن اعلام از بین رفتن سیلوی گندم در بندر بیروت گفت کشورش ذخایر گندم کافی دارد. او تاکید کرد: هیچ بحران گندم یا نان وجود ندارد. راؤول نعمه در سخنانی درباره انفجار و آتش‌سوزی بندر بیروت اظهار کرد: سیلوی بیروت در داخل بندر و گندم داخل آن از بین رفته اما لبنان دارای ذخایر کافی گندم است.
او اضافه کرد: علاوه بر ذخایر کافی، کشتی‌هایی برای برطرف کردن نیاز مردم در مسیر لبنان هستند. نعمه شامگاه سه‌شنبه گذشته گفته بود: انفجاری که بندر بیروت را لرزاند باعث خراب شدن گندم سیلوی واقع در این بندر شد و لبنان اکنون به شدت نیازمند واردات این ماده غذایی است. او در ادامه تصریح کرد: گندم سیلوی بندر بیروت دیگر قابلیت استفاده را ندارد و لبنان اقدام به واردات گندم می‌کند اما گندم کافی تا زمان آغاز واردات در کشور موجود است.
واکنش‌های بین‌المللی
شورای امنیت روز دوشنبه آینده به درخواست کشورهای عربی برای بررسی انفجار بیروت تشکیل جلسه خواهد داد. اما مشاهده فیلم‌های عجیب و غریب این انفجار در شبکه‌های اجتماعی موجی از گمانه‌زنی را در میان افراد مختلف در خصوص دلیل این حادثه پدید آورد. دونالد ترامپ پس از مشاهده فیلم‌های اولیه این حادثه استدلال کرده دلیل این انفجار یک حمله احتمالی بوده است.
او که در کنفرانس خبری کاخ سفید صحبت می‌کرد ضمن ابراز آمادگی واشنگتن برای کمک به دولت لبنان گفت: به نظر می‌رسد انفجار بیروت یک حمله وحشتناک باشد. رییس‌جمهور آمریکا اضافه کرد سران نظامی آمریکا ارزیابی کرده‌اند که به نظر می‌رسد انفجارهای بیروت ناشی از یک حمله یا یک بمب باشد.
این در حالی است که چندین منبع امنیتی در دولت آمریکا پس از بررسی جوانب مختلف ماجرا، به رویترز گفته‌اند اطلاعات موجود با استدلال ترامپ مغایر است. سه مسوول پنتاگون به شبکه سی‌ان‌ان گفتند تا شامگاه سه‌شنبه هیچ دلیل و مدرکی مبنی بر اینکه انفجارهای مهیب بیروت حمله بوده، وجود نداشت. ما نمی‌دانیم دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا چه می‌گوید.
پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان برای لبنان و قربانیان این انفجار دست به دعا برداشت و گفت: لبنان با لحظه بسیار تراژیک و دردناکی روبه‌رو است اما با کمک جامعه بین‌الملل بر این بحران بزرگ فائق خواهد آمد.
گابی اشکنازی، وزیر خارجه دولت اسراییل گفت: این انفجار بزرگ که در بندر بیروت رخ داد به احتمال زیاد حادثه‌ای ناشی از آتش‌سوزی بوده است و پیشنهاد می‌کنم که درباره گمانه‌زنی‌ها احتیاط شود. من دلیلی نمی‌بینم که گزارش‌های بیروت مبنی بر اینکه انفجار یک حادثه بوده است، باور نشود.
اشکنازی و بنی گانتس، وزیر جنگ اسراییل نیز در بیانیه مشترکی اعلام کردند طبق دستور این دو وزیر، اسراییل از طریق کانال‌های دفاعی و دیپلماتیک بین‌المللی با لبنان درباره ارائه کمک‌های پزشکی بشردوستانه به دولت این کشور صحبت کرده است.
امانوئل ماکرون، رییس‌جمهوری فرانسه در ساعات پایانی روز سه‌شنبه با میشل عون، همتای لبنانی خود به صورت تلفنی گفت‌وگو کرد و به او خبر داد که گروهی از امدادرسان‌های فرانسه را برای کمک به بیروت می‌فرستد.
مقامات آلمان نیز اعلام کردند پس از وقوع انفجار بزرگ در بیروت، به لبنان کمک‌هایی ارسال خواهد شد. بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس از آمادگی کشورش برای کمک به لبنان خبر داد. جانسون در توئیتی نوشت: تصاویر و ویدئوها از بیروت بُهت ایجاد می‌کرد و تمام اندیشه و دعای من با کسانی است که در این حادثه هولناک آسیب دیده‌اند.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران نیز در پیامی توئیتری کشته و زخمی شدن شمار زیادی از شهروندان لبنان بر اثر انفجار را به مردم و دولت لبنان تسلیت گفت. او در پیام توئیتری خود به زبان عربی نوشت: قلب‌های ما در این فاجعه بزرگ با ملت لبنان است. شهدا مورد رحمت قرار گیرند و صبر و آرامش برای خانواده قربانیان و مجروحان نیز شفا یابند. سلام و درود خدا به این ملت غرورآفرین.»
مسکو نیز از برنامه‌اش برای کمک به بیروت در مدیریت تبعات این حادثه از جمله استقرار یک بیمارستان سیار خبر داد. دولت روسیه در یک بیانیه رسمی با اعلام اینکه این کشور پنج هواپیما حامل کمک‌های انسانی به لبنان می‌فرستد تصریح کرد: هواپیماهای متعلق به وزارت وضعیت اضطراری روسیه شامل یک بیمارستان سیار به همراه گروهی از پزشکان و نیروهای وضعیت اضطراری است.
همچنین سازمان مسؤول سلامت انسانی و حقوق مصرف‌کننده روسیه یک گروه از کارشناسانش را همراه با آزمایشگاهی برای معاینه بیمارستان از جهت آلودگی کرونا ویروس خواهد فرستاد. این وزارتخانه خاطرنشان کرد: همه کارشناسان مجهز به تجهیزات محافظتی و لباس‌های ویژه خواهند بود و وضعیت مربوط به شیوع ویروس کووید ۱۹ را لحاظ خواهند کرد.
کمک‌های اضطراری از کشورهای مختلف در قالب کارمندان اورژانس و پرسنل پزشکی راهی لبنان شده‌اند. فرانسه دو هواپیما به همراه کارمندان شرایط اضطراری، یک واحد پزشکی سیار و ۱۵ تن کمک ارسال کرده است. دفتر رئیس‌جمهور ماکرون گفته است این کمک‌ها برای مراقبت از ۵۰۰ بیمار کافی خواهدبود. به علاوه حافظان صلح فرانسه در لبنان در صحنه حضور دارند. اردن یک بیمارستان صحرایی با پرسنل لازم اعزام کرده است.
جمهوری چک گفته است که لبنان با اعزام ۳۷ نیروی امداد و نجات و سگ‌های زنده‌یاب به بیروت موافقت کرده است و دانمارک آماده ارسال کمک‌های انسانی شده است. سه بیمارستان صحرایی نیز از سوی قطر و عراق ایجاد می‌شود و بغداد مقادیری نفت را در طول بحران، برای لبنان می‌فرستد. وزیر خارجه سوریه نیز در تماسی تلفنی با همتای لبنانی خود ضمن ابراز همدردی با لبنان، از آمادگی کشورش برای ارائه تمامی امکانات خود جهت کمک به لبنان گفت.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسی
لینک کوتاه :