گشایش اقتصادی چگونه اتفاق می‌افتد

پیمان مولوی *  در سالی که تحریم‌های اقتصادی علیه ایران به اوج خود رسیده و فشار حداکثری از ناحیه آن احساس می‌شود، فعالیت بخشی از حوزه‌ها با وجود رشد منفی اقتصادی کماکان ادامه دارد. هرچند گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نیز نشان می‌دهد که متوسط رشد اقتصادی ایران در ۱۰ سال گذشته ۲/۳ درصد بوده، دولت اما از گشایش بزرگ اقتصادی حرف می‌زند که به گمان عده‌ای می‌تواند مسیر عبور از دوره گذار اقتصادی را هموار کند.

زمانی که حرف از گشایش اقتصادی می‌شود همه نگاه‌ها به سمت بهبود اوضاع اقتصادی معطوف می‌شود اما اگر بخواهیم تعریف دقیق و درستی از گشایش ارائه دهیم باید آن را به معنای برون‌رفت از فضای موجود در نظر بگیریم. برون‌رفت از وضعیت فعلی نیز نیازمند یک تصمیم جدی است که نشان دهد فارغ از مباحث و مسائل سیاسی، چگونه می‌توان به گشایشی که دولت به دنبال آن است، دست یافت. چین از جمله کشورهایی است که توانست علم اقتصاد را به فرماندهی کلیه فعالیت‌ها بگمارد و با رجوع به علم اقتصاد رایج، از اندیشکده‌ها و رویکردها و تفکرات جدید استفاده و پله‌های ترقی اقتصادی را یکی پس از دیگری طی کند. این موضوع نشان می‌دهد که گشایش در جایی اتفاق می‌افتد که علم اقتصاد در اولویت سیاستگذار قرار گیرد. پس از آن لازم است که سیاستگذار هدف مشخصی را برای کشور تعیین کند و سیاست‌های خود را در راستای تحقق آن به تحرک وادارد.

بر این اساس لازم است که اهداف ایران از مباحث ایدئولوژیک به اهداف منسجم و قابل دسترس، یعنی رشد تولید ناخالص داخلی به هر قیمت و افزایش درآمد سرانه هر ایرانی به هر قیمت تبدیل شود. در ادامه و پس از آنکه علم اقتصاد در اولویت سیاستگذار قرار گرفت و دولت هدف واحد و مشخصی را برای خود تعریف کرد، می‌توان در جهت برقراری روابط با جامعه بین‌الملل حرکت کرد. با توجه به اینکه جهان و روابط اقتصادی بین کشورها در حال تغییر هستند، ایران می‌تواند از فرصت پیش آمده برای پیشبرد اهداف خود استفاده و به سمت جامعه بین‌الملل حرکت کند. در ادامه و پس از طی کردن سه مسیر یاد شده، بزرگ‌ترین گشایش، پیش‌بینی‌پذیر شدن اقتصاد خواهد بود نه هدایت اقتصاد به سمتی که مردم انتظار معجزه از دولت را داشته باشند و منتظر روزی باشند که دولت بتواند تنها با یک اهرم سیاستگذاری، اقتصاد را در مسیر  بهبود قرار دهد. اگر دولت بتواند با الهام گرفتن از راهی که چین طی این سال‌ها رفته و با در اولویت قرار دادن علم اقتصاد دست به سیاستگذاری بزند، می‌توان به برون‌رفت از شرایط موجود امیدوار بود و آن گشایشی که مد نظر رییس جمهور است را محقق کرد، در غیر این صورت گشایشی عاید اقتصاد ایران نخواهد شد.

* مدیر موسسه شکل‌دهی اقتصاد ایران