بازگشت سهام به سوی دولتی ها  

به گزارش جهان صنعت نیوز:  یکی از متهمان اصلی پرونده ریزش بازار در این روزها نحوه عرضه سهام عدالت بود که انتقاداتی را نیز در میان سهامداران، فعالان بازار و نمایندگان مجلس به دنبال داشت. با این حال امروز خبرهایی در بازار سرمایه منتشر شد مبنی بر اینکه سبد سهام عدالت از این پس در تابلوی معاملات بلوکی عرضه خواهد شد تا فشار بر دیگر معاملات بازار سهام کاهش یابد. بر این اساس گفته می شود که سبد سهام عدالت از تابلوی معاملات بورس به تابلوی معاملات خرده فروشی یا همان عرضه بلوکی منتقل شده است. ناظران بازار این اقدام را مثبت تلقی کرده اند اما از آنجا که عرضه بلوکی مشتریان خاص خود را دارد، بیم آن می رود که این سبد مجددا به سوی نهادهای اجرایی دولتی و خصولتی بازگردد!

سهام عدالت فقط ماشه را کشید

یک کارشناس بازار سرمایه در تشریح میزان اثرگذاری داد و ستد سهام عدالت بر بازار سرمایه به جهان صنعت نیوز می گوید: در حقیقیت سهام عدالت فقط یکی از عوامل افت شاخص بازار سرمایه بود که از هفته گذشته آغاز شد و اصطلاحا می توانیم بگوییم که سهام عدالت عملا ماشه را کشید. در کنار سهام عدالت موارد مربوط به صندوق دوم دولت، اخبار گشایش اقتصادی، صندوق های سرمایه گذاری و ابطال واحدها توسط سهامداران این صندوق ها و کاهش حد نصاب سهام صندوق های با درآمد ثابت هم دست به دست هم دادند تا بازار سرمایه با این ریزش مواجه شود.

چالش های عرضه سهام عدالت

عباسعلی حقانی نسب اظهار می کند: عرضه سهام عدالت طبعا دچار دو معضل جدی است که ما پیش از این نیز درباره آن هشدار داده بودیم. از جمله اینکه متاسفانه سهام عدالت را آزاد کردند بدون آنکه مردم با بازار سرمایه آشنا باشند. دست کم پیش از آزادسازی این سهام، دولت روی آن مدیریتی داشت اما اکنون همان اندک مدیریت را هم به دست مردم دادیم در حالی که آنها را با بازار سرمایه آشنا نکرده بودیم! او می افزاید: برخی از سهامداران عدالت نیز نیازمند نقدینگی بودند و همین امر فشار فروش در این سبد را افزایش داد. کارگزار و بانک عامل هم مدعی آن است که مجری دستورات مشتری است. مشتری خواهان فروش بوده و کارگزار یا بانک هم در راستای عمل به تعهدات، همان را اجرا کرده تا سود سهامدار عدالت را پرداخت شود. حقانی نسب تصریح می کند: در واقع این چرخه ایراد دارد. باید ساز و کاری را معین می کردند که وقتی مردم مدیریت را از دولت می گرفتند آن را به دست بخش خصوصی متخصص می دادند که زمینه ای فراهم می شد تا این آگاهی ایجاد شود که کدام سهم را چه زمانی باید بفروشند یا اینکه آن را نگه دارند و مشاوره های مناسب دریافت می کردند. اما متاسفانه این شرایط با توجه به الزامات و محدودیت ها ایجاد نشد و ماشه ریزش بازار کشیده شد. این کارشناس بازار سرمایه تاکید می کند: آزادسازی سهام عدالت شناوری بازار سرمایه را ناگهان به شدت افزایش داد. این شناوری متناسب با بزرگ شدن بازار سرمایه نبود. باید کمی مدیریت شده این روند طی می شد. حقانی نسب با اشاره به این مثل که «خشت اول گر نهد معمار کج تا ثریا می رود دیوار کج» بیان می کند: در زمان آزادسازی سهام عدالت چون این حفره ها دیده نشد چنین مشکلاتی هم به وجود آمد.

جهت گیری بانک ها در فروش سهام

او ادامه می دهد: یا به عنوان مثال خدمات بانک های عامل فروش سهام عدالت طبعا بیشتر متمایل به بازار پول است و بازار سرمایه خیلی در اولویت آنها نیست. حقانی نسب تاکید می کند: البته نمی توان اتهام زد اما حتی برخی ممکن است این نظر را داشته باشند که افت بازار سرمایه می تواند نقدینگی را به سمت بازار پول هدایت کند و در نهایت به نفع این بازار تمام شود. در واقع خدمات بد و نامناسب شرایطی را ایجاد می کند که افراد به سمت بازار پول و سپرده های بانکی متمایل شوند.

عرضه بلوکی؛ کاهش فشار بر هسته معاملات

حقانی نسب در ادامه با اشاره به اخبار مربوط به عرضه بلوکی سهام عدالت آن را مدلی می داند که می تواند بهتر از مدل جاری عمل کند. او اضافه می کند: ممکن است نهادی باشد که به دنبال خرید بلوکی سهام عدالت باشد و امکان فروش سهام دارندگان سبد سهام عدالت این گونه فراهم شود. این کارشناس بازار سرمایه ادامه می دهد:  در همین حال، تجمیع این سهام به صورت بلوکی در کارگزاری ها هم فشار معاملات را کم می کند. سفارش ها را به صورت یکجا وارد سیستم معاملات می کنند و این امکان فراهم می شود که هسته هم دچار مشکل نشود. یعنی هم از نظر هسته و هم از این نظر که یک مشتری نهادی پیدا کند خوب به نظر میرسد و به عقیده من تصمیم بدی نبوده است.

پازل عرضه سهام عدالت به کجا ختم می شود؟

از ابتدای طرح سهام عدالت- که در آن مرحله آزادسازی نیز دیده شده بود- گفته می شد که مهمترین انگیزه دولت از این اقدام در نهایت، عمومی با با دید خوشبینانه تری، خصوصی سازی اقتصاد بوده و دولت فقط تا زمان به سود رسیدن شرکت های موجود در این سبد سهام، مدیریت آن را به دست خواهد داشت. با این حال اکنون شرایط به نحوی رقم خورده که این سهام را به تابلوی عرضه بلوکی منتقل کرده است. تابلویی که مشتریان خاص و البته قدرتمندی در میان دستگاه های اجرایی و دولتی دارد. از همین رو این گمانه مطرح می شود که ایا دولت خواستار بازگشت سهام شرکت های پرتفوی عدالت به بخش دولتی است؟ به ویژه آنکه همچنان سهام نیمی از مالکان سهام عدالت نیز در دست شرکت های سرمایه گذاری استانی است.

حقانی نسب با بیان اینکه ممکن است چنین روندی طی شود اضافه می کند: البته این نکته را باید در نظر داشت که این سهام آنقدر هم چشمگیر نیست. با این حال اگر از ابتدا این آزادسازی به نحو صحیح انجام شده بود شاید اکنون شاهد این معضلات نبودیم. او تاکید می کند: می توانیم بگوییم که شاید نیات پشت پرده ای هم وجود داشته باشد که البته نمی توانیم آن را قطعی بدانیم.

واقعیت این است که سهام افراد آزاد و اعلام شد که مدیریت آن به دست خود مردم است و می توانند در بازار بفروشند؛ در همین حال اعلام شد که تا ۵۰ درصد ارزش رورز سهام عدالت مردم به آنها اعتبار داده می شود اما این طرح را همواره به تاخیر انداختند. در همین حال اعطای این اعتبار را در سطح ۵۰ درصد در نظر گرفتند و حتی دست کم معادل ۹۰ درصد سهام عدالت را هم مشمول آننکردند تا جذابیت آن افزایش یابد. حقانی نسب ادامه می دهد: وقتی مجموع اینها را کنار هم بگذارید می بینید که در واقع همه این عوامل باعث می شود که افراد درخواست فروش داشته باشند. او می افزاید: ممکن است دولت بگوید قصد ما ایجاد چنین شرایطی نبوده است؛ اما قواعد و پازل ها طوری چیده شده است که ناچار به طی چنین مسیری هستیم.

این کارشناس باازر سرمایه می گوید: دولت باید از ابتدا اعلام می کرد که خرید و فروش سهام عدالت منوط به این است که در قالب سبد سرمایه گذاری و دریافت اجازه از شرکت های متخصص مدیریت دارایی که عمدتا به سبدگردان ها معروفند انجام شود. او بیان می کند: از طرف دیگر می گفتند بانک ها تا ۹۰ درصد روز ارزش سهام عدالت می توانند وام بدهند و این طرح را هم زودتر به مرحله اجرا می رساندند.

در این صورت شاید اصلا به سمتی سوق پیدا نمی کرد که قیمت ها این گونه کاهش یابد و به همین دلیل هم صف فروش ایجاد شود و زمینه ای به وجود بیاید که حالا با عرضه بلوکی از نهادها درخواست کنیم که بیایند و این قضیه را سر و سامان دهند. حقانی نسب تصریح می کند: مانند این است که پازل را به گونه ای چیده باشند که با توجه به فشاری که بازار سرمایه تحمل می کند، در نهایت از نهادهای دولتی و شبه دولتی درخواست شود که دوباره این سهام را از بین مردم جمع آوری کنند.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانبانک و بیمهپیشنهاد ویژه