بانک مرکزی فرمانبر دولت است

حیدر مستخدمین حسینی ، اقتصاددان و معاون اسبق بانک مرکزی به «جهان صنعت نیوز» گفت: بانک مرکزی فرمانبر دولت است و رئیس بانک مرکزی نیز در تمام جلسات دولتی حضور دارد و تابع نقطه نظرات دولت است. هرچند مقامات بانک مرکزی از دریچه اقتصاد بانکی، نکات روشنی را مطرح می کنند، اما در عمل نقطه نظرات دولت را اجرا می کنند و به همین لیل است که بانک مرکزی حداقل در حوزه مسئولیت های خود استقلال کافی ندارد.

وی اظهار کرد: در کشورهای پیشرفته، بانک مرکزی از یک استقلال نسبی برخوردار است و به همین دلیل است که سیاست های پولی بانکهای مرکزی تعدیل کننده سیاست های دولت به حساب می آید؛ اما در اقتصاد ایران چنین نیست. به طوری که دولت هم در زمان ارائه بودجه استارت کسری بودجه را می زند و هم از بانک مرکزی به عنوان یکی از کانال های مناسب برای جبران کسری بودجه استفاده می کند.

این اقتصاددان ادامه داد: دولت برای این منظور و از ابتدای هر سال بحث تنخواه را مطرح می کند و وجوهی را تحت عنوان تنخواه از بانک مرکزی دریافت می کند که یک سال زمان دارد تا آن را تسویه کند. در کنار آن نیز از اهرم های دیگری مثل انتشار اوراق یا سیاست هایی که می تواند با افزایش پایه پولی همراه باشد استفاده می کند.  

به گفته مستخدمین حسینی، دولت کنونی که همواره بانگ افزایش نقدینگی را به صدا درمی آورد اکنون خود پیشتاز رشد نقدینگی شده و اگر دوره هفت ساله دولت کنونی را با دوره های قبلی مقایسه کنیم، با وضعیت اسفناکی در رشد نقدینگی مواجه می شویم. بانک مرکزی نیز که می بایست سیاست های اعتباری بانکهای کشور را به گونه ای رقم می زد که نقدینگی به تولید منجر شود، اما چنین کاری هم صورت نگرفته و حمایت از تولید تنها در مقام سخن انجام گرفته است.

معاون اسبق بانک مرکزی تصریح کرد: برای همین است که نقدینگی سرگردان از بازاری به بازار دیگری با هدف کسب حداکثر بازده و حداکثر سود در نوسان است. حتی یکی از علت هایی که بازار سرمایه نیز در اواخر سال گذشته مورد حمایت دولت قرار گرفت، خود بانک مرکزی بوده تا وجوه را به سمت بازار سرمایه بکشاند، اما این وجوه نیز هیچ وقت برای ایجاد اشتغال و تولید به کار گرفته نشده است. بنابراین بازار سرمایه فعلی ما به فضایی برای سفته بازی تبدیل شده و منابع جذب شده بازار سرمایه در بطن تولید و واحدهای تحت پوشش این بازار قرار نمی گیرد.

وی افزود: اگر به تناسب رشد نقدینگی تولید هم رشد می کرد شاهد تورم های بالا در اقتصاد نبودیم، اما چون رشد تولید ما در سال گذشته منفی بوده این نقدینگی تماما در تورم سرریز شده است.

این اقتصاددان در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: باید توجه کرد که افراد نمی توانند در بانک مرکزی تعیین کننده باشند، چون قدرت دست دولت است و رئیس بانک مرکزی مجری تصمیماتی می شود که در جلسات دولت گرفته می شود.

مستخدمین حسینی ادامه داد: به تازگی دولت اعلام کرده که قصد دارد سیاست یکسان سازی نرخ ارز را اجرایی کند. این در حالی است که دولت قبل از آنکه بر کرسی دولت بنشیند، وعده یکسان سازی نرخ ارز را مطرح می کرد اما هیچ گاه موفق به اجرای آن نشد. اکنون که در سال پایانی عمر خود قرار دارد و منابع ارزی و فروش نفت و صادرات نفتی در حداقل خود قرار دارد می خواهد مساله یکسان سازی نرخ ارز را اجرایی کند.

به گفته وی، دولت اگرچه فعالیت سیاسی دارد و سیاسی عمل می کند، اما نباید بانک مرکزی را هم به دنبال خود و در چارچوب های سیاسی بکشاند. بانک مرکزی باید منطق اقتصادی را به کار گیرد و در برابر سیاست های دولت مقاومت کند. اگر هم هریک از مسئولین بانک مرکزی قادر به مقاومت در برابر دولت نشد شاید بهتر باشد که صندلی خود را ترک کند چه آنکه ماندن و همراهی کردن با سیاست های افزایش نقدینگی و تورم مشکلی را حل نخواهد کرد.

معاون اسبق بانک مرکزی افزود: بنابراین در پاسخ به این شبه که بانک مرکزی نیز سیاست های پولی سازی کسری بودجه را دنبال می کند باید گفت که چون بانک مرکزی همسو با سیاست های دولت و در چارچوب آن حرکت می کند، نه نقدینگی کاهش پیدا می کند و نه تورم کنترل می شود. در نتیجه تنگنای معیشتی مردم نیز روز به روز بیشتر و درآمد ملی کشور هم کاهش پیدا می کند.

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: زمانی که دولت قادر به فروش نفت بود گفته می شد که ۸۰ درصد درآمدهای ارزی کشور ناشی از فروش نفت است و بنابراین بانک مرکزی نمی تواند به آن مفهومی که در دنیا وجود دارد استقلال داشته باشد. اما در شرایط کنونی که بخش اندکی از درآمدهای ارزی متعلق به دولت و بخش زیادی از آن نتیجه فعالیت صادرکنندگان است، این ارز دیگر جزو ذخایر بانک مرکزی و متعلق به دولت نیست. در این شرایط استقلال بانک مرکزی باید جدی تر گرفته شود تا بتواند در مقابل افزایش نقدینگی و کاهش تورم استوارتر عمل کند. اما ما عکس این موضوع را می بینیم که نشان می دهد ساختاری که رابطه دولت و بانک مرکزی را ترسیم کرده یک ساختار معیوبی است که همچنان بر بار مشکلات می افزاید.

 

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژه