قنادباشی: فرانسه جای ما را تنگ نمی‌کند
به گزارش جهان صنعت نیوز: جعفر قنادباشی ، کارشناس مسائل خاورمیانه در همین گروه جای دارد. او در گفت‌وگویی با «جهان صنعت نیوز» گفت: «در شرایط فعلی شاهدیم که موازنه سیاسی در منطقه به زیان غرب رقم خورده و آمریکایی‌ها با وجود همه تلاش‌ها توان تغییر موازنه سیاسی را نداشته‌اند. اینکه فرانسه الان به صورت پررنگ‌تری ظاهر شده نیز به این خاطر است که کمترین حساسیت نسبت به آنان وجود دارد. در زمان جنگ اول و دوم خلیج‌فارس انگلیس و آمریکا حضور داشتند اما فرانسوی‌ها در جنگی که زیرساخت‌های عراق را تخریب کرد، شرکت نداشتند. همین هم موجب شده غربی‌ها بخواهند فرانسه به نوعی حضور آنان در عراق را نمایندگی کند. در واقع آقای ماکرون در این سفر به نوعی خواسته‌های آمریکا، اسراییل و مجموعه غرب را در خواسته‌های خود لحاظ کرده است.»
قنادباشی در پاسخ به این سوال که آیا این امر با رقابت سنتی فرانسه و آمریکا در خاورمیانه مغایرت ندارد گفت: «یک تقسیم کاری شده و آنها از نظر اقتصادی رقابت جدی دارند اما از نظر نظامی با هم همکاری می‌کنند مثلا در آفریقا ماکرون با آمریکایی‌ها کاملا همکاری می‌کند.»
اعتراف به نقش مراجع
وی درباره اهمیت دیدار ماکرون با آیت‌الله سیستانی نیز گفت: «این دیدار اولا اعترافی است به نقش روحانیت و مرجعیت در عراق. اگر ماکرون به عراق می‌آمد و صرفا با مقامات سیاسی دیدار می‌کرد، نمی‌توانست با عراق به معنی واقعی وارد تعامل شود و دیپلماسی فعالی ایجاد کند. پذیرش او از سوی آیت‌الله سیستانی نیز به این خاطر است که فرانسوی‌ها سوابق استعماری در عراق ندارند و عراق امروز در راستای توسعه و نوسازی و بازسازی می‌خواهد با همه کشورهای دنیا ارتباط برقرار کند. بر این اساس می‌توان گفت که دیدار ماکرون و آیت‌الله سیستانی دو سو دارد؛ اولا اعتراف به نقش مراجع است و از سوی دیگر اینکه آیت‌الله سیستانی رییس کشوری را به حضور می‌پذیرد که در تعامل با عراق نقش منفی نداشته است.»
این کارشناس مسائل منطقه خاطرنشان کرد: «البته فرانسه پرونده تاریکی در کمک به داعش دارد که هیچ وقت از ذهن مردم عراق نمی‌رود و احتمالا یکی از موضوعاتی که آیت‌الله سیستانی از ماکرون بخواهد در قبال آن پاسخگو باشد، همین کمک‌های پنهانی فرانسه به داعش باشد.»
وی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه افزایش تعاملات عراق با فرانسه و به طور کلی غرب چه تاثیری در تعاملات ایران و عراق و نفوذ ایران در آن دارد گفت: «هیچ تغییری ایجاد نخواهد کرد. همان‌طور که ما خودمان با فرانسه رابطه داریم، عراق هم می‌تواند داشته باشد. الان فرانسوی‌ها تحریم‌های اقتصادی علیه ایران اعمال کرده‌اند اما همچنان ما با این کشور روابط دیپلماتیک داریم، سفارتخانه داریم و همین دیروز در چارچوب برجام هم مذاکراتی داشتیم. ما عراق را مستقل می‌خواهیم. حضور فرانسه در عراق جای ما را تنگ نخواهد کرد. کالاهایی که ما به عراق صادر می‌کنیم مرغوب‌تر از کالاهای فرانسوی است و کالاهایی که عراق از ما می‌خواهد یا در جای دیگری پیدا نمی‌شود و یا به خاطر ارزان بودن حمل‌ونقل از ایران به عراق، همچنان از ایران وارد خواهد شد و به عبارت کلی بازارهای ما از بین نمی‌رود.»
عراق را مستقل می‌خواهیم
قنادباشی با تاکید بر اینکه «ما عراق را نوکر آمریکا نمی‌خواهیم» گفت: «ما عراقی که به صورت یکجانبه در اختیار آمریکایی‌ها قرار گیرد را نمی‌خواهیم. عراقی را می‌خواهیم که با همه کشورهای جهان رابطه داشته باشد. بر این اساس ما حتی مشوق افزایش تعاملات عراق با دنیا هستیم. ما تشویق می‌کنیم تا عراق هرگز تحت تاثیر آمریکایی‌ها قرار نگیرد. می‌دانید که در گذشته وقتی آقای عادل عبدالمهدی به چین رفت، وزیر آمریکا خواسته بود فقط با آمریکا رابطه داشته باشند و با چینی‌ها رابطه برقرار نکنند. بنابراین اکنون که عراق به سوی همه کشورهای جهان برود و مثل عربستان فقط در اختیار یک کشور قرار نگیرد در واقع خواسته ما محقق شده است.»
وی در پاسخ به اینکه آیا با در نظر گرفتن همکاری فرانسه و آمریکا در عرصه نظامی و سیاسی، نزدیکی به فرانسه به معنی نفوذ بیشتر آمریکا در عراق نخواهد بود گفت: «این نکته را در نظر داشته باشید که ایجاد تغییرات نظامی یک پروسه چند ساله است و الان فقط مذاکراتی صورت خواهد گرفت. این دیدار اولا یک دیدار تشریفاتی است و احتمالا به مسائل نظامی و امنیتی نمی‌کشد. بحثی که با آیت‌الله سیستانی مطرح خواهد شد، حول محور مسائل سیاسی و نظامی نخواهد بود. ضمن اینکه بدنه نظامی عراق الان در قالب دفاع از عراق و مقابله با کشورهای مدافع داعش شکل گرفته است.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه ادامه داد: «آقای ماکرون زمانی به عراق می‌آید که آمریکایی‌ها ناگزیر به جمع کردن پایگاه‌های نظامی خود شده‌اند و این هم به خاطر شرایط عراق و بدسابقه بودن غرب در این کشور است. درست است که آنها خواهان همکاری و تحت تاثیر قرار دادن عراق از نظر نظامی و سیاسی هستند و می‌خواهند عراق را به عنوان یک کشور اثرگذار در معادلات منطقه‌ای برای خود نگه دارند اما این موضوع و ایجاد تغییرات نظامی یک پروسه چند ساله است و بلافاصله بعد از یک سفر و چند دیدار محقق نخواهد شد.»
تغییر نگاه ماکرون
اما کارشناسان خوش‌بینی قنادباشی را ندارند مثلا علی بیگدلی، کارشناس مسائل اروپا معتقد است که ماموریت ماکرون در این سفر از سوی آمریکا داده شده و مقدمه نوعی پوستاندازی در منطقه است. او در گفت‌وگو با «جهان صنعت» سفر ماکرون به منطقه خاورمیانه را مقدمه کاهش نفوذ ایران دانست و تاکید کرد که ما باید قبل از پوستاندازی در این منطقه از ابزارهای قدرت خود در تعامل با غرب استفاده کنیم.
بیدگلی در تشریح اهداف ماکرون از سفر به لبنان و عراق گفت: «سفر دوم ماکرون با سفر اول و اظهارات او کاملا متفاوت است و نشان می‌دهد که او این بار از سوی یک شورای مشورتی در فرانسه، اتحادیه اروپا و حتی آمریکا وارد لبنان شده و حتی گفته که نمی‌توانیم حزب‌الله را کنار بگذاریم. در واقع این رویکرد او نسبت به مقامات مذهبی نشان می‌دهد که نمی‌خواهد ترتیبات فعلی لبنان را به هم بریزد. با توجه به اینکه لبنان یک کشور قومی، مذهبی است و خود فرانسوی‌ها وقتی این قانون اساسی برای لبنان نوشتند، این ترکیب فعلی را ایجاد کردند. ماکرون در سفر اول خود می‌خواست که ترکیب موجود را تغییر دهد اما در سفر دوم کمتر به این موضوع پرداخت. دلیلش نیز این بود که انجام این تغییر مستلزم یک کودتای نظامی بود و الان شرایط به هیچ وجه برای این کار مناسب نیست.»
وی افزود: «ماکرون در این شرایط می‌خواهد فضای آرامی را ایجاد کرده و تحت آن آرامش یک نظام سیاسی قوی ایجاد کند که وقتی سال آینده انتخابات مجلس برگزار شد، سراغ ارتش برود. فرانسوی‌ها به جد خواهان این هستند که لبنان را به شکل یک کشور آراسته درآورند و این برای ماکرون که در آستانه انتخابات دور دوم است، یک امتیاز خواهد بود. او در سفر اول می‌خواست که حضور قدرت‌های منطقه‌ای از جمله عربستان و ایران را کاهش دهد اما الان به این نتیجه رسیده که زمان مناسبی برای کاهش نفوذ آنان نیست و اول باید سراغ ساخت یک نهاد قدرتمند برود و اگر خواست بعدا این تصمیم را بگیرد. بنابراین فرانسه به شدت دنبال آرام کردن وضعیت لبنان است.»
دوران جدید در خاورمیانه
بیگدلی در پاسخ به اینکه سفر ماکرون به عراق از چه جهتی اهمیتی دارد و چه تاثیری در جایگاه منطقه‌ای ایران خواهد داشت؟ گفت: «در عراق نیز وضع همین‌طور است. کمتر به این موضوع توجه می‌شود اما حزب‌الله دو بخش است. بخشی متشکل از شیعیان که در جنوب لبنان هستند و بخشی هم در بیروت زندگی می‌کنند و حزب‌الله در آنجا نفوذ مذهبی ندارد اما به عنوان یک ابزار سیاسی از آن استفاده می‌کند.»
وی تاکید کرد: «باید دقت داشت که این ماموریت، ماموریت خود ماکرون نیست. او به تشویق آمریکایی‌ها به منطقه آمده و ملاقات با آیت‌الله سیستانی هم در همین راستا است. آیت‌الله سیستانی معمولا کاری به دولت و حکومت ندارد و به همین خاطر در محافل غربی شخصیت پسندیده‌ای است. ماکرون به ملاقات او می‌رود تا اولا تذکری درباره حزب‌الله بدهد که دخالت کمتری در ساختار سیاسی لبنان داشته باشد و دوما اینکه جلوی گروه‌های مذهبی را در عراق بگیرد. البته این سفارش احتمالا سفارش آمریکایی‌هاست.»
به گفته این کارشناس مسائل بین‌المللی «نگاه ماکرون در سفر دوم خود نگاهی عاقلانه به عراق و لبنان است.»
وی همچنین گفت: «برخی از خبرگزاری‌ها گفته بودند که ممکن است ماکرون به سوریه رفته و دیداری هم با بشار اسد داشته باشد. همه اینها نشان می‌دهد که آنها می‌خواهند حوزه‌های نفوذ ایران را در منطقه کاهش دهند. از یک سو ارتباط بین امارات و اسراییل که نفوذ ما را کمتر کرد و از سوی دیگر تلاش‌هایی که در غرب آسیا برای کاهش نفوذ ایران انجام می‌دهند.»
بیگدلی تاکید کرد: «خاورمیانه در حال پوستاندازی است و وارد دوران جدیدی از حیات سیاسی خود خواهد شد بنابراین پیشنهاد من به دولتمردان این است که باید با دقت و درایت عمل کرده و دخالت در سوریه و لبنان و عراق را با دقت بیشتری انجام دهند. حضور ماکرون که رهبری کشور قدرتمندی را به عهده دارد نشان می‌دهد که وضعیت خاورمیانه تغییر خواهد یافت و باید هرچه زودتر از این ابزارهای قدرت خود به عنوان یک پتانسیل در ارتباط با غرب استفاده کنیم.»
مثل قنادباشی از تقویت نقش فرانسه در عراق استقبال کنیم یا مثل بیگدلی از افزایش حضور غربی‌ها در منطقه نگران شویم، فرق چندانی در رویکرد آنان ندارد. مساله اساسی و مهم این است که توجه دقیقی به تحولات منطقه و دنیا داشته باشیم و احیانا با ساده‌انگاری و امیدواری به تغییراتی که انتخابات‌های پیش‌رو ممکن است رقم بزند، موجبات کاهش نفوذ خود و از دست رفتن ابزارها و پتانسیل‌های نقش‌آفرینی در نظام بین‌المللی را فراهم نکنیم.
امانوئل ماکرون به خاورمیانه آمده و بعد از لبنان سراغ عراقی‌ها رفت. نه فقط مقامات مسوول و دولتی‌ها که مراجع مذهبی همچون آیت‌الله سیستانی را هم دید و همه اینها یعنی فرانسه به نمایندگی از اروپا و به طور کلی غرب در تلاش است تغییراتی در اوضاع و احوال این منطقه ایجاد کند؛ تغییراتی که احیانا به نفع ایران نبوده و ممکن است از حوزه نفوذ منطقه‌ای ما بکاهد. البته همه کارشناسان در این زمینه هم‌نظر نبوده و گروهی با خوش‌بینی بیشتری به موضوع نگاه کرده و با توجه به اینکه ایجاد هر تغییری به سرعت نیست و زمانی احتمالا چندساله نیاز دارد خیلی بد به دل خود راه نمی‌دهند.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسی
لینک کوتاه :
