میانجیگری یا تهدید؟
به گزارش جهان صنعت نیوز: آن‌طور که گفته شده، رایزنی و تبادل نظر در مورد موضوعات مورد اهتمام مشترک در عرصه دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین موضوعات مربوط به کانال مالی سوییس محورهای اصلی مذاکرات و دیدارهای این دیپلمات سوییسی در تهران خواهد بود.
آنچه بیش از همه مورد توجه تحلیلگران قرار گرفته اما جایگاهی است که سوییس به واسطه حفاظت از منافع آمریکا دارد. بر همین اساس گمانه تلاش این کشور برای میانجیگری مطرح شده و برخی گمان می‌کنند او حامل پیامی مهم از سوی واشنگتن است؛ پیامی که ممکن است درخواست مذاکره و یا تهدیدی پیرامون تبعات عدم پذیرش پیشنهاد مذاکره باشد.
برخی از کارشناسان معتقدند رایزنی‌های وزیر خارجه سوییس در تهران به خصوص آن بخشی که مربوط به مسائل بین‌المللی است، می‌تواند موجب نزدیکی بیشتر ایران و اروپا و افزایش همکاری‌های اقتصادی شود. البته این نکته در درجه دوم اهمیت است و تحلیلگران با در نظر گرفتن اینکه منافع اروپا در همکاری بیشتر با آمریکایی‌ها تامین می‌شود، امید چندانی به تلاش طرف اروپایی برای تقویت روابط با ایران ندارند.
هشدارهای احتمالی
در این چارچوب پیش‌بینی می‌شود وزیر خارجه سوییس در ایران بیشتر به دنبال رساندن پیام آمریکا باشد. تحلیلگران و کارشناسان مسائل بین‌الملل در این نکته اتفاق نظر دارند و تنها تفاوت دیدگاه‌شان در این است که پیام مورد اشاره از جنس درخواست مذاکره است و یا تهدید و هشدار.
فریدون مجلسی دیپلمات پیشین از جمله کارشناسانی است که احتمال هشدارآمیز بودن پیام آمریکا را بیشتر می‌داند. او در گفت‌وگو با «جهان صنعت نیوز» گفت: «از دستور محتوایی برنامه‌های این سفر خبر نداریم و فقط می‌توان حدس و گمان‌هایی در این باره داشت اما اینکه در چنین فضایی، وزیر خارجه یک کشور بی‌طرف که ضمنا نمایندگی و حفاظت از منافع آمریکا در ایران را بر عهده دارد، به ایران می‌آید باید این سفر را مهم ارزیابی کرد.»
وی با اشاره به اینکه «نمی‌دانیم وزیر خارجه سوییس در این سفر حامل پیامی برای میانجیگری است یا آمده تا تهدید و هشداری را به ما برساند» گفت: «تنها نکته روشن و مشخص این است که اگر هدف از این سفر میانجیگری باشد به نتیجه نمی‌رسد زیرا اولا این کار به مذاکرات و گردهمایی‌هایی نیاز دارد که جمهوری اسلامی ایران از پیش آن را تحریم کرده است. دوما دولت ترامپ در ماه‌های پایانی است و به نظر می‌رسد رقیب او در این انتخابات شانس بیشتری دارد. به عبارت دیگر زمان و شرایط برای برقراری ارتباط و مذاکره مناسب نیست.»
این کارشناس مسائل خارجی ادامه داد: «حتی اگر فرض کنیم مذاکره‌ای صورت گیرد و به نتیجه رسد باید دید اجرای آن بر عهده کیست.»
وی تاکید کرد: «با توجه به مجموع موارد گفته شده، فکر می‌کنم وزیر خارجه سوییس در این سفر حامل هشدارهای بازدارنده و یا پیامی که متاثر از ماجراجویی‌های ترامپ و در راستای وارد کردن یک شوک در آستانه انتخابات آمریکاست، باشد.»
مجلسی همچنین گفت: «تجربه به ما نشان داده که این‌گونه فعالیت‌ها قبل و یا بعد از انتخابات تاثیر و تفاوتی در ارتباط ما با آمریکا ایجاد نمی‌کند.»
سفر مهم
این کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که سفر وی چقدر در روابط ایران و اروپا اثرگذار است و آیا ممکن است او بخشی از کشورهای اروپایی را که خواهان تقویت روابط با ایران هستند را نمایندگی کند گفت: «احتمال این موضوع بسیار اندک است. به این خاطر که بخش عمده اروپا در قالب اتحادیه اروپا فعالیت می‌کند و آنها برای چنین هدفی، یک فرد بی‌طرف و غیرخودی را نمیفرستند.»
وی توضیح داد: «اروپا بیشتر خواهان این است که ایران طبق روال قدیم در حیطه دوستان اقتصادی ما باقی بماند به خصوص که بعد از تحولات جدید وارد اقتصاد رقابتی شده و در تولید، فروش و… انحصار ندارد. اقتصاد رقابتی حکم می‌کند که اروپا دنبال مشتری‌های قوی و خوبی مثل ایران که بالقوه ثروتمند هستند، باشد. شعارهای اعلام شده ایران اما برای اروپا هم شانسی باقی نگذاشته است زیرا ایران گلایه دارد که چرا اروپا تحریم‌های آمریکا را اعمال می‌کند. البته پاسخ آنها این است که دولت‌ها چنین نکرده و این بانک‌ها و… هستند که چنین می‌کنند. ضمن اینکه ما شاهدیم دولت‌های اروپایی مثل انگلیس حتی بدهی‌های خود را به ایران نمی‌پردازند. کشورهای دیگر هم حتی از دادن بنزین به هواپیماهای ایرانی خودداری می‌کنند. این رویه اروپایی‌ها واکنش ایجاد می‌کند. ضمن اینکه سیاست اصولی جمهوری اسلامی غرب‌ستیزی است و همواره یک نگرانی از نفوذ فرهنگ غرب دارد. این احتیاط در روابط با غرب کمکی به بهبود بیشتر روابط نمی‌کند.»
مجلسی ضمن تاکید بر اهمیت این سفر در شرایط فعلی گفت: «درست است که این سفر منجر به برقراری ارتباط با آمریکا یا تقویت روابط با اروپا نمی‌شود اما نمی‌توان اهمیت آن را نادیده گرفت. اگر مهم نبود کشوری که همیشه به بی‌طرفی خود اهمیت داده و دیگران هم همیشه روی این بی‌طرفی حساب کرده‌اند، رنج سفر را بر خود هموار نمی‌کرد.»
این دیپلمات پیشین کشورمان خاطرنشان کرد: «حدس من این است که وزیر خارجه سوییس به ایران آمده تا هشدارهایی را به ما برساند و از برخوردی پیشگیری کند. این را نیز در نظر داشته باشید که جمهوری اسلامی ایران در شرایطی نیست که بخواهد خودش را وارد درگیری‌ها و مسائل مشکل‌آفرین کند به خصوص که معلوم نیست چه کسی در چهار سال آینده زمام امور را در آمریکا در دست دارد.»
میانجی همیشگی
پیرمحمد ملازهی کارشناس مسائل سیاست خارجی نیز خیلی با مجلسی اختلاف نظر ندارد و معتقد است که سوییس برای رساندن پیامی آمده و پاسخ ایران نیز روشن است. او در گفت‌وگو با «جهان صنعت نیوز» گفت: «یکی از دلایل اهمیت این سفر آن است که سوییس بعد از قطع ارتباط ایران و آمریکا، نقش حافظ منافع را ایفا کرده و جایگاه ویژه‌ای در مناسبات دارد و تا حالا به نوعی نقش میانجی را ایفا کرده است یعنی موضوعاتی که ایران مایل بوده را به طرف آمریکایی انتقال داده و همین‌طور نظرات آمریکا را به ایران منتقل کرده است.»
وی با تاکید براینکه «در تمایل و تلاش سوییس برای میانجیگری میان ایران و آمریکا بحثی نیست» گفت: «مساله اصلی شرایطی است که اکنون در آن قرار داریم. به هرحال آقای ترامپ در آستانه انتخابات است و حدود هشت درصد هم از رقیب خود یعنی بایدن عقب افتاده است. یکی از تحلیل‌های مطرح این است که اگر ترامپ بتواند ایران را پای میز مذاکره بکشاند ولو اینکه به نتیجه نرسد، در نتیجه انتخابات اثرگذار است. یعنی همین که ایران با انجام مذاکره ولو در سطوح خیلی پایین موافقت کند، به نفع ترامپ در این انتخابات است و اکنون احتمالا از طریق سوییس همین امر را پیگیری می‌کند.»
این کارشناس مسائل بین‌المللی با اشاره به نیاز ترامپ به ایران گفت: «مقامات ایرانی نیز متوجه نیاز فعلی ترامپ به ایران هستند و امتیازی نخواهند داد. برنامه ترامپ این است که ایران را پای میز مذاکره برده و به رای‌دهندگان بفروشد. ضمن اینکه ممکن است از طریق وزیر خارجه سوییس هشداری به ایران داده و تهدید کند که فقط تا انتخابات آمریکا فرصت دارید و اگر که حاضر به مذاکره نشوید بعد از پیروزی دوباره برخورد سخت‌تری با شما خواهم داشت.»
وی در پاسخ به اینکه پاسخ ایران به درخواست مذاکره و یا هشدار ترامپ چه خواهد بود؟ گفت: « من فکر می‌کنم که مواضع ایران تغییر نکرده و همان مواضع پیشین است. به هرحال برداشت ایرانی‌ها این است که اگر بایدن رییس‌جمهور شود برخورد ملایم‌تری با ایران خواهد داشت و با او بهتر می‌توان به نتیجه رسید. البته این نگاه نیز خوشبینانه است و باید در نظر داشت که مسائل کلان سیاست خارجی را رییس‌جمهور آمریکا مشخص نمی‌کند و ساختار به نحوی است که سیاست‌ها دارای نوعی ثبات است.»
بی‌میلی اروپا به ایران
ملازهی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه سفر وزیرخارجه سوییس در تقویت روابط ایران و اروپا چه نقشی دارد و آیا ممکن است که سوییس بخشی از اروپا که خواهان افزایش همکاری‌ها با ایران هستند، را نمایندگی کند؟ گفت: «فکر نمی‌کنم این سفر در همکاری ایران و اروپا نقش مهم و چندانی ایفا کند. اروپایی‌ها خواهان روابط گسترده‌تر از آنچه اکنون وجود دارد، نیستند. درست است که بین دولت‌ها و شرکت‌های خصوصی که تن به تهدید داده‌اند، مانده‌اند اما راه فرار و یا توجیه این وضعیت را نیز دارند و می‌گویند که منافع شرکت‌های خصوصی تعامل بیشتر با آمریکا است و طبیعتا طبق منافع خود فعالیت می‌کنند.»
وی افزود: «حقیقت این است که اروپایی‌ها از حرکت‌های بعدی ترامپ مطمئن نیستند. ضمن اینکه هیچ‌یک از این کشورها در موقعیتی نیستند که اگر امریکا مکانیسم ماشه را فعال کند، برخلاف نظر آمریکا رفتار کند و دیر یا زود تحت تاثیر تصمیم آمریکا قرار می‌گیرند، حتی اگر اعلام نکنند. بنابراین فکر می‌کنم که ایران نباید خیلی به حرکت اروپا در مسیر منافع ایران امیدوار باشد و به این نکته نیز توجه کند که احتمالا برخی از کشورها در پشت پرده با آمریکا هماهنگ هستند. به عبارتی ما نباید خوشبین باشیم و روی همکاری اروپا با ما حساب کنیم.»
وزیر خارجه سوییس امروز رایزنی‌های خود را در تهران شروع می‌کند و معلوم خواهد شد آمدن و رفتنش از بهر چه بود. پاسخ و مواضع ایران درباره مذاکره با آمریکا روشن است اما باید دید که آیا در بسته پیشنهادی او چیزی وجود دارد که نظر ایران را تغییر دهد یا خیر؟
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسی
لینک کوتاه :
