بازگشت به طرح صلح عربی

به گزارش جهان صنعت نیوز:  طبق طرح صلح اعراب که حدود دو دهه قبل عربستان سعودی آن را ارائه کرد، کشورهای عربی به اسراییل پیشنهاد دادند که در ازای تشکیل کشور فلسطین و خروج کامل اسراییلی‌ها از سرزمین‌هایی که سال ۱۹۶۷ در جنگ خاورمیانه تصرف کرده بودند، روابط خود را با اسراییل عادی کنند.

عربستان سعودی، مهد اسلام و سرزمینی که قبله‌گاه مسلمین در آن بنا شده است، اسراییل را به رسمیت نمی‌شناسد. با این حال ریاض در روزهای اخیر اعلام کرد به پروازها میان امارات متحده عربی و اسراییل، از جمله خطوط هوایی اسراییلی، اجازه می‌دهد از آسمان این کشور عبور کنند.

جارد کوشنر، مشاور ارشد و داماد دونالد ترامپ، ابراز امیدواری کرده که یک کشور عربی دیگر نیز طی چند ماه آینده روابط خود را با اسراییل عادی کند. اما تاکنون کشور عربی دیگری اعلام نکرده که سیاست امارات متحده عربی را در این زمینه در پیش می‌گیرد. اقدام اسراییل مخالفت شدید فلسطینیان را به دنبال داشته است که آن را خیانت نامیده‌اند.

این گفت‌وگو پس از آن صورت گرفت که روابط امارات و اسراییل با وساطت آمریکا عادی شد. امارات سومین کشور عربی است که با اسراییل روابط دیپلماتیک برقرار کرد. اردن و مصر دو کشور دیگری هستند که با اسراییل رابطه دارند. حدود سه هفته پیش بود که رییس‌جمهوری آمریکا اعلام کرد دو کشور اسراییل و امارات به توافقی برای عادی‌سازی روابط خود دست پیدا کرده‌اند.

سران سعودی و امارات در سال‌های اخیر برای ارتباط با اسراییل تلاش‌های زیادی کرده‌اند که با روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا در سال ۲۰۱۵ میلادی این روند سرعت بیشتری به خود گرفته است.

بحرین که متحد نزدیک عربستان سعودی است بدون اینکه مستقیم به عادی‌سازی روابط با اسراییل اشاره کند، از تصمیم امارات متحده استقبال و از تلاش آمریکا برای این توافق قدردانی کرد و گفت این اقدام تاریخی صلح و ثبات را در منطقه تقویت می‌کند. به گفته محمد بن زاید آل نهیان ولیعهد ابوظبی، بر اساس این توافق انضمام بخش‌هایی از سرزمین‌های فلسطینی به خاک اسراییل فورا متوقف می‌شود. یوسف عطیبه، سفیر امارات در واشنگتن، در بیانیه‌ای گفت: این توافق بلافاصله انضمام و احتمال تشدید خشونت را متوقف می‌کند. این توافق راه‌حل تشکیل دو دولت را زنده نگه می‌دارد که اتحادیه عرب و جامعه بین‌الملل هم از آن حمایت می‌کنند.

این اظهارات در حالی ایراد شده که دولت آمریکا تلاشش برای اجرای طرح موسوم به «معامله قرن» در خاورمیانه و سازش میان کشورهای عربی با اسراییل را دوچندان کرده است.

در همین راستا اسراییل‌الیوم نوشت پیشرفت قابل توجهی در تلاش‌ها برای دستیابی به موفقیت سیاسی با عربستان سعودی حاصل شده اما ملک سلمان همچنان با روند عادی‌سازی روابط بین کشورش و اسراییل مخالف است.

رایزنی درباره اجلاس گروه ۲۰

پادشاه عربستان در تماس تلفنی با رییس‌جمهور آمریکا درباره روند اجرای «گروه ۲۰» گفت‌وگو کرد. او در این تماس درباره روند اجلاس گروه ۲۰ که سال گذشته ریاض ریاست دوره‌ای آن را برعهده داشت و همچنین تلاش‌ها برای مقابله با همه‌گیری ویروس کرونا صحبت کرد.

پادشاه سعودی به آمریکا اطمینان داد که تداوم ریاست این کشور بر اجلاس گروه ۲۰ باعث تداوم حمایت ریاض از اقدامات کشورهای عضو در مقابله با شیوع ویروس کرونا در حوزه‌های نیروی انسانی و اقتصادی می‌شود.

استقبال آمریکا از تصمیم ریاض درباره حریم هوایی

رییس‌جمهور آمریکا از تصمیم عربستان برای گشایش حریم هوایی این کشور به روی پروازها میان امارات و اراضی اشغالی استقبال کرد. جود دیر، سخنگوی کاخ سفید اظهار کرد: دونالد ترامپ در تماس تلفنی خود با پادشاه عربستان از اقدام ریاض در گشودن حریم هوایی خود به روی پروازها میان امارات و اراضی اشغالی استقبال کرد.

ملک سلمان تصمیم‌گیرنده است نه ولیعهد

عربستان به هم‌پیمانان عرب خود اطمینان داده که هرگز با هیچ طرح صلحی برای خاورمیانه که وضعیت قدس و حق بازگشت آوارگان فلسطینی را تضمین نکند، موافقت نخواهد کرد. این موضع‌گیری سعودی‌ها در راستای کاهش نگرانی‌ها درباره احتمال تایید طرح آمریکا موسوم به «معامله قرن» از سوی ریاض و نیز جانبداری آنها از اسراییل در این موضوع حساس است.

دیپلمات‌ها و تحلیلگران بر این باورند که تضمین‌های خاصی که ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان به محمود عباس‌ رییس تشکیلات خودگردان فلسطین داده و دفاع علنی او از مواضع ثابت عربی در ماه‌های اخیر باعث شده تا حدودی تصورات مبنی بر تغییر موضع عربستان تحت رهبری محمد بن سلمان ولیعهد جوان سعودی عوض شود.

به گزارش رویترز، این موضوع تا حدودی تردیدها نسبت به اینکه آیا عربستان می‌تواند حمایت عربی را از کمپین جدیدش در پایان دادن به مناقشه اسراییل و فلسطین جلب کند یا نه، تشدید کرده است.

به گفته یک دیپلمات برجسته عرب، در عربستان این ملک سلمان است که در این باره تصمیم می‌گیرد نه ولیعهد! اشتباه آمریکا این بود که تصور می‌کرد یک کشور می‌تواند بر بقیه کشورها برای تسلیم شدن فشار وارد کند اما مساله اعمال فشار نیست. هیچ رهبر عربی از مساله قدس یا فلسطینی‌ها چشم‌پوشی نمی‌کند. مسوولان فلسطینی در دسامبر تاکید کرده بودند محمد بن‌سلمان بر عباس فشار وارد کرده تا طرح آمریکا را بپذیرد آن هم با وجود نگرانی‌هایی که در زمینه دادن خودمختاری محدود به فلسطینی‌ها در داخل مناطق پراکنده در کرانه باختری و بدون حق بازگشت آوارگان فلسطینی دو جنگ ۱۹۴۸ و ۱۹۶۷ به وطن‌شان مطرح است.

چنین طرحی با طرح صلح عربی که عربستان در سال ۲۰۰۲ ارائه کرد کاملا مغایر است؛ طرحی که به ‌زعم عرب‌ها به کشورهایشان پیشنهاد عادی‌سازی روابط با اسراییل را در مقابل توافق بر سر تشکیل کشور فلسطین و عقب‌نشینی اسراییلی‌ها از اراضی اشغال‌شده در در جنگ ۱۹۶۷ می‌دهد.

اختلاف بین پادشاه و ولیعهد

مقامات سعودی تصریح کردند هیچ اختلافی بین ملک سلمان که حامی طرح عربی است و ولیعهدی که سیاست‌های سفت و سخت در بسیاری از مسائل را تغییر داده و در ماه آوریل به مجله آمریکایی گفته بود حق اسراییلی‌هاست که در سرزمین‌ خود در صلح زندگی کنند، وجود ندارد در حالی که این اظهارنظری نادر از یک رهبر عربی است.

باسم الأغا سفیر فلسطین در ریاض تاکید کرد: ملک سلمان حمایتش را از فلسطینی‌ها در نشستی که اخیرا با عباس داشت، ابراز کرد. ملک سلمان گفت که هرگز فلسطینی‌ها را تنها نمی‌گذارد و هر آنچه آنها بپذیرند، می‌پذیرد و هر آنچه آنها رد کنند، رد می‌کند.

سفیر فلسطین گفت: مطرح کردن اسم اجلاس «سران قدس» برای کنفرانس اتحادیه عرب در سال ۲۰۱۸ و اعلام کمک‌های ۲۰۰ میلیون دلاری به فلسطینی‌ها اشاره‌هایی صریح به این است که مساله قدس و آوارگان به میز مذاکره بازگشته است. این در حالی است که مقامات عربستان هیچ واکنشی درباره تلاش‌های دیپلماتیک درباره قدس ندارند.

دیپلمات‌ها در منطقه می‌گویند موضع کنونی واشنگتن که مقامات برجسته کاخ سفید در سفر ماه گذشته خود مطرح کردند دربر گیرنده اعلام قدس شرقی به عنوان پایتخت کشور فلسطین یا حق بازگشت آوارگان فلسطینی یا توقف شهرک‌سازی‌ها در اراضی فلسطینی‌ که خواهان حاکمیت خود بر آنها هستند، نیست. جارد کوشنر داماد و مشاور ارشد دونالد ترامپ جزئیات طرح آمریکا را بعد از گذشت ۱۸ ماه ماموریتش درباره دستیابی به صلح مطرح نکرده است.

عبور از خط قرمزها

دیپلماتی در ریاض که از جزئیات سفر اخیر کوشنر به عربستان آگاه بود، می‌افزاید‌ ملک سلمان و ولیعهد با کوشنر دیدار کردند و بن‌سلمان کسی بود که مذاکرات را اداره می‌کرد و ملک سلمان در پس مذاکرات بود.

نیل پاتریک تحلیلگر مستقل تاکید کرد به نظر می‌رسد ملک سلمان اقدام به کاهش اهمیت رویکرد متهورانه سیاسی ولیعهد به دلیل اهمیت قدس برای مسلمانان کرده باشد. پاتریک که شرکت‌کننده اصلی در تدوین کتاب «سیاست خارجه عربستان: درگیری و همکاری» است، گفت: از این رو محمد بن سلمان هیچ مخالفتی با طرح آمریکا نخواهد داشت اما هرگز هم تلاش نخواهد کرد سیاست یکجانبه آمریکا را ترغیب کند.

به گفته یکی از دیپلمات‌ها، کوشنر و جیسون گرینبلات همکارش پیشنهادی فراگیر مطرح نکرده‌اند بلکه عناصری پراکنده را ارائه کرده‌اند که از خط قرمزهای بسیاری عدول کرده‌ است. این دو به جای تمرکز بر آن، بر ایده ایجاد منطقه‌ای اقتصادی در شبه‌جزیره سینای مصر با احتمال قرار دادن نوار غزه در کنترل قاهره متمرکز شدند که دیپلمات‌ها آن را غیرقابل قبول خواندند.

 

اخبار برگزیده