حاکمیت نیازمند شفافیت است
حالا این طرح در مجلس یازدهم دنبال می‌شود، ولی علی‌اصغر عنابستانی ، نماینده مردم سبزوار که عضو کمیسیون‌های اجتماعی و تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس است، طرح «شفافیت آرای نمایندگان» را نوع نازل و کم‌اهمیت شفافیت می‌داند و معتقد است باید شفافیت در همه ارکان نظام و حاکمیت ایجاد شود تا نتیجه‌ای داشته باشد. او درباره طرح خود با عنوان «ارتقای شفافیت مجلس» که اخیرا از سوی هیات رییسه اعلام وصول شده و دارای یازده محور است به جهان صنعت نیوز توضیحاتی داد.
عنابستانی معتقد است شفافیت باید در روابط حاکمیت با مردم و بالعکس اجرا شود تا حق مطلب ادا شود. او طرح «شفافیت آرای نمایندگان» را طرحی حاشیه‌ای از سوی مافیا و کارتل‌هایی که نفعی از عدم شفافیت می‌برند، دانست تا اصل شفافیت به حاشیه برده شود. آنچه می‌خوانید حاصل گفت‌وگوی «جهان صنعت نیوز» با این نماینده دور یازدهم مجلس است.
* طرح شفافیت آرا پس از عدم اقبال از سوی مجلس دهمی‌ها حالا در دستور کار مجلس یازدهم است. به عنوان عضو کمیسیون آیین‌نامه داخلی بفرمایید این طرح در چه مرحله‌ای است؟
شفافیت آرا دو بحث دارد؛ اول طرحی که به عنوان شفافیت آرای نمایندگان ارائه شد و پس از اعلام وصول توسط هیات رییسه به کمیسیون آیین‌نامه آمد و کلیاتش تصویب شد. این طرح به مرکز پژوهش‌های مجلس ارجاع شد و اکنون در حال بررسی است. البته مرکز پژوهش‌ها سه ماه فرصت دارد این طرح را بررسی کرده و به مجلس برگرداند. ولی بحث دوم طرح‌های دیگری درباره شفافیت است که یکی از همین طرح‌ها را خودم دنبال می‌کنم.
طرح «ارتقای شفافیت مجلس» را در یازده محور تهیه و تقدیم هیات رییسه کردم و معتقدم شفافیت فقط شفافیت در رای نماینده نیست، بلکه موارد دیگری دارد که درباره آنها توضیح خواهم داد.
اولین نوع شفافیت، شفافیت در وضعیت شخصی نماینده است. یعنی شفافیت درباره تحصیلات، محل تحصیل و سال اخذ مدرک تحصیلی چرا که در همین مجلس مواردی پیدا می‌شود که در یک دوره، مدرک تحصیلی او دکترا درج شده و دور بعد فوق‌لیسانس است و از این موارد به وفور وجود دارند. یا حتی شورای نگهبان برخی افراد را تایید می‌کند و بعد از نمایندگی مشخص می‌شود آن شخص مدرک تحصیلی معتبری ندارد و واقعی نیست. اگر مشخص شود فرد کجا تحصیل کرده است، از چه سالی تا چه سالی مشغول تحصیل بوده، در چه دانشگاهی چه مدرکی گرفته و این موارد را همه بدانند، دیگر چنین مشکلاتی پیش نمی‌آید.
بعد از شفافیت درباره سوابق کاری و تحصیلی نماینده، باید درباره وضعیت مالی و دارایی، میزان حقوق و هزینه‌های دفتر نماینده شفافیت وجود داشته باشد تا شائبه کمتری ایجاد شود.
شفافیت دیگر مربوط به وقت نوبت‌هایی است که نماینده برای صحبت می‌گیرد. در مجلس وقت صحبت بر اساس قرعه‌کشی است و به همین دلیل ممکن است برای مدت‌های طولانی نماینده نتواند به عنوان موافق یا مخالف طرح یا لایحه‌ای صحبت کند. مردم باید بدانند مثلا فلان نماینده درباره فلان موضوع ملی حرفی برای گفتن دارد و موافق یا مخالف است و برای او اهمیت داشته است ولی بر اساس قرعه‌کشی وقت به او نرسیده است. پس این اوقات باید به اطلاع مردم برسد.
شفافیت بعدی هم درباره دستور کار کمیسیون‌هاست. طرح به کمیسیون مربوطه ارجاع می‌شود، ده‌ها طرح در دستور کار کمیسیون است ولی گاهی براساس سلیقه خودشان یک طرح را خارج از نوبت بررسی می‌کنند یا یک طرح را از نوبت خارج کرده و اولویت را به طرح‌های دیگری می‌دهند. پس اگر نوبت ارجاع طرح‌ها به کمیسیون‌ها شفاف شود، دیگر سلیقه‌ای اعمال نمی‌شود و هر طرح بر اساس نوبت ارجاع در دستور کار کمیسیون قرار می‌گیرد.
البته این عدم شفافیت در هیات رییسه مجلس هم وجود دارد یعنی هیات رییسه بر اساس سلیقه خودش طرح‌ها را اعلام وصول می‌کند. مردم باید بدانند فلان طرح به هیات رییسه مجلس داده شده ولی اعلام وصول نمی‌شود و این کار هیات رییسه تخلف است. هیات رییسه هم باید در مقابل افکار عمومی پاسخگو باشد که چرا یک طرح، سوال یا استیضاح برای مدت طولانی در نوبت می‌ماند و اعلام وصول نمی‌شود. بنابراین این مشکل با شفافیت برطرف می‌شود.
موضوع بعدی شفافیت سفرهاست. در آیین‌نامه آمده است که سفرهای دولتی و رسمی شفاف شوند. ولی من تاکید دارم سفرهای دولتی فساد ندارند و فساد در سفرهای غیررسمی است. وقتی یک شرکت بیرونی یا بخشی از دولت فلان نماینده را به سفر غیررسمی می‌برد فساد دارد. همچنین به اعتقاد من موضوع هدایا هم اگرچه در آیین‌نامه آمده است ولی چون در آیین‌نامه محدود شده است، باید شفاف‌سازی شود. بنابراین به منظور ایجاد شفافیت واقعی، در ۱۱ مورد، شفافیت را در این طرح گنجانده‌ام و تاکید دارم اگر دنبال شفافیت هستیم باید شفافیت را جامع ببینیم.
* به نظر شما «شفافیت» فقط باید مختص به مجلس باشد؟
نه این‌طور نیست و اگر قرار باشد شفافیت را در مجلس جامع ببینیم، باید آن را به کل حاکمیت تعمیم دهیم یعنی این شفافیت علاوه بر مجلس، باید در همه بخش‌های دولت هم ساری و جاری شود چون اصل فساد در دولت است. آنجاست که ابهامات حاکم بر روابط ساختاری دولت، فساد می‌آورد و طرح‌های دولتی فسادزاست. پس رویکرد دولت، حساب‌های دولتی و مالیات‌ها باید برای مردم شفاف شوند. از طرفی مردم هم باید برای دولت شفافیت ایجاد کنند یعنی بخش عمده‌ای از فساد به دلیل عدم شفافیت مردم برای دولت است. وقتی مردم شفاف نیستند روابط بین مردم با دولتی‌ها فساد ایجاد می‌کند.
* دلیل عدم شفافیت مردم با دولت عدم اعتماد است. طبق وعده رییس‌جمهوری قرار نبود دولت در حساب‌های بانکی مردم سرک بکشد ولی این اتفاق افتاد و این امر باعث نارضایتی مردم شد.
به نظر من باید همه شفاف شوند. وقتی حرف از شفافیت می‌زنیم و می‌گوییم باید همه ابعاد حاکمیت شفاف شوند، پس باید همه به این موضوع تن بدهند. نمی‌شود توقع داشته باشیم دولت و مجلس شفاف شوند ولی دولت از حساب مردم یا مالیات و درآمد آنها خبر نداشته باشد. فساد در این امور وجود دارد و چاره آن هم شفافیت مردم برای حکومت و شفافیت حکومت برای مردم است.
* پس شما در این طرح دنبال شفافیت در کل حاکمیت و بین مردم هستید نه فقط شفافیت در مجلس؟
بله شفافیت در حکومت مدنظر است نه فقط شفافیت در مجلس. مجلس جزئی از حکومت است. متاسفانه رسانه‌ها تنها بر شفافیت آرای نمایندگان تاکید دارند در حالی که شفافیت آرا نازل‌ترین سطح شفافیت است و در دنیا به عنوان آخرین و نازل‌ترین سطح شفافیت از آن یاد می‌شود چرا که شفافیت رای وقتی بقیه ارکان شفاف نباشند، آسیب‌زننده است.
مثلا امروز من قصد دارم به فلان وزیر رای ندهم. اگر آن وزارتخانه و روابط حاکم بر آن وزارتخانه و اعتبارات را شفاف نکرده باشیم و اختیارات وزیر شفاف نباشد، اگر به او رای ندهم، فردا آقای وزیر بودجه و اعتبارات حوزه انتخابیه من را تامین نمی‌کند و این وسط مردم حوزه انتخابیه من متضرر می‌شوند.
بنابراین زمانی شفافیت رای نماینده به درد مردم می‌خورد که پیش از این همه روند آن وزارتخانه شفاف شده باشد و با شفافیت آرای نماینده آسیبی متوجه مردم نشود.
پس شفافیت آرای نمایندگان نازل‌ترین و کم‌اهمیت‌ترین سطح شفافیت است و باید حساسیت را درباره سایر انواع شفافیت در جامعه بالا ببریم.
* شما رسانه را مقصر این موضوع می‌دانید در حالی که پیش از این خود نمایندگان تنها درباره شفافیت آرا حرف زده بودند و درباره سطوح دیگر شفافیت هیچ صحبتی به میان نیامده بود که در رسانه هم ایجاد حساسیت شود.
تمرکز روی شفافیت آرای نمایندگان صرفا به منزله رد گم کردن بوده است و افرادی که نمی خواهند شفافیت ایجاد شود، موضوع شفافیت آرای نماینده را پیش می‌کشند تا مجلس با آن مخالفت کند و همین مخالفت را مثل پتک بر سر همه بکوبند تا شفافیت در سایر امور به حاشیه کشیده شده و نادیده گرفته شود.
* این موضوع را چه کسانی دنبال می‌کنند؟
همان کسانی که نمی‌خواهند شفافیت در کشور وجود داشته باشد. کارتل‌ها و مافیا‌هایی که در ساختارهای دولتی دست دارند و با افرادی زدوبند می‌کنند چون با شفافیت بازارشان کساد می‌شود، سعی می‌کنند با طرح‌هایی مثل شفافیت آرای نمایندگان که اولویت نیست، روی سایر شفافیت‌ها سایه بیندازد. بنابراین معتقدم شفافیتی که در ۱۱ محور تدوین کرده‌ام اولویت شفافیت است در حالی که همه این مهم را فراموش کرده‌اند و فقط دنبال شفافیت آرا هستند.
* این طرح در چه مرحله‌ای است؟
طرح «ارتقای شفافیت مجلس» توسط هیات رییسه اعلام وصول شده و در آینده نزدیک به کمیسیون مربوطه ارجاع می‌شود.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیگفتوگولینک کوتاه :