نیاز سرمایه جهانی به دلالان محلی در تناقض با منافع دولت سرمایه‌داری پیشرفته

پروفسور مجتبی صدریا * برای دستیابی به فوائد فساد اقتصادی باید در جایگاهی بود که این فساد بتواند برای کسانیکه هزینه آنرا ‌می‌پردازند سود آفرین باشد.

دو یا سه سال پیش ماجرای فساد مالی سازمان داده شده توسط یک شرکت بزرگ سازنده هواپیما جلب توجه جهانیان را کرد اخیرا در سه کشور آمریکا، انگلستان و فرانسه همزمان دادگاه‌های بزرگی علیه دیگر شرکت عمده سازنده هواپیماهای مسافربری جهان برگزار گردید که در روند این دادگاه‌ها شرکت مزبور برای کم شدن جرایمش با مقامات قانونی توافق کرد بیش از سی میلیون مدرک فعالیت‌های مالی این شرکت را ارائه دهد و این مدارک ارائه شده شامل سیاست‌های مارکتینگ این شرکت از سال ۲۰۰۸ می‌باشد، در روند این دادگاه‌ها این شرکت قبول کرد سه میلیارد و ششصد میلیون دلار جریمه به مقامات قانونی سه کشوری که نام بردیم بپردازد و ترس از رو شدن مدارک جدید خواب را از چشمان کسانیکه دستی در این دلالی‌ها داشته‌اند گرفته است که مبادا نامی از آنها برده شود و زندگیشان یک شبه دست خوش تغییراتی اساسی از هر جهت شود.

نحوه پرداخت رشوه‌ها از طریق ایجاد شرکت‌های قلابی توسط مدیران بازاریابی این شرکت هواپیما سازی انجام می‌گرفت،  شرکت‌های قلابی که نقش اساسی‌شان پرداخت رشوه به دلالان فروش هواپیماهای این شرکت بود، دلالانی که اگر برای این فعالیتشان دلال بودند در بیست و دو کشور دنیا دارای مشاغل و جایگاه‌های سیاسی و اقتصادی مهمی نیز بودند و به خاطر مشاغلشان امکانات دلالی برای فروش هواپیماهای مسافربری نیز برایشان بوجود می‌آمد.

 آنچه که در این ماجرا جلب توجه کرده است سامان دادن منظم فساد از طریق رشوه برای پیش برد فروش هواپیما بوده است این روند مارکتینگ غیر اخلاقی دلالان قوی میخواهد، دلالانی که هم با این شرکت بین‌المللی در ارتباط باشند و هم با مقامات محلی بیست و دو کشور خریدار هواپیما.

مساله اساسی که دولت کشورهای سرمایه داری پیشرفته با آن مواجه است، امکان زیر نظر داشتن فعالیت‌های چنین شرکت‌های عظیمی است که میزان سرمایه و امکانات مالی‌شان آنقدر زیاد است که دلال ویژه خود را می‌سازند، دلالانی که ویژگی‌ خریدن و فروختن همه چیز را دارند.

هر از گاهی پرونده‌ای تمام این مکانیزم را که بازاریابی‌های فساد آفرین شرکت‌های بزرگ چند ملیتی در جهان چگونه جریان دارد را برملا می‌کند و روشن می‌کند که صاحبان نفوذ در خیلی از کشورهای دنیا ” هم از توبره می‌خورند، هم از آخور” برملا کردن این اوضاع اساسا وسیله‌ای در دست دولت‌های کشورهای صنعتی پیشرفته است که سعی می‌کنند یک حداقل نظام را بر کنش سرمایه تحمیل نمایند، نظامی که در عین حال منافع خود این دولت‌ها را نیز تضمین می‌کند.