زورآزمایی ابزارهای حقوقی و نظامی
به گزارش جهان صنعت نیوز: لازم به یادآوری است که مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا حدود ۲۰ روز قبل در صفحه توئیتر خود از بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران از ۲۰ سپتامبر (۳۰ شهریور) خبر داد و گفت که اگر هر یک از اعضای شورای امنیت قطعنامه‌ای را برای ادامه تعلیق تحریم‌های ایران پیشنهاد دهد، آمریکا آن را وتو خواهد کرد.
وزیر خارجه ترامپ در حالی از بازگشت قریب‌‌الوقوع تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران خبر داد که به گفته کارشناسان حقوق و قواعد بین‌المللی چنین زمینه‌ای را ایجاد نمی‌کند. شورای امنیت سازمان ملل با اقدام آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه و بازگرداندن همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران مخالفت کرده و اکثریت اعضای شورای امنیت نیز حق استفاده از مکانیسم ماشه یا سازوکار بازگرداندن تحریم‌های سازمان علیه ایران را برای آمریکا به رسمیت نمی‌شناسند.
احتمالا رییس‌جمهور کشورمان نیز با اتکا به همین مسائل از نزدیک بودن صبح پیروزی خبر داده است. او در جلسه دیروز هیات دولت با یادآوری «تلاش‌های شکست‌خورده آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران» اظهار کرد: «آمریکا که بسیار روشن آمده و از برجام خارج شده، هرچه فحش عالم بوده نثار برجام کرده، بقیه کشورها را به خروج از آن تشویق کرده و به دنبال تهدید کشورهایی رفته که با ایران ارتباط اقتصادی داشتند و حال می‌خواهد از مکانیسم درون برجام استفاده کند و دیدیم که یک قدم هم نتوانست بردارد.»
روحانی تصریح کرد: «در دنیا دو سه کشور هستند که به آمریکا چسبیده‌اند، یکی رژیم نامشروع صهیونیستی است، و جز آن یکی دو کشور کوچک کسی آمریکا را همراهی نکرده و از الان پیروزی ملت ایران در روزهای شنبه و یکشنبه هفته بعد را تبریک می‌گویم.»
شکست آمریکا یا پیروزی ما
مایه مسرت و خوشحالی است اگر همان‌طور که آقای رییس‌جمهور می‌گوید ایالات متحده که در روزهای اخیر کلی هم شاخ و شانه برایمان کشیده و احتمال درگیری نظامی را مطرح کرده بود، شکست بخورد. اما قبل از کوبیدن بر طبل شادانه باید دید که نظر کارشناسان حوزه بین‌المللی چیست و پیش‌بینی روحانی را تا چه اندازه مبتنی بر واقعیت می‌دانند.
یوسف مولایی، کارشناس حقوق بین‌الملل در گفت‌وگو با «جهان صنعت نیوز» گفت: «خلاصه همه صحبت‌ها درباره مکانیسم ماشه و ظرفیت شورای امنیت برای برگرداندن تحریم این است که ماشه فعال نمی‌شود برای اینکه اعضای دائم و غیردائم شورای امنیت مخالف هستند و اصلا تشکیل جلسه داده نمی‌شود که بخواهد به نتیجه برسد. درباره تحریم‌های شورای امنیت هم از همین‌طور است. اعضای شورای امنیت به خصوص کشورهای اروپایی و چین و روسیه حاضر نیستند که خلاف برجام عمل کرده و از امکانات خود علیه ایران استفاده کنند.»
این کارشناس مسائل بین‌المللی تاکید کرد: «با این وجود نباید برای این نتیجه طبل پیروزی به صدا درآورد و این رویکرد بیشتر تبلیغاتی است. چون موفقیت و پیروزی برای ما زمانی است که بساط کل تحریم‌های آمریکا برچیده شود و ما تحت فشارهای حداکثری و اقتصادی نباشیم. اگر چنین شود می‌توان جشن گرفت و خوش‌بینانه هم نیست.»
وی خاطرنشان کرد: «شورای امنیت ۱۵ عضو دارد و آمریکا فقط یکی از پنج عضو دائم است. بنابراین آمریکا برای اینکه بتواند از مکانیسم و ظرفیت شورای امنیت علیه ما استفاده کند باید کل جامعه جهانی را علیه ما فعال کند اما وقتی بخواهد از قدرت فردی خود در جهت تحریم‌های یکجانبه و ثانویه استفاده کند، فقط مساله قدرت آمریکا مطرح است. آمریکا هم تا حالا نشان داده که از نظر اقتصادی آنقدر قدرت دارد که ما را تحت فشار قرار دهد. بنابراین اگر آقای روحانی می‌خواهد جشن بگیرد باید برای برچیده شدن بساط تحریم‌ها جشن بگیرد.»
گزینه جنگ
حسن بهشتی‌پور، دیگر کارشناس مسائل بین‌المللی نیز همین نظر را دارد و معتقد است ترامپ راهی برای اعمال فشار بیشتر بر ایران ندارد. او در تشریح موقعیت فعلی ترامپ برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران گفت: «واقعیت این است که آمریکا از طریق قواعد بین‌المللی، نمی‌تواند تحریم‌ها را برگرداند. قوانین بین‌المللی اجازه این کار را به او نمی‌دهد، زیرا جلسه شورای امنیت برای آن تشکیل نشده و ۱۳ عضو شورای امنیت، رسما در نامه‌ای اعلام کردند که آمریکا به خاطر خروج از برجام نمی‌تواند مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کند.»
وی افزود: «وقتی به صورت مکتوب و رسمی بر این امر تاکید کرده و موضع رییس دوره‌ای شورای امنیت نیز همین است، مشخص است که آمریکا موفق نمی‌شود به هدف خود برسد.»
بهشتی‌پور ادامه داد: «برخی فرض می‌کنند که ممکن است آمریکا از ترفند‌هایی مثل تحریم‌های ثانویه بهره گرفته و کشورهای دیگر را تحت فشار قرار دهد که در صورت همراهی با ایران مورد تحریم و اعمال فشار قرار می‌گیرند. به نظر من، اما این روش هم قبلا آزموده شده و نتیجه بیشتری نخواهد داشت.»
این کارشناس مسائل بین‌المللی تاکید کرد: «به هر حال آمریکا نمی‌تواند قطعنامه‌های علیه ایران را برگرداند. هر کاری توانسته تا حالا کرده و راه دیگری ندارد مگر آنکه بخواهد وارد جنگ شود.»
وی در پاسخ به اینکه این احتمال چقدر است، گفت: «در شرایط کرونایی که آمریکا ظرف چند ماه چهار برابر کشته‌های جنگ ویتنام، قربانی داشته و با توجه به در پیش بودن انتخابات بعید است که وارد جنگ شود، زیرا شروع چنین جنگی دست خودش است، اما پایان آن دست خودش نیست. ضمن اینکه افکار عمومی دنیا با او همراه نیست و مشکلات اقتصادی آمریکا نیز مانع دیگری سر راهش است.»
بهشتی‌پور با تاکید براینکه پیش‌بینی صددرصد ممکن نیست، گفت: «وقتی همه این را کنار هم ببینیم، احتمال ورود آمریکا به جنگ بسیار اندک است.»
وی در پاسخ به اینکه برخی اقدامات ایران مثل نامه اخیر تخت‌روانچی نشانه چیست و آیا حکایت از جدی بودن تهدیدات آمریکا دارد، گفت: «به هیچ‌وجه. به هر حال ایران باید در چارچوب دیپلماسی به طرف مقابل پاسخ دهد. وقتی او حرف می‌زند باید پاسخ مناسب هم بگیرد. سکوت به جایی نمی‌رسد اما به معنی حرافی‌های بیخود نیست و باید حتما پاسخ دیپلماتیک مناسب داد.»
مگر ماشه چیست
نکته‌ای که همه کارشناسان بر آن اتفاق نظر دارند این است که شکست آمریکا در فعال کردن مکانیسم ماشه، برگرداندن قطعنامه‌ها علیه ایران و تمدید تحریم‌های تسلیحاتی به معنی پیروزی ما نیست. موضوع مورد تاکید کارشناسان همین وضعیت موجود و تنگنای اقتصادی است که به واسط تحریم‌ها و فشارهای آمریکا داریم.
داوود هرمیداس‌باوند کارشناس مسائل بین‌الملل از جمله کارشناسانی است که بر این مهم تاکید دارد. او در گفت‌وگو با «جهان صنعت نیوز» درباره امکان موفقیت آمریکا در فعال کردن مکانیسم ماشه علیه ایران، گفت: «آمریکا وقتی ماشه را فعال می‌کند که فکر کند منافع ملی او در خطر است. شرایط فعلی اما این‌طور نیست. دقت داشته باشید که الان آمریکا سنگین‌ترین تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کرده است. تحریم‌های تسلیحاتی را هم اعمال کرده است. همه اینها ماشه است. مگر ماشه چه چیز غیر این است؟ مگر اینکه بخواهد حمله نظامی انجام دهد.»
وی افزود: «حمله نظامی نیز در شرایطی که دلیل منطقی نداشته باشد، یک جنایت و فراتر از تجاوز است. الان آمریکا مکانیسم ماشه را از نظر اقتصادی فعال کرده و فقط مانده ماشه نظامی. در این حوزه هم ایران اقداماتی نکرده که منافع آمریکا به خطر افتد یا تهدیدی برای این کشور باشد.»
باوند همچنین تاکید کرد: «مساله این است که آمریکایی‌ها می‌خواهند قبل از انتخابات ریاست جمهوری با ایران به یک تفاهمی برسند که نتیجه آن در انتخابات اثرگذار باشد. اما ایران هم تا‌کنون روی خوش نشان نداده است.»
خلاصه کلام
به این ترتیب در اینکه حقوق بین‌الملل دست آمریکا را در فعال کردن مکانیسم ماشه و اعمال فشار بیشتر بر ایران بسته است، تردیدی نیست. این کشور اما همچنان ابزارهای سیاسی و شاید هم نظامی را در اختیار دارد؛ ابزارهایی که به گفته کارشناسان استفاده از آن چندان سخت نیست. قرار داشتن ترامپ در آستانه انتخابات اما می‌تواند ما را امیدوار کند که او دست به چنین ریسکی نزده و تنش‌های موجود را افزایش نمی‌دهد. رویکرد مقامات ایرانی همچون حرف‌های روز سه‌شنبه ربیعی و نامه دیروز تخت‌روانچی- نامه به دبیر کل سازمان ملل و هشدار دادن درباره پاسخ متقابل ایران به اقدامات احتمالی ترامپ- اما سبب می‌شود که در حذف این گزینه‌ها تردید داشته باشیم.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسی
لینک کوتاه :