نمایی دیگر از گشایش ارزی

عباس آرگون * یکی از دلایل اصلی رشد قیمت ارز در طول مدت اخیر کمبود عرضه و شکل‌گیری مازاد تقاضای ارزی در بازار بوده است. اگر طبق اعلام رییس کل بانک مرکزی گشایشی در بازار ارز اتفاق بیفتد، می‌توان به برقراری توازن عرضه و تقاضا امیدوار بود. چنانچه نتیجه این گشایش تقویت طرف عرضه بازار باشد، هم تقاضای ارزی بازار بی‌جواب نمی‌ماند و هم روند رو به کاهش قیمت‌ها از سر گرفته می‌شود.

آمارهای اخیر نشان می‌دهند که کاهش صادرات غیرنفتی به منفی شدن تراز تجارت خارجی منجر شده است. در صورتی که این وضعیت در نیمه دوم سال هم تداوم یابد گشایش ارزی نمی‌تواند کمکی به مثبت شدن تراز تجارت خارجی کشور کند، کمااینکه محدودیت‌های ناشی از بحران کرونا موجب کاهش صادرات شده است.

اگر بتوانیم با موانع و محدودیت‌های موجود مقابله و صادرات غیرنفتی را وسعت ببخشیم، تراز تجاری منفی کاهش محسوسی را تجربه خواهد کرد. با این وجود اگر فشارهای وارده از ناحیه آمریکا و راه‌اندازی مکانیسم ماشه را هم به عنوان یک عامل تاثیرگذار بپذیریم، واکنش کشورها به این موضوع و مخالفت و موافقت آنها با این مکانیسم هم می‌تواند وضعیت بازارهای داخلی را تحت‌الشعاع قرار دهد.

تجربه نشان می‌دهد که عمده کشورها در مقابل فشارهای دولت آمریکا کوتاه آمده و همراهی خود را با این کشور اعلام کرده‌اند. هر چند این کشورها در بعد گفتاری با ایران همراه بوده‌اند اما در بعد عملکردی و اجرایی سیاست‌های آمریکا را دنبال کرده‌اند بنابراین سخت می‌توان به کشورهایی که به ظاهر مخالف افزایش فشارها بر ایران هستند اعتماد کرد.

از منظر واقعی اگر بخواهیم به عوامل خارجی تاثیرگذار بر بازار بپردازیم باید اعلام کنیم که چه آقای ترامپ برنده انتخابات آمریکا شود و چه آقای بایدن، نباید انتظار داشته باشیم که سیاست‌های کلان این کشور در قبال ایران با تغییر محسوسی همراه شود. تجربه نیز نشان می‌دهد که بیشترین و شدیدترین تحریم‌ها علیه ایران در زمان ریاست‌جمهوری آقای اوباما از حزب دموکرات اعمال شد. بنابراین چون دولت آمریکا همواره سیاست‌های واحدی را دنبال می‌کند، هم جمهوریخواه‌ها و هم دموکرات‌ها نمی‌توانند تغییری در فضای داخلی ایران ایجاد کنند.

با این حال با توجه به فضایی که در جامعه ما شکل گرفته، انتخاب آقای بایدن و اعلام شعارهایی همچون بازگشت به برجام می‌تواند به افت محسوسی در قیمت ارز در کوتاه‌مدت منجر شود. این موضوع نشان می‌دهد که جامعه ما و بازارهای مختلف اقتصادی، از ارز و مسکن گرفته تا بورس و سکه، از فضای روانی تاثیر می‌پذیرند و در واکنش به آن تغییر حالت می‌دهند. در هر صورت امیدواریم گشایش‌های ارزی ایجاد و به تقویت طرف عرضه اقتصاد منجر شود تا در کنار آن بتوانیم تعادل تجارت خارجی را حفظ و به بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کنیم.

* نایب‌رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران