تبادل آتش سنگین در قرهباغ
به گزارش جهان صنعت نیوز: ارمنستان از دخالت و حضور نظامی ترکیه در این مناقشه خبر می‌دهد و در شرایطی که بسیاری از کشورهای جهان بر تلاش‌های دیپلماتیک خود برای پایان دادن به این رویارویی افزوده‌اند، حمایت ترکیه از آذربایجان به این تخاصم ابعاد خطرناک‌تری بخشیده است. دیروز و در دومین روز درگیری میان آذربایجان و ارمنستان، همچنان تبادل آتش بین دو طرف در منطقه قرهباغ ادامه داشت. در جریان این درگیری‌ها تا‌کنون حداقل ۲۱ نفر کشته و صدها نفر زخمی شده‌اند.
مناقشه‌ای که مدت‌هاست در جنوب قفقاز بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر این منطقه رخ داده، روز یکشنبه به مرگبارترین درگیری نظامی بین دو کشور در چهار سال اخیر تبدیل شد و واکنش قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی را به دنبال داشت.
دو کشور از سال‌ها پیش بر سر منطقه قرهباغ کوهستانی با هم اختلاف دارند. جمهوری آذربایجان پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی کنترل خود بر منطقه کوهستانی قرهباغ را از دست داد. این منطقه با اکثریت ارمنی به طور رسمی بخشی از خاک جمهوری آذربایجان است اما از زمان پایان جنگ در سال ۱۹۹۴ در کنترل ارمنستان قرار دارد. دو طرف در همان سال پیمان آتش‌بس امضا کردند؛ آتش‌بسی که طی سالیان گذشته بارها بی‌ثباتی خود را نشان داده است. در جریان آخرین رویارویی نظامی بین دو کشور در سال ۲۰۱۶ بیش از ۱۲۰ نفر کشته شده بودند.
نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان یکشنبه گذشته گفت که ارمنستان ممکن است استقلال قرهباغ را به رسمیت بشناسد. پاشینیان در نشست فوق‌العاده پارلمانی اعلام کرد: موضوع به رسمیت شناختن قرهباغ در دستور کار ما قرار دارد. ما باید بسیار جدی بحث کنیم که آیا این گام را برمی‌داریم یا خیر.
ارمنستان و ناگورنو-قرهباغ (قرهباغ کوهستانی) حکومت نظامی اعلام کرده و جمعیت مردان خود را بسیج کرده‌اند. جمهوری آذربایجان نیز که به نوبه خود حکومت نظامی اعلام کرده، می‌گوید اقدام نیروهایش واکنشی به حملات ارمنستان بوده و در جریان حملات ارمنستان پنج عضو یک خانواده کشته شده‌اند. نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، نیز می‌گوید که جمهوری آذربایجان به اهداف غیرنظامی در منطقه مورد مناقشه ناگورنو- قرهباغ حمله کرده است.
مقام‌های ناگورنو- قرهباغ می‌گویند نیروهای جمهوری آذربایجان بامداد یکشنبه گذشته در امتداد خط‌مقدم جبهه قرهباغ و از جمله شهر اصلی این منطقه یعنی استپاناکرت/خان‌کندی اقدام به بمباران اماکن نظامی کرده‌اند. هر دو جناح در این نبرد جدید از بالگرد، پهپاد، تانک و قدرت توپخانه استفاده می‌کنند.
گزارش‌ها همچنین حاکی است که نیروهای جدایی‌طلب در ناگورنو- قرهباغ چهار بالگرد نظامی جمهوری آذربایجان را در این منطقه سرنگون کردند. وزارت دفاع ارمنستان نیز از ساقط کردن ۱۵ هواپیمای بدون سرنشین و همچنین انهدام ۱۰ دستگاه تانک در این منطقه خبر داده است. در همین حال جمهوری آذربایجان می‌گوید نیروهایش هفت دهکده در قرهباغ را به تصرف درآورده‌اند.
آراییک هارطونیان رییس تشکیلات مورد حمایت ارمنستان که ابتدا این خبر را تکذیب کرده بود، بامداد دیروز اذعان کرد که مواضعی را در نزدیکی تَلیش در جنوب از دست داده اما سوگند خورد که آنها را پس خواهند گرفت.
جنگ لفظی مقامات ترکیه و ارمنستان
همزمان با تشدید درگیری‌ها در منطقه، جنگ لفظی میان مقامات ترکیه و ارمنستان نیز افزایش یافته است. عمر چلیک سخنگوی حزب حاکم عدالت و توسعه در ترکیه هشدار داد که ارمنستان با آتش بازی می‌کند و صلح منطقه‌ای را به خطر می‌اندازد.
ابراهیم کالین سخنگوی ریاست‌جمهوری ترکیه نیز در حساب توئیتری خود نوشت: ارمنستان با حمله به شهرک‌های غیرنظامی آتش‌بس را نقض کرده است، جامعه جهانی باید فورا خواستار توقف این رفتارهای تحریک‌آمیز و خطرناک شود.
در مقابل، نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان نسبت به مداخلات ترکیه هشدار داد و اعلام کرد که ادامه وضع کنونی ممکن است به یک جنگ تمام‌عیار با آذربایجان منتهی شود.
وزارت دفاع ارمنستان اعلام کرده نیروهای نظامی آذربایجان از جنگ‌افزارهای ساخت ترکیه در حملات خود استفاده کرده‌اند. حتی گفته می‌شود از پهپادهای نظامی ترکیه در این درگیری‌ها استفاده شده است.
نیکول پاشینیان در همین ارتباط با امانوئل ماکرون رییس‌جمهوری فرانسه تماس تلفنی داشته و از رییس‌جمهوری فرانسه درخواست کرده مانع از دخالت بیشتر ترکیه در مناقشه بین دو کشور شود. ترکیه رسما درباره ادعای حضور نظامی این کشور در مناقشه بر سر منطقه قرهباغ اعلام موضع نکرده است. این در حالی است که اردوغان پشتیبانی ترکیه از الهام علی‌اف را پنهان نمی‌کند. در این میان الهام علی‌اف رییس‌جمهوری آذربایجان تاکید کرده است که حاضر به پذیرفتن راه‌حلی ناقص برای مناقشه قرهباغ نیست و این‌بار به دنبال احیای تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان است.
نگرانی روسیه و آمریکا
ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه در گفت‌وگوی تلفنی با نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان بر لزوم اجتناب از تشدید تنش تاکید کرد. بر اساس بیانیه کرملین، پوتین همچنین خواستار توقف درگیری‌های نظامی در قرهباغ شده است.
سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه نیز گفته با دو طرف به صورت فشرده در تماس است که آنها را متقاعد به آتش‌بس کند تا برای ایجاد ثبات، مذاکرات را آغاز کنند. وزارت خارجه آمریکا نیز در بیانیه‌ای درگیری و تنش بین ارمنستان و آذربایجان را محکوم کرد و از هر دو طرف خواست بلافاصله خصومت‌ها را کنار بگذارند. در این بیانیه از ارمنستان و آذربایجان خواسته شده پیش از آنکه درگیری لفظی یا هر اقدامی باعث تشدید درگیری شود، فورا به این تنش پایان دهند. وزارت خارجه ایالات متحده همچنین تاکید کرده هر گونه دخالت خارجی در این درگیری عمیقا غیرسودمند خواهد بود.
این موضع آمریکا می‌تواند اشاره‌ای به موضع‌گیری ترکیه در قبال درگیری قرهباغ باشد. دولت ارمنستان غروب یکشنبه از حمایت و پشتیبانی ترکیه از نیروهای نظامی آذربایجان خبر داد. وزارت دفاع ارمنستان اعلام کرد نیروهای نظامی آذربایجان از جنگ‌افزارهای ساخت ترکیه در حملات خود استفاده کرده‌اند. حتی گفته می‌شود از پهپادهای نظامی ترکیه در این درگیری‌ها استفاده شده است.
سفیر ارمنستان در روسیه نیز پیش‌تر گفته بود ترکیه حدود چهار هزار جنگجوی خود را از شمال سوریه به آذربایجان فرستاده است. اما الهام علی‌اف رییس‌جمهوری آذربایجان دیروز این خبر را تکذیب کرد. او اعلام این موضوع را یک اقدام تحریک‌آمیز دیگر از سوی ارمنستان دانست و آن را کاملا بی‌پایه خواند.
پیش‌تر نیز رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه نیز گفته بود حمله ارمنستان به آذربایجان بار دیگر اثبات کرد که این کشور بزرگ‌ترین تهدید علیه برقراری صلح و آرامش در منطقه است. اردوغان گفته ملت ترکیه مانند همیشه در کنار برادران آذربایجانی خود می‌ایستد.
تلاش‌های دیپلماتیک بین‌المللی
اتحادیه اروپا، آلمان و روسیه نیز طرفین درگیر در این مناقشه را دعوت به خویشتنداری و از آنها درخواست کرده‌اند به رویارویی نظامی پایان داده و به پای میز مذاکره بازگردند. هایکو ماس وزیر خارجه آلمان نیز تاکید کرده که گروه مینسک، سازمان همکاری و امنیت اروپا که هدایت آن برعهده نمایندگان سه کشور فرانسه، روسیه و آمریکاست، برای میانجیگری آمادگی دارد. افزون بر آن، ایران نیز که با هر دو کشور مناسبات خوبی دارد از آمادگی خود برای میانجیگری سخن گفته است.
آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل، بامداد دیروز از طریق سخنگوی خود خواهان پایان درگیری‌ها در جنوب قفقاز شد.
دونالد ترامپ رییس‌جمهوری ایالات متحده نیز می‌گوید واشنگتن در جست‌وجوی راهی برای توقف خشونت‌ها میان آذربایجان و ارمنستان است. ترامپ عصر یکشنبه در نشستی خبری اظهار کرد: کاملا شرایط را رصد می‌کنیم. ما روابط خوبی در آن منطقه داریم و باید ببینیم که آیا می‌توانیم درگیری‌ها را متوقف کنیم.
بر اساس گزارش‌ها سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، به عنوان میانجی با وزرای خارجه این دو کشور و همچنین وزیر کشور ترکیه تلفنی گفت‌وگو کرد.
سکوت میانجیگران بین‌المللی
درگیری‌های نظامی میان نیروهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان در حالی از سر گرفته شد که میانجیگران بین‌المللی برای جلوگیری از این درگیری‌ها هیچ تلاش جدی در ماه‌های گذشته از خود نشان ندادند. با وجود اینکه پس از درگیری‌های ماه ژوئیه گذشته، تنش میان دو طرف مناقشه به اوج رسیده بود و احتمال بروز جنگی جدید میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان وجود داشت، میانجیگران بین‌المللی هیچ تلاش جدی برای جلوگیری از این وضعیت پیش آمده از خود نشان ندادند تا جایی که دوباره آتش جنگ شعله‌ور شد.
مناقشه میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر منطقه قرهباغ کوهستانی در سال ۱۹۸۸ میلادی آغاز و در سال ۱۹۹۲ به درگیری‌های نظامی تبدیل شد. در جریان جنگ بین دو کشور، منطقه قرهباغ کوهستانی و هفت شهرستان دیگر جمهوری آذربایجان به تصرف نیروهای ارمنستانی درآمد.
در سال ۱۹۹۴ با میانجیگری گروه مینسک، سازمان امنیت و همکاری اروپا، آتش‌بس میان طرفین مناقشه برقرار شد ولی تلاش‌های بین‌المللی برای حل مسالمت‌آمیز این مناقشه تا به حال نتیجه‌ای نداشته است. روسیه به همراه فرانسه و آمریکا از سال ۱۹۹۷ ریاست مشترک در گروه میانجی مینسک، سازمان امنیت و همکاری اروپا ویژه حل مسالمت‌آمیز مناقشه قرهباغ را برعهده دارد.
اصابت خمپاره به خاک ایران
در همین حال فرماندار شهرستان خداآفرین در شمال ایران نیز خبر داده که در پی درگیری نیروهای نظامی جمهوری‌های ارمنستان و آذربایجان در منطقه قرهباغ، دو راکت خمپاره طرف‌های درگیر به مناطق مرزی این شهرستان اصابت کرده است. این خمپاره‌ها به روستاهای شرفه و خلف بیگلو اصابت کرده اما خسارت مالی و جانی بر جا نگذاشته است.
نیروهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان بارها بر سر منطقه ناگورنو- قرهباغ با هم درگیر شده‌اند و آخرین بار، اوج درگیری‌ها در فاصله روزهای ۲۲ تا ۲۴ تیرماه سال جاری روی داد و شمار قربانیان دو طرف مجموعا به ۱۶ کشته رسید که یکی از آنها غیرنظامی بود. پیش از این، بالاترین رقم تلفات درگیری‌ها بر سر این منطقه مربوط به سال ۲۰۰۸ بود. آمریکا، روسیه، اتحادیه اروپا و ترکیه بارها خواستار خویشتنداری دو طرف شده‌اند، با این حال اقدامات بین‌المللی برای پایان دادن به این بحران تا‌کنون بی‌نتیجه مانده است. با اینکه از آغاز این بحران ۳۲ سال می‌گذرد، مناقشه همچنان پابرجاست و حدود ۳۰ هزار نفر در این مدت کشته شده‌اند.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسی
لینک کوتاه :