مقابله با کرونا خودمختاری برنمی‌تابد

حسن رسولی * هفته گذشته توفیق سفر به مشهد مقدس و تشرف به حرم حضرت علی ابن موسی‌الرضا را پیدا کردم. فقط صحن‌ها به روی زائران باز بود و کسانی که به قصد زیارت وارد شده بودند هم بسیار کم‌شمار و محدود بودند. با توجه به سابقه مدیریتی چهار ساله خود وضعیت کسبه اطراف حرم را به دلیل کاهش بسیار زیاد تشرف زائرین کاملا کساد ارزیابی کردم.

در اینکه بخش قابل توجهی از اقتصاد خراسان رضوی و به ویژه شهر مشهد برخاسته از بخش خدمات به‌ ویژه خدمات زیارتی است، تردیدی نیست اما درباره اینکه در دوگانه اقتصاد و سلامت عمومی جامعه کدام یک بر دیگری برتری دارد، چند دیدگاه وجود دارد؛ جامعه پزشکی و بهداشتی کشور با تکیه بر نگاه علمی، حرفه‌ای و صنفی خود بر این باور هستند که سلامت نسبت به سایر امور به ویژه اقتصاد، دارای اولویت است. کسانی که آثار ویروس کرونا را از منظر اجتماعی، اقتصادی و از زاویه تاثیر این ویروس در حکمفرما شدن رکود بر فضای کسب‌و‌کار بررسی می‌کنند نیز نظر مخالفی دارند و معتقد هستند که اگرچه سلامت و امنیت دو نعمت بی‌بدیل است، جامعه بازمانده از کار به تدریج فقیر و فقیر‌تر و مضمحل می‌شود.

دیدگاه سومی نیز وجود دارد که همان دیدگاه ستاد ملی پیشگیری و مقابله با کروناست. این دیدگاه مبتنی بر مدیریت موازی و همزمان با این اصل است. آنچه مسلم است برای اینکه با این بلیه برخورد منسجم و هماهنگی صورت گیرد به استفاده از سازوکارهای مدیریت بحران نیاز است. یکی از مهم‌ترین خصیصه‌های مدیریت بحران نیز وحدت فرماندهی است. در شرایط بحرانی فعلی که ناشی از شیوع و گسترش ویروس کروناست، وحدت فرماندهی و مدیریت متمرکز یک اصل است.

در شرایط عادی تفویض اختیار و واگذاری امور به مناطق توجیه دارد اما در شرایط کرونا که همه کشور بسیج شده و مقامات ارشد نظام خود را موظف به اجرای توصیه‌های جامعه پزشکی می‌دانند، وضعیت متفاوت است. حتی مقام معظم رهبری حتی در یک مورد هم از این پروتکل‌ها خارج نشدند.

با این مقدمه باید گفت اظهارنظر اخیر امام جمعه مشهد مبنی بر اینکه «اداره مشهد در زمینه مقابله با کرونا را به خودمان بسپارید» از چند جهت قابل اعتناست؛ اولا اینکه معلوم نیست از ضمیر ما آقای امام جمعه است یا مدیران است یا چه کسی؟

ثانیا به عنوان یک کارشناس مدیریتی معتقدم که برای مقابله با کرونا باید به صورت متمرکز و برای همه نقاط کشور از یک رویکرد مدیریتی و شیوه سازماندهی بهره برد. نمی‌توان استان‌های مختلف را به صورت جزایر ناپیوسته در مواجهه با این ویروس سریع‌الانتشار به خودشان واگذار کرد و خودمختاری داد.

در عین حال می‌توان در اتخاذ تاکتیک‌ها حدی از آزادی عمل را به آقایان استاندار که نمایندگان عالی دولت هستند، داد زیرا در شرایط بحران همه ظرفیت از جمله نیروهای مسلح و سایر دستگاه‌های اجرایی و خدماتی قانونا موظف به تبعیت از استانداران هستند. آقای رییس‌جمهور می‌تواند این حد از اختیار را به آنان تفویض کند و این استثنا قابل پذیرش است. اما اینکه فرماندهی چنین مساله مهمی که همه جهان را فراگرفته است، به دست آقایان ائمه جمعه سپرده شود، منطقی و قابل قبول نیست چراکه مدیریت بحران بدون وحدت فرماندهی بی‌معناست.

* عضو شورای شهر تهران و استاندار سابق خراسان