محورهای اصلی اصلاح ساختار بودجه
به گزارش جهان صنعت نیوز: از سازمان برنامه و بودجه ، «محمدباقر نوبخت» با دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در پرونده‌ای با عنوان «علاج گرانی» گفت‌وگو کرد.
وی درباره ساختار بودجه‌نویسی و اشکالاتی که برای آن مطرح است، گفت: در خصوص نظام بودجه‌ریزی کشور صاحبنظران مطالبی را همواره بیان کرده‌اند. از سال ۱۲۸۹ که نخستین قانون بودجه به تصویب مجلس رسید و ابلاغ شد تا الان، در چند مرحله تغییرات متعددی به تناسب شرایط در نظام بودجه‌ریزی کشور اعمال شد. در ۲ سال اخیر به‌ویژه با ابلاغیه رهبر انقلاب به سران سه قوه در خصوص ضرورت اصلاح ساختار بودجه، این موضوع مورد توجه قرار گرفت. مأموریت تهیه برنامه اصلاح ساختار بودجه با سازمان برنامه‌وبودجه بود. ما با توجه به برنامه زمان‌بندی که در ابلاغیه رهبرانقلاب بود، برنامه‌ای را برای اصلاح ساختار بودجه تهیه کردیم. هم از کارشناسان سازمان برنامه‌وبودجه و هم از صاحبنظران دانشگاهی، افراد نخبه و خبره‌ای که می‌توانستند در این خصوص نظر بدهند استفاده کردیم. نظر به اینکه عالی‌ترین مقام رسمی کشور بیان فرمودند که این ساختار باید اصلاح شود، تلاش کردیم با استفاده از همه ظرفیت علمی کشور این برنامه را تهیه کنیم.
نوبخت افزود: یک برنامه جامع تفصیلی در چهار محور «درآمدهای پایدار»، «هزینه‌های کارا»، «عدالت و توسعه و ثبات در اقتصاد» و در نهایت «اصلاح نهادی در نظام بودجه‌ریزی» تهیه کردیم که در این چهار محور، ۱۰ بسته اجرایی هم فراهم و به شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی ارائه شد. چون در ابلاغیه رهبر انقلاب هم تصریح شده بود که برنامه اصلاح ساختار باید در شورای‌عالی مورد بحث‌وبررسی قرار بگیرد.
رییس سازمان برنامه وبودجه گفت: شورای سران، جلساتی هم برگزار و به بخشی از قسمت‌ها ورود کرد، امّا به جهت عدم توافق بر همه مسائل آن، موضوع باقی ماند. البته من از طرف سازمان برنامه‌وبودجه، مجموعه کامل برنامه اصلاح ساختار را به دفتر رهبر انقلاب تقدیم کردم. بعد از اینکه نمایندگان مجلس جدید هم به این مسئله علاقه‌مند شدند، برای ریاست مجلس این مجموعه را فرستادم. یک نسخه از آن را هم به‌صورت الکترونیکی در سایت سازمان قرار دادیم.
وی ادامه داد: ساختار بودجه ساختار پیچیده‌ای نیست. یک بخش مربوط به درآمدهاست. اینکه چه کاری باید برای درآمدها صورت بگیرد، چون درآمدهایمان پایدار نیست؛ چه کنیم که درآمد پایدار داشته باشیم؟ با فرض قطع وابستگی به نفت، هم در مورد بودجه و هم در مورد هزینه‌های جاری بودجه، درآمدها را تعیین کنیم. پس باید ببینیم که نفت چه سهمی در بودجه ما دارد. سهم نفت از بالای ۵۰ درصد در بودجه سنواتی الان به چیزی حدود زیر ۱۰ درصد رسیده است. چه کنیم که همین را هم حذف کنیم؟ سه محل برای جایگزینی درآمد حاصل از نفت در بودجه در نظر گرفتیم.
وی اطهارداشت: هم اکنون بیش از ۱۳۰۰ هزار میلیارد تومان به شکل مختلف یارانه برای کالاهای مختلف ازجمله سوخت و انرژی پرداخت می‌کنیم. از ۱۳۰۰ هزار میلیارد تومان، حدود هزار میلیارد تومان مربوط به یارانه‌ای است که بابت انرژی می‌دهیم. اگر بخواهیم ۱۰ درصد این را صرفه‌جویی کنیم؛ رقمی در حد صد هزار میلیارد تومان می‌تواند جایگزین فروش و صادرات نفت در بودجه شود.
رییس سازمان برنامه و بودجه اضافه کرد: بخش دیگر معافیت‌های مالیاتی است. ما بیش از پنجاه هزار میلیارد تومان طبق قانون معافیت مالیاتی داریم. این غیر از فرار مالیاتی است، امّا در کشور ما از پرداخت مالیات معاف هستند.
وی اظهارداشت: براساس آنچه که در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مورد تأکید رهبر انقلاب بود، باید از درآمدهای مالیاتی بیشتر استفاده کنیم و سهم مالیات را در منابع بودجه عمومی افزایش دهیم؛ امّا آیا با همین قوانین و مقررات و با همین نظام مالیاتی می‌توانیم؟ در برنامه اصلاح ساختار مشخص کردیم که یک بخش را می‌توانیم، امّا همه را نمی‌شود. البته ظرفیت بزرگی وجود دارد.
وی بیان کرد: معتقدیم که باید نحوه و رویکرد اخذ مالیات را از بنگاه به‌سمت خانوار ببریم. یعنی به‌جای اینکه درآمد بنگاه را مبنای محاسبه مالیات قرار دهیم، درآمد کل خانوار را در نظر بگیریم. البته با لحاظ سطح‌بندی؛ یعنی تا یک سطحی از درآمد، خانوارها از پرداخت مالیات معافند و برای درآمدهای کمتر از آن، نه‌تنها مالیات نمی‌دهند، بلکه به آن‌ها کمک می‌شود و یارانه پرداخت می‌شود؛ امّا برای درآمدهای بالاتر از آن سطح باید مالیات بدهند. این موضوع را به‌عنوان «مالیات بر خانوار» تعریف کردیم و در برنامه‌ی اصلاح ساختار هم آوردیم.
به گفته نوبخت بحث بعدی مولدسازی دارایی‌ها است. برآورد می‌شود ارزش اموالی و دارایی‌های دولت که بیش از هفت میلیون میلیارد تومان است، در برنامه‌ی اصلاح ساختار بودجه روش های مولدسازی این اموال و دارایی‌ها مشخص شد.
وی درباره اینکه آیا برنامه اصلاح ساختار، به قانون بودجه ۱۴۰۰ می‌رسد؟ کفت: به‌عنوان مسئول سازمان برنامه‌وبودجه عرض می‌کنم هر مقدارش را که مجلس تصویب کند، آن را در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ که مصمم هستیم تا ۱۵ آذر تقدیم مجلس کنیم، قطعاً اعمال می‌کنیم.
نوبخت درباره تشکیل شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی قوای سه‌گانه و عملکرد آن که با توجه به شرایط فوق‌العاده و شرایط جنگی تأسیس شد؛ اظهارداشت: این شورا با تصمیم رهبر معظم انقلاب تشکیل شد. ایشان هر سه قوه را احضار کردند و با توجه به شرایطی که کشور بعد از تحریم‌های جدید و جدی با آن روبه‌رو شد، ضرورت تشکیل شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی را ابلاغ فرمودند. پس تشکیل این شورا یک الزام از سوی عالی‌ترین مرجع رسمی کشور به‌شمار می‌رود. آیا توجیه هم دارد؟ بله، سراسر توجیه دارد. اگر ما واقعاً باورمان شود که در یک جنگ اقتصادی قرار داریم باید هماهنگی لازم بین سه قوه برای مقابله با تحریمها از طریق شورای‌عالی اقتصادی به‌وجود آید.
وی ادامه داد: برخی سازوکارها پاسخگوی شرایط جنگی نیست. در این شرایط جنگی و خاص تحریمی باید بپذیریم که شرایط سخت و سنگینی وجود دارد؛ امّا نظام می‌تواند از پس آن برآید. تصمیمات درباره جنگ و جبهه را هم که در یک جلسه علنی نمی‌گرفتند! تصمیم رهبر معظم انقلاب برای تشکیل جلسات سران سه قوه هم از همین منظر بود. البته ما که تا ابد در این شرایط تحریمی و شرایط سخت نخواهیم بود. سال ۶۷ هم نامه‌ای از سوی نمایندگان برای امام (ره) ارسال شد مبنی بر اینکه برخی تصمیمات طبق شرایط جنگی بوده امّا باید به شرایط و روال قانونی واقعی خودش برگردد و امام هم پذیرفتند.
رییس سازمان برنامه و بودجه تصریح کرد: به نظر من، این یکی از تصمیمات بسیار اصولی رهبر انقلاب به‌عنوان فرماندهی کل قوا و رهبر نظام است که به درستی تشخیص دادند و ابلاغ فرمودند.
وی اطهارداشت: برخی تصمیماتی که لازم بود به‌سرعت اخذ شود و اگر به مجلس می‌رفت درگیر فرایند طولانی می‌شد در این شورا اخذ شد. اصلاحاتی در مباحث مالیاتی و بورس داشتیم که این‌ها در مسیر عادی قانونی معمول قرار می‌گرفت بسیار طولانی می‌شد، در حالی که در این جلسات تصمیمات درستی گرفته شد. مشکلاتی را وزارت نفت و بانک مرکزی داشت که در این جلسات رفع شد. ضمن اینکه همه مصوبات با اجماع نظر روسای سه قوه و با تأیید رهبر انقلاب اجرایی می‌شود.
نوبخت درباره حمایت از اقشار آسیب‌دیده پس از شرایط کرونا و برنامه‌ها و اقدامات سازمان برنامه‌وبودجه برای این منظور گفت: از اسفندماه که یک‌ماه از بروز این پاندومی در دنیا و ایران می‌گذشت احساس کردیم که باید متناسب با محدودیت‌هایی که ایجاد می‌کنیم، به مردم کمک هم کنیم. به‌خصوص اینکه به شب عید نزدیک می‌شدیم و تعدادی از مشاغل خرد که کاسبی‌شان شب عید بود آسیب می‌دیدند. از این رو به حدود سه میلیون خانواری که درآمد ثابتی نداشته و حقوق نمی‌گیرند، در مرحله اوّل که تا ابتدای تابستان بود یارانه ویژه کرونا دادیم. یک وام ویژه هم برایشان در نظر گرفتیم. بعد برای کارگاه‌ها متناسب با تعداد کارکنانی که داشتند، مشروط بر اینکه کارگرهایشان را اخراج نکنند، به تعداد هر نفر رقمی تعیین کردیم و تسهیلاتی دادیم. برای موضوع مسکن آن‌ها هم اقدام کردیم. همچنین برای بیمه بیکاری کسانی که به‌خاطر کرونا شغلشان را از دست می‌دادند، از آن رقم یک میلیارد یورویی که رهبر انقلاب اجازه دادند، ما از صندوق توسعه ملی هم برای وزارت بهداشت و هم برای صندوق بیمه‌ی بیکاری استفاده کردیم. برای ۱۰رسته از مشاغل که بعداً به ۱۴ رسته رسید هم تسهیلات مالیاتی قائل شدیم و بدهی‌های بیمه تأمین اجتماعی آن‌ها را عقب انداختیم. مجموعه‌ای از این نوع تصمیمات اتخاذ شد و آخرینش هم که راجع به مسکن و ودیعه مسکن بود صورت گرفت.
وی همچنین درباره برنامه‌های دولت در یک سال آخر گفت: این دولت همچنان که رهبر معظم انقلاب فرمودند مثل هفت سال قبل، کماکان و با همان شدت به کار خود ادامه می‌دهد. کمااینکه از همان اوّل تا روز ۱۳ فروردین جلساتی داشتیم که برای «جهش تولید» اعلامی از سوی رهبر انقلاب چه برنامه‌ریزی باید کنیم. هر یک از وزاتخانه‌ها طرح‌ها و پروژه‌هایشان را دادند. سازمان برنامه‌وبودجه هم برنامه‌ها، منابع و بودجه آن‌ها را بررسی و نتیجه را مصوب کرد. علاوه بر این همه دستگاه‌ها باید روی طرح‌های عمرانی خود تا پایان این دولت نظارت دقیق داشته باشند. طبق این برنامه‌ها حدود ۱۸۰۰ کیلومتر در این سال راه‌آهن جدید احداث خواهیم کرد.
وی افزود: سازمان برنامه به‌عنوان مسئول برنامه‌ریزی و پشتیبانی بودجه‌ای که درگیر نظارت و پیگیری است، به‌دنبال این امر است و یک سال زمان زیادی است که در آن می‌توان کارهای بزرگی کرد. در شرایط تحریم هم نمی‌توانیم فرمان را رها کنیم و این هواپیما را با ناوبری درستی فرود بیاوریم و به خلبان‌های جدید بدهیم.
رییس سازمان برنامه و بودجه درباره حمایت‌های رهبر انقلاب از این دولت گفت: اگر اهداف دولت را راهبردی و در راستای نظام بدانیم، این حمایت‌ها هم در همان راستا خواهد بود. کسی که مسئولیت همه این نظام را بر عهده دارد؛ رهبر معظم انقلاب است که هم رئیس‌جمهوری بوده‌اند و هم تجارب و نبوغ فراوانی دارند. اگر نخواهیم این کشتی را خوب هدایت کنیم ممکن است به سرنشینان صدمه بزنیم. این دولت پیش دشمن زانو خم نکرده و سر فرود نیاورده است؛ امّا اگر یارانه‌ها را به موقع نپردازیم و طرح‌های عمرانی را نتوانیم به موقع انجام دهیم، صدماتی به مردم وارد خواهد آمد.
وی ادامه داد: ایشان می‌دانند که جایگاه دولت تعیین‌کننده است و برای کمک به نظام به دولت کمک می‌کنند. ما همه فرزندان ایشان و سربازان نظام هستیم. ایشان همیشه از همه دولت‌ها حمایت کرده‌اند و به‌عنوان یکی از اعضای این دولت قدردان زحمات ایشان هستیم.
وی تاکید کرد: در کنار کارهای زیربنایی و اساسی که مورد توجه هست تلاش ما برای توجه خاص به اقشار محروم و نیازمندان جامعه به فراموشی سپرده نشده است. در سفرهای استانی علاوه بر طرح‌های زیربنایی برای محرومین و کسانی که تأمین مسکن و خانه برایشان شاید هیچ‌گاه مقدور و ممکن نباشد، با همکاری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و کمیته حضرت امام مسکن می‌سازیم. بدون اینکه آن فرد نیازمند پولی بپردازد، نیمی از آن پول را سازمان برنامه‌وبودجه می‌دهد. بخش دیگر را هم به‌صورت تسهیلات ارزان قیمت چهار درصدی به ایشان می‌دهیم که مابه‌التفاوت سود آن‌ها را هم دولت قبول می‌کند و بنیاد مسکن هم این خانه‌ها را می‌سازد و مددجویان کمیته‌ی امداد و بهزیستی از آن استفاده می‌کنند.
وی افزود: تاکنون ساخت بیش از ۸۰ هزار واحد مسکن محرومین را شروع کرده‌ایم؛ حدود ۲۴ یا ۲۵ هزار واحد را هم به اتمام رسانده و کلیدش را به مددجویان تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی داده‌ایم. همواره هم اعلام کردیم که این «هدیه نظام» است. در کنار فعالیت‌های توسعه‌ای، همواره بر اساس تأکید حضرت امام و رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه «از محرومین و مستضعفین غفلت نکنید» به این عزیزان هم توجه داشته‌ایم و این‌گونه نبوده که بگوییم چرخ توسعه بگردد تا منابعی حاصل شود و آن‌ها نهایتاً خودشان بتوانند خانه درست کنند!
نوبخت بیان کرد: البته ساخت مسکن محرومین، به غیر از آن اقدامات این دولت در تکمیل مسکن مهر، مسکن ملی، مسکن روستایی است. این مسکن‌ها خاص محرومین است. تلاشمان ظرف چند سال گذشته بر این بوده که مستمری‌هایی را که به خانواده‌های تحت پوشش سازمان‌های حمایتی می‌دهیم بیشتر شود که خوشبختانه محقق و حدود ۶ برابر شد. در حالی که درآمد هیچ یک از کارمندان دولت شش برابر اضافه نشده است. همه این اقدامات را در راستای کمک به آرمان‌هایمان تلقی می‌کنیم و امیدواریم که مورد رضایت مردم و خداوند باشد.
لینک کوتاه :