چرخه خشونت
به گزارش جهان صنعت نیوز: اولین فیلمی که خشم همگان را برانگیخت فیلم ضرب و شتم دختر آبادان توسط چند زن دیگر بود؛ دختری که مشخص نشد به کدامین گناه این‌گونه آزار روحی و جنسی را تحمل کرد. از خشونت درون فیلم که بگذریم رفتار مامور حراست با دخترک هم واکنش‌های بسیاری را برانگیخت. اگرچه نکته مهم‌تر از آن میزان خشونتی است که در فیلم وجود دارد. خشونت درون فیلم با هیچ بیانیه‌ای قابل هضم نیست. اما ماجرا به همین یک فیلم ختم نمی‌شود. چند روز پیش هم ویدئوی دیگری از رفتار خشونتآمیز پلیس مشهد در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است؛ خشونتی که باعث مرگ یک جوان شد. این فیلم نشان می‌دهد پلیس با اسپری فلفل و شوکر الکتریکی، باعث مرگ فردی می‌شود که بازداشت شده و با دستبند به میله‌ای بسته شده بود. در همین راستا محمدرضا دانشورنیا معاون امنیتی و انتظامی فرماندار مشهد درباره خبر مرگ مهرداد سپهری گفته است: «چند روز پیش در جریان یک نزاع خانوادگی در این شهر، از پلیس برای خاتمه دادن به این درگیری تقاضای کمک شده که این مداخله به مرگ مردی جوان منجر شده است.»
معاون امنیتی و انتظامی فرماندار مشهد گفته این فرد جوان «معتاد به مواد مخدر» بوده و «حین انتقال از محل با پلیس درگیر می‌شود که در ادامه منجر به مرگ وی می‌شود». گرچه موضوع اصلی، خشونت غیرقابل باور در فیلم‌های منتشر شده در فضای مجازی است. در هر صورت ساختار جامعه ما خشن است بنابراین خشونت، پدیده‌ای است که مدام بازتولید می‌شود. از طرفی رواج خشونت هنجارهای خشن را در جامعه تقویت می‌کند یعنی خشونت در جامعه تبدیل به یک زنجیره دایره‌وار می‌شود که دائما در حال تقویت شدن است.
خشونت مسری است!
در همین رابطه محمدرضا ایمانی روانشناس به «جهان صنعت نیوز» می‌گوید: خشونت مانند بیماری کرونا یک اختلال به شدت مسری است که می‌تواند در اجتماع شایع و منتقل شود. همان‌طور که کرونا تا‌کنون جان عزیزان‌مان را گرفته خشونت هم جان افراد زیادی را گرفته است. بنابراین در حال حاضر به دلیل مشکلات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و نبود چشم‌انداز روشن در کشور، زمینه افسردگی فراهم شده است. این افسردگی و هیجان منفی حتی آن قشری از جامعه را که از شرایط بهتر اقتصادی، اجتماعی و… به نسبت بقیه برخوردارند، نیز تهدید می‌کند و این افسردگی زمینه‌ساز اعمال خشونتآمیز می‌شود. در واقع هر وقت جامعه دچار مشکلات اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و حتی آموزشی می‌شود، شاهد بروز و ظهور انواع آسیب‌های اجتماعی به ویژه خشونت در جامعه هستیم و این یک قاعده کلی درباره پدیده خشونت در جوامع مختلف است.
ایمانی با بیان اینکه خشم یک حالت در انسان است که الزاما تبدیل به رفتار می‌شود، افزود: با توجه به اینکه زمینه‌های ایجاد خشم در کشور به وفور وجود دارد و از سوی دیگر، آمارهای جهانی نیز بر عصبانی بودن مردم کشور ما صحه می‌گذارند اما با این حال در جامعه کانال‌هایی برای تخلیه خشم وجود ندارد یا حتی در صورت موجود بودن این کانال‌ها، تنها برای یک قشر قابل استفاده‌اند و شرایط برای استفاده عموم مردم از آن فراهم نیست. از جمله این کانال‌ها می‌توان به استادیوم‌های ورزشی، پیست‌های هیجانی، موتورسواری، دوچرخه‌سواری و… اشاره کرد.
جامعه شادی نداریم!
این روانشناس گفت: جامعه شاد خشونت را تولید نمی‌کند اما جوامع افسرده و سردرگریبان که از احساسات منفی لبریز هستند و کانالی برای تخلیه این بار منفی ندارند، خشونت خلق می‌کنند. واقعیت این است که زمینه‌های شادی در جامعه ما یا اصلا وجود ندارد یا بسیار اندک است. با ظهور کرونا در کشور وضع وخیم‌تر شده است. متاسفانه دولت هم به جای حل این موضوع، نمک بر زخم مردم می‌پاشد. برخی از سازمان‌ها و نهادها با حمایت قانون برای مراسم شادی مردم محدودیت ایجاد می‌کنند. طبیعی است که این محدودیت و سرکوب شادی به صورت افسردگی و خشونت به جامعه بازمی‌گردد و این‌گونه است که خبرهایی که حاکی از اعمال خشونت است هر روز بیشتر از دیروز به گوش می‌رسد و فضای جامعه را ملتهب‌تر از قبل می‌کند.
ایمانی با اشاره به نقش فضای مجازی افزود: انتشار خبرهایی از قبیل قتل، خودکشی و تجاوز نیز در رشد خشونت موثر است زیرا خشونت یادگرفتنی است! مردم رفتار و برخوردها را می‌بینند و به دلیل فراهم بودن شرایط، دست به خشونت می‌زنند. این روزها با انتشار خبر خودکشی کودکان موجی از افسردگی در بین کودکان مناطق محروم به راه افتاده است. اتفاقات چند روز گذشته نمایشی واقعی از وضعیت کنونی خشونت در جامعه است. خشونت در زیر پوست جامعه ما روز‌به‌روز بیشتر رشد می‌کند. نباید فراموش کنیم جامعه‌ای که مسائل اجتماعی آن نادیده گرفته شود و به نوعی رها شده باشد هر خشم و اختلافی در آن می‌تواند تبدیل به بحران عظیمی شود.
ایمانی به این نکته اشاره کرد که سواد دیجیتال خانواده‌ها به شدت پایین است و به اندازه فرزندشان به این عالم آشنا نیست. فرزند در عالم دیجیتال زندگی می‌کند و پدر و مادر آن را نمی‌شناسند. بنابراین گفت‌و‌گویی بین‌شان شکل نمی‌گیرد.
یکی از آموزش‌ها این است که اگر می‌خواهند در تربیت و کنترل فرزندان‌شان موفق شوند باید این فاصله را از میان خود بردارند. خانواده‌هایی که میزان درک‌شان از فضای دیجیتال بیشتر است می‌توانند از فرزندان خود حمایت بیشتری کنند. گفت‌و‌گو، بهترین راه‌حل برای از بین بردن مشکلات خشونتآمیز در فضای مجازی است.
وی در ادامه گفت: خشونت همه جا بد نیست، ما بدانیم کجا و چطور باید از خشونت استفاده کنیم تا نتیجه درست حاصل شود. مساله خشم ویرانگر است و می‌تواند مرگبار باشد. خشم باعث آشفتگی در جامعه می‌شود و به همین دلیل بسیار نگران‌کننده است. باید سعی کنیم به هر طریقی که هست خشم را به کنترل خودمان درآوریم.
کاهش آستانه تحمل مردم
مصطفی اقلیما رییس علمی مددکاری اجتماعی ایران به «جهان صنعت نیوز» گفت: آنچه در جامعه ایرانی از سال‌ها پیش مطرح شده کاهش آستانه تحمل مردم است و ما نشانه‌های آن را در نزاع‌های خیابانی و تصادفات رانندگی شاهد هستیم به طوری که مردم با کوچک‌ترین تلنگری از کوره در می‌روند و به اعمال خشونت فیزیکی یا کلامی دست می‌زنند. وقتی در میان مردم با آنان صحبت می‌کنیم از دغدغه‌هایی صحبت می‌کنند که از کاهش قدرت خرید مردم ناشی می‌شود. در این بحران کرونا مردم از هر قشر و طبقه‌ای به سختی نان شب خود را فراهم می‌کنند. سیاست دولت در رفتار مردم تاثیر گذاشته است. دولت نمی‌تواند خود را از این مساله دور نگه دارد و برای خود مسوولیتی در نظر نگیرد بلکه باید نسبت به رویدادهایی چون اتفاقات اخیر واکنش مناسب نشان دهد.
اقلیما با تاکید بر اینکه زنگ خطر خشونت در جامعه ما دیرزمانی است که به صدا درآمده است، افزود: اگر امروز بازخورد بیشتری از خشونت در جامعه می‌بینیم به دلیل گسترش رسانه است که در کمترین زمان ممکن رویدادها را اطلاع‌رسانی می‌کند. در این مثال جامعه را تقلیل می‌دهم به مدرسه. فکر کنید در مدرسه دانش‌آموزی رفتار خشونت‌آمیزی نسبت به همکلاسی‌هایش دارد. ناکامی از قدیمی‌ترین فرضیه‌های خشونت است. وقتی به خواسته‌اش نمی‌رسد عصبانی می‌شود و دست به خشونت می‌زند. نوع دیگری از خشونت این است که یاد نگرفته‌ایم و بلد نیستیم از خودمان دفاع کنیم. نمی‌توانیم در دفاع از خودمان قاطعانه، مودبانه و پیگیرانه صحبت کنیم و همین باعث بروز خشونت می‌شود. عامل بعدی، دیدن خشونت و رفتار خشونتآمیز است که به آن خشونت عینی گفته می‌شود. دیدن خشونت امکان دارد هر فردی را نیز به آن سمت ترغیب کند. عامل چهارم برداشت‌های ذهنی آدم‌هاست که خشونت را رقم می‌زند. مثلا فردی از یک نفر رو برمی‌گرداند. آن نفر بعدی این رفتار را در ذهنش با یک تعبیر نادرست گره می‌زند و خشونت اتفاق می‌افتد. ناکامی عینی، ناکامی ذهنی، ابراز وجود نکردن و برداشت‌های ذهنی چهار ضلع مربع خشونت هستند. به دلیل همین مسائل گاهی افراد با ساختن هویت‌های جعلی در شبکه‌های اجتماعی خشونت خود را بروز می‌دهند. البته یک عده هم با اسم و رسم خود خشونت را ترویج می‌کنند و ابایی ندارند. آنها می‌خواهند به هر طریقی دیده شوند. به همین دلیل در فضای مجازی این محمل را درست می‌کند. هر چقدر جامعه بتواند فرصت‌های مناسب برای جوان‌ها ایجاد کند که از راه مثبت دیده شوند، خشونتی که برای عرض‌اندام به نمایش گذاشته می‌شود، کمرنگ می‌شود.
وی افزود: باید فرصت‌های جدی برای دیده شدن افراد ایجاد کنیم. در عرصه هنر، موسیقی یا استعدادیابی، زمانی که فرد به واسطه این نکات مثبت دیده شود، دست به کارهای عجیب و غریب نمی‌زند.
اخبار برگزیده
لینک کوتاه :
