خشکسالی در اقتصاد معدن ایران

به گزارش جهان صنعت نیوز: برای درک بهتر این مطلب باید یادآور شد که ایران هفت درصد ذخایر معادن جهان را در اختیار دارد و محصولات معدنی ایران با تنوع بالا شامل ۶۸ نوع ماده معدنی غیرنفتی و ذخایر کشف‌شده حدود ۳۷ میلیارد تن است.

این در حالی است که یکی از مهم‌ترین فاکتورها برای توسعه‌یافتگی جوامع، رشد اقتصادی است و صنعت معدنکاری ایران همراه با ذخایر غنی نفت و گاز، این پتانسیل را دارد که تاثیر بسزایی در رشد اقتصادی کشور داشته باشد. اما متاسفانه تاکنون با وجود مزیت‌های خاص کشورمان در بخش معدن، حجم سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در این بخش متناسب با ظرفیت و توانایی‌های این بخش نبوده و به جرات می‌توان گفت طی پنج دهه اخیر به ‌دلیل وجود درآمدهای نفتی در بودجه‌های سنواتی دولت‌ها تاکنون مزیت اقتصاد معدنی در سرنوشت کشور ما به طور جدی دیده نشده است.

همچنین به گفته بهرام شکوری رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران تنها پنج درصد مساحت کشور در اختیار بخش معدن است و اکنون تنها ۵/۲ درصد از این مساحت فعال است که به اعتقاد او بخش معدن و صنایع معدنی می‌تواند با درآمدهای نفتی جایگزین شود. این در حالی است که از ۹۵ درصد مساحت کشور ۱/۱۶ درصد در اختیار سازمان انرژی اتمی، ۱۱ درصد در اختیار سازمان محیط‌زیست و الباقی در اختیار سازمان منابع طبیعی است.

از سویی بسیاری از کارشناسان معتقدند در صورتی که توجه کافی به زنجیره معادن و صنایع معدنی صورت گیرد، این بخش می‌تواند جای درآمدهای نفتی را در اقتصاد کشور بگیرد اما این کار نیاز به عزم و اراده‌ای جدی در حاکمیت و بخش‌خصوصی برای وقوع یک «انقلاب معدنی» دارد.

انقلاب معدنی البته قطعا به فراهم بودن شرایط اقتصادی و البته عزم بالای حاکمیتی برای توجه به این بخش بستگی دارد؛ موضوعی که حالا باید دید عزم جدی آن در رزم‌حسینی وزیر جدید صمت وجود دارد؟

اقتصاد معدن درک نشده است

در شرایطی معادن و صنایع معدنی چنین نقش بزرگی در اقتصاد بازی می‌کنند که هنوز ظرفیت‌های معدن به درستی شناخته و استفاده نمی‌شوند. طبق اظهارات رییس سازمان زمین‌شناسی، ایران کمتر از دو درصد از ذخایر مکشوفه خود بهره‌برداری می‌کند. این در حالی است که میانگین بهره‌برداری از ذخایر در دنیا حدود پنج درصد است. همچنین عمق اکتشافات کشوری مانند استرالیا ۱۲۰۰ متر است. این در حالی است که عمق معادن ما اکنون تنها ۱۵۰ متر برآورد می‌شود.

اما پیمان مولوی رییس کمیته اقتصاد خانه معدن ایران در این خصوص به «جهان‌ صنعت نیوز» می‌گوید: اقتصاد معدن در ایران به درستی درک نشده است. وقتی در خصوص معدن و صنایع وابسته به آن صحبت می‌شود در واقع یک پتانسیل بالذات اقتصادی در آن نهفته است.

مولوی تاکید می‌کند: تفاوت حوزه معدن و نفت در این است که معدن بسیار گسترده است و تکنولوژی در آن حرف نخست را می‌زند. باید در نظر داشت که فارغ از هر شعاری به معنای واقعی ایران یکی از غنی‌ترین کشورهای معدنی جهان با گستره وسیعی از تنوع در مواد معدنی است.

وی می‌افزاید: حال سوال اینجاست که چرا معدن سهم کمی در تولید ناخالص کشور دارد. پاسخ این است که اقتصاد معدن جدا از تجارت معدن، تجارت معدن جدا از تعامل با جهان و تعامل با جهان جدا از سهولت در نقل‌وانتقالات مالی نیست.

از کلمه خام‌فروشی استفاده ابزاری می‌شود

رییس کمیته اقتصاد خانه معدن ایران می‌گوید: شرکت‌هایی مانند بی‌اچ‌پی بیلتون، ریوتینتو یا گلنکور جزو بزرگ‌ترین شرکت‌های معدنی جهان هستند که بعد از برجام تمایل شدیدی داشتند تا در ایران سرمایه‌گذاری کنند. شرکت گلنکور به تنهایی ۲۵۰ میلیارد دلار فروش دارد. بنابراین بازارهای معدنی یکی از قوی‌ترین بازارهای کامودیتی جهان است. بنابراین با توجه به تعریف اشتباه از اقتصاد معادن و سایر عوامل ما از حضور در بازار جهانی محروم هستیم.

مولوی با بیان اینکه یکی از این تعاریف اشتباه در اقتصاد معدن، تعریف غلط از خام‌فروشی است، اظهار می‌کند: سال‌هاست در خصوص خام‌فروشی صحبت می‌شود و به غلط تاکید می‌شود که مواد خام صادر نکنیم اما اگر مواد خام معدنی همچون نفت در زمان مناسب فروش نرود و به لحاظ داخلی منابع را به سمت معدن سوق ندهیم چه خروجی‌ای قرار است برای اقتصاد داشته باشد.

این کارشناس حوزه معدن یادآور می‌شود: بنابراین در اقتصاد معدن کشور چند عامل باعث عدم استفاده از ظرفیت‌های معدنی است؛ نخست آنکه اقتصاد معدن در کشور مورد توجه قرار نگرفته است. همچنین از کلمه خام‌فروشی استفاده ابزاری می‌شود. در مرحله بعد فعالان بخش خصوصی معدن نیازمند ثبات هستند. در مرحله چهارم باید گفت که بخش معدن مانند انرژی در دنیا بخش عمده سرمایه‌گذاری‌اش بین‌المللی است که شرکت‌های بزرگ در حوزه اکتشاف و فروش لیدرهای بازارهای جهانی هستند که تحریم‌ها باعث شده دسترسی به این شریان‌های جهانی نداشته باشیم.

چرا دچار خشکسالی منابع هستیم

رییس کمیته اقتصاد خانه معدن ایران با تاکید بر اینکه همچنین در داخل دچار خشکیدگی منابع هستیم، می‌گوید: برخلاف تصور می‌توان سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت خوبی در حوزه معدن انجام داد اما به سرمایه‌گذاری بزرگ اولیه نیاز دارد.

مولوی با بیان اینکه معادن بزرگ ما یا دولتی یا خصولتی هستند اما بخش خصوصی در معادن کوچک‌مقیاس نیاز به سرمایه‌گذاری دارد، اظهار می‌کند: باید در نظر داشت سرمایه‌گذاری بین‌المللی بسیار در حوزه معدن تاثیرگذار است و ادامه این زنجیره یعنی فروش در بازارهای جهانی با سرمایه‌گذاری بین‌المللی امکان‌پذیر است.

وی تصریح می‌کند: همچنین تجهیز منابع در داخل می‌تواند سود زودبازدهی در بخش معدن ایجاد کند اما اقتصاد دستوری، تصمیم‌های یک‌شبه مانند عدم صادرات برخی محصولات معدنی و… رشد حوزه معدن در کشور را کند کرده است.

مولوی می‌افزاید: در ایران پتانسیل‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد که برای فعال شدن آن نیاز به سرمایه‌گذاری وجود دارد اما اگر حتی فرض کنیم که منابع مالی و تکنولوژی مناسب برای استخراج منابع معدنی را هم داریم، برای فروش آن مشکل داریم. حوزه معدن یک زنجیره بزرگ تامین است که تا در این زنجیره جهانی قرار نگیریم اتفاقی رخ نمی‌دهد.

وی یادآور می‌شود: شرایط اقتصادی کشور در حال حاضر برای اتصال این زنجیره مناسب نیست گرچه در داخل نیز تعریف درستی از اقتصاد معدن وجود ندارد و فرصت‌های بسیاری در حال سوخت شدن است.

 

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهصنعت و معدن