چرا ترامپ و بایدن برای ایران فرقی نمی‌کنند
دکتر صلاح‌الدین هرسنی * نتیجه انتخابات ایالات متحده آمریکا اگرچه می‌تواند واجد اهمیت برای این کشور و تمامی کشور‌ها باشد اما این نتیجه برای ایران از اهمیت بیشتر و فراوان‌تری برخوردار است. همین اهمیت سبب شده برخی از جناح‌ها و تشکل‌های سیاسی در ایران، پیروزی راهیابی بایدن به کاخ سفید را فرصتی برای ایران بدانند به این معنی که با پیروزی بایدن اگرچه روابط تهران- واشنگتن عادی نخواهد شد اما امکان و احتمال مذاکره و همچنین برداشتن برخی از تحریم‌های اعمالی ترامپ علیه ایران منتفی نیست. ضمن آنکه همین تشکل‌ها باور دارند که با راهیابی بایدن به کاخ سفید زمینه برای بازگشت آمریکا به برجام و حتی بازسازی آن از سوی دموکرات‌ها فراهم خواهد شد.
حال اگرچه بایدن قرار است با راهیابی خود به کاخ سفید خلاف مسیر ترامپ در قبال ایران را طی کند و از حجم برخی از رفتار‌های ایذایی و تزاحمی واشنگتن علیه تهران بکاهد اما کمی ساده‌انگاری است که آنچه برخی از تشکل‌ها و جریانهای سیاسی آن را برای ایران با راهیابی بایدن به کاخ سفید آرزو می‌کنند، محقق شود. از سوی دیگر چنانچه اگر پیروزی بایدن بتواند فرصت و متضمن گشایش‌هایی در روابط با ایران شود، باید دید که آیا تهران برای قبول مذاکره و گفت‌وگو و حتی در کمترین سطح خود یعنی ترک وارد کردن بر یخ روابط تهران- واشنگتن آمادگی نشان خواهد داد؟
در این ارتباط به نظر می‌رسد تهران تکلیف خود را در روابط با واشنگتن روشن و راهبرد مقاومت و همچنین راهبرده و ایده (نه جنگ و نه مذاکره) را راهنما و الگوی عمل خود در مواجهه با واشنگتن انتخاب کرده است. تهران اخیرا نیز قویا اعلام کرده بدون توجه به نتیجه انتخابات آمریکا مسیر خود یعنی مسیر خلاف مذاکره را خواهد پیمود و آن‌گونه که اعلام کرده تمایلی ندارد که پیروزی بایدن را برای خود به فرصتی تلقی و تبدیل کند. در نگاه تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران ایران، طرز نگاه ترامپ و بایدن از یک آبشخور مشترک آب می‌خورد و از سوی دیگر چه جمهوریخواهان و چه دموکرات‌ها در اساس با نقش و جایگاه‌یابی جهانی و منطقه‌ای ایران تفاوتی ندارند و فضای حاکم بر نگرش تهران- واشنگتن در قبال یکدیگر فضایی معطوف به تضاد، مخاصمه و دشمنی و تنش است. افزون بر این، دیوار بی‌اعتمادی میان تهران- واشنگتن طی چهار دهه آنقدر بلند شده که صرف راهیابی شخصی چون بایدن قادر به کوتاه کردن آن نیست.
از همه مهم‌تر، در حال حاضر طرز نگرش و سمت‌و‌سو‌های جریانهای تصمیم‌ساز در ایران در قبال واشنگتن به گونه‌ای است که راهیابی بایدن به کاخ سفید نمی‌تواند متضمن فرصت‌سازی برای ایران در گشایش‌های سیاسی، اقتصادی و در نتیجه برجام باشد. در این ارتباط اخیرا مجلس شورای اسلامی طرحی را تصویب کرد که دست ایران را برای خروج از برجام باز می‌گذارد. این طرح که اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها نام دارد، بدان جهت هدف‌گذاری شده تا طرف‌های غربی را وادار به لغو تحریم‌ها کند. اما مشکلات و چالش‌های سیاسی دموکرات‌ها در قبال ایران علت دیگری است که نشان می‌دهد راهیابی بایدن به کاخ‌سفید نمی‌تواند فرصتی برای ایران باشد.
در این ارتباط ملاحظات حقوق بشری در زمره مسائل و موضوعات پرچالشی است که قطعا می‌تواند زمینه را برای چالش دموکرات‌ها به ویژه بایدن در کاخ سفید با ایران فراهم کند. درباره مشکلات برجامی نیز قطعا دموکرات‌ها هر گونه آمادگی برای بازگشت و بازسازی برجام را منوط به جرح و تعدیل ایران در برنامه‌های موشکی و رفتار‌های منطقه‌ای می‌کنند. قطعا بایدن تعدیل در برنامه‌های موشکی را دستمایه‌ای برای امتیاز‌گیری از ایران برای ورود به برجام خواهد کرد که به نظر نمی‌رسد با توجه به راهبرد مقاومت ایران، در این باره مسیر بی‌چالش و آسانی داشته باشد. به این ترتیب طبیعی است که پیروزی بایدن یا ترامپ فرقی برای ایران نکند.
* کارشناس مسائل بین‌الملل
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :