ایران و انتخابات آمریکا

غلامرضا مصباحی‌مقدم * با آنکه مسائل بین‌المللی به ویژه مسائل مربوط به آمریکا به صورت واقعی تاثیر  زیادی بر اقتصاد ایران ندارد اما ما همچنان از پیوند زدن اقتصاد ایران به رابطه با آمریکا و حتی کشورهای دیگر و شرطی کردن افکار عمومی با این مساله متضرر می‌شویم.

در روزهایی که بحث و گمانه‌زنی در خصوص تاثیرگذاری هر یک از نامزدهای انتخابات آمریکا بر اقتصاد ایران شدت گرفته، این نکته قابل ذکر است که حضور بایدن یا ترامپ تاثیر چندانی بر اقتصاد ایران نخواهد داشت. از یک سو دولت ترامپ تمام تلاشش را برای تخریب ایران تا امروز به کار گرفته و ادامه کار وی در صورت پیروز شدنش در انتخابات ریاست‌جمهوری شرایط را بدتر از این نخواهد کرد. با توجه به اینکه تحریم‌های اعمال‌شده نیز مقداری از خاصیت خود را تا امروز از دست داده است، یافتن راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها و گسترش آن نیز اثرگذاری تحریم‌ها بر اقتصاد ایران را در طول زمان کمتر خواهد کرد. بنابراین با ماندن ترامپ پای کار، ایران زیان چندان بزرگی را متحمل نخواهد شد.

اگرچه به دلیل هزینه‌هایی که ترامپ برای اقتصاد ایران ایجاد کرده امیدوار به شکست وی و ناکام ماندنش در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا هستیم، اما این نگرش که رای‌آوری بایدن از حزب دموکرات می‌تواند وضعیت اقتصاد ایران را دگرگون کند نیز از اساس اشتباه است. این مساله شباهت بسیاری با معاهده برجام دارد. مقامات تصمیم‌گیر در سال‌های گذشته اعلام می‌کردند با به نتیجه رسیدن برجام، درِ باغِ سبز و سرخی به روی اقتصاد ایران گشوده می‌شود و مشکلات اقتصادی و معیشتی حل و فصل می‌شود و حتی کیفیت هوا و آب کشور نیز بهبود پیدا می‌کند. اما نتیجه‌ای که حاصل شد به ما یادآوری می‌کند که برخورد با مسائل و موضوعات بین‌المللی با این سبک و سیاق راه به جایی نخواهد برد.

رویه‌ای که دموکرات‌های آمریکا نسبت به تعامل با ایران و هرجای دیگر دنیا دارند متفاوت است اما سیاست همان چیزی است که جمهوریخواهان دنبال می‌کنند. در حقیقت جمهوریخواهان از روش‌های پیچیده و خشن استفاده می‌کنند و دموکرات‌ها از روش نرم، اما هر دو تابع سیاست‌های کلان نظام آمریکا هستند. بنابراین نباید نسبت به احتمال پیروزی بایدن در انتخابات ابراز خوشحالی و نسبت به احتمال پیروزی ترامپ ابراز تاسف کرد. حقیقت این است که حتی اگر ترامپ پیروز انتخابات شود مسیری که در رابطه با ایران طی کرده استمرار خواهد یافت اما اثرگذاری آن در طول زمان کمتر خواهد شد. با روی کار آمدن بایدن نیز اگرچه مقداری تغییر در رفتار آمریکایی‌ها نسبت به ایران را شاهد خواهیم بود اما این نمی‌تواند به معنای گشایش و حل مسائل اقتصادی ایران باشد.

بنابراین بزرگ کردن نقش و سهم انتخابات آمریکا در اقتصاد ایران کار نادرستی است. به جای گره زدن مسائل داخلی به انتخابات آمریکا باید نگاهی به وضعیت سیاستگذاری در داخل بیندازیم و توجه‌مان را به سیاست‌ها، ظرفیت‌ها و منابع داخلی کشور بیشتر کنیم. ۸۰ درصد ظرفیت‌های کشور در داخل قرار دارد و تنها ۲۰ درصد آن به صادرات و واردات مربوط می‌شود. این درست نیست که ۸۰ درصد ظرفیت داخلی را مورد غفلت قرار دهیم و سرنوشت ۸۰ درصد را به سرنوشت ۲۰ درصدی گره بزنیم که ممکن است بخش‌هایی از آن با چالش روبه‌رو شود.

* عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام