فلات مرکزی در مسیر توسعه پایدار
به گزارش جهان صنعت نیوز: طراحی، اجرا و راه‌اندازی «مگاپروژه انتقال آب از خلیج‌فارس» به فلات مرکزی ایران درست در زمانی که ایران تحت سخت‌ترین تحریم‌های بین‌المللی قرار دارد، به‌صورت صددرصد در داخل و به کمک کارشناسان و متخصصان داخلی انجام شد؛ اقدامی که می‌تواند تولید و کشاورزی استان‌های فلات مرکزی را با تحول قابل توجهی روبه‌رو کند و فلات مرکزی ایران را حتی در شرایط تحریم در مسیر توسعه پایدار قرار دهد. در واقع با انتقال آب خلیج‌فارس عملا یکی از موانع گسترش تولید که کمبود منابع آبی در برخی استان‌ها همچون کرمان به عنوان استانی که دارای ذخایر بزرگ معدنی است، رفع و زمینه هر چه بیشتر توسعه، اشتغالزایی و جهش تولید فراهم خواهد شد.
بر اساس آنچه محاسبات نشان می‌دهد، بخش صنعت طی ماه‌های آینده با کمبود ۹۰۰ تا ۹۵۰ هزار مترمکعب منابع آبی روبه‌رو خواهد شد در حالی که استفاده از آب دریا یکی از روش‌های تاثیرگذار برای تامین منابع آبی این بخش است. از این‌رو و از آنجایی که بخش مهمی از معادن ایران نظیر معادن سنگ‌آهن و معادن مس در جنوب شرق کشور به ویژه در استان‌های هرمزگان، کرمان و یزد واقع شده، فاز اول طرح انتقال آب خلیج‌فارس به فلات مرکزی ایران که شامل دو بخش آب‌گیری و نمک‌زدایی آب دریا و همچنین انتقال آب است با فرمان رییس‌جمهور افتتاح شد. به این ترتیب با بهره‌برداری از فاز نخست این طرح، ظرف سه ماه آینده آب به صنایعی همچون مجتمع مس سرچشمه خواهد رسید تا در نهایت طرح‌های توسعه‌ای بزرگی در زمینه صنایع معدنی همچون تولید و فرآوری سنگ آهن، کنسانتره، گندله، فولادسازی و استخراج و فرآوری مس در دست اقدام قرار گیرد. نکته جالب توجه اینکه آمارها حاکی از آن است که در سال ۹۲ تمام ظرفیت آب‌شیرین‌کن‌های هرمزگان تنها هشت میلیون مترمکعب بوده است در حالی که تا پایان امسال این رقم به ۹۰ میلیون مترمکعب خواهد رسید و رشد بیش از ۱۰ برابری را تجربه خواهد کرد.
سرمایه‌گذاری ۱۶ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومانی
در واقع طرح انتقال آب خلیج‌فارس به استان‌های هرمزگان و کرمان با سرمایه‌گذاری ۱۶ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومانی، یکی از طرح‌هایی به شمار می‌رود که با همکاری سازنده دولت و بخش خصوصی به بار نشسته و شرکت‌های داخلی همچون شرکت مهندسی فکور صنعت تهران، اسفالت طوس، ماشین سازى ویژه و بلندپایه که طراحی و اجرای پروژه‌های معدنی و صنعتی به روش طرح و ساخت را بر عهده دارند، نقش قابل توجهی را در طراحی، تامین و اجرای این خط انتقال آب به صنایع جنوب شرق کشور ایفا کرده‌اند.
بر همین اساس آیین افتتاح مرحله اول شیرین‌سازی آب و قطعه اول خط انتقال آب از خلیج‌فارس به فلات مرکزی ایران (بندرعباس- سیرجان) که از طرح‌های ملی وزارت نیرو و وزارت صنعت، معدن و تجارت در استان‌های هرمزگان و کرمان است، روز پنجشنبه پانزدهم آبان‌ماه با ارتباط تصویری حسن روحانی رییس‌جمهوری آغاز شد.
طرح انتقال آب به فلات مرکزی بر اساس گفته‌های «محمدجواد فدایی» استاندار کرمان، در سه خط در نظر گرفته شده که سالیانه ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب را شیرین کرده به استان‌های کرمان و یزد منتقل می‌کند. خط نخست این پروژه، سالیانه ۱۸۰ میلیون مترمکعب آب را منتقل می‌کند که ۵۰ میلیون مترمکعب آن به شهرهای استان هرمزگان داده می‌شود و ۴۵ میلیون مترمکعب سهم گل‌گهر، ۴۰ میلیون مترمکعب سرچشمه و ۳۰ میلیون مترمکعب سهم چادرملو است و ۱۵ میلیون مترمکعب نیز در طول مسیر برای شرب و سایر موارد استفاده می‌شود.
با افتتاح مرحله نخست طرح شیرین‌سازی، روزانه ۲۰۰ هزار مترمکعب آب برای مصارف آشامیدنی و صنایع در استان‌های هرمزگان و کرمان، نمک‌زدایی می‌شود.
برای افتتاح این طرح که برای هزار و ۲۰۰ نفر در رده‌های مختلف مهندسی و اجرایی اشتغالزایی داشته، ۳۰۵ کیلومتر خط لوله انتقال، هفت ایستگاه پمپاژ آب و ۱۰ پست ۴۰۰، ۲۳۰، ۱۳۲ و ۶۳ کیلوولت و ۱۵۰ کیلومتر خط انتقال نیرو و همچنین ۳۳ مخزن تعادلی، ذخیره و مقابله با ضربه آب به ظرفیت ۱۸۷ مترمکعب طراحی و اجرا شده است.
تحول صنایع فلات مرکزی
در آیین افتتاح این طرح، رییس‌جمهوری با بیان اینکه طرح انتقال آب به فلات مرکزی ایران صنایع ما را متحول می‌کند، گفت: خط انتقال آب از خلیج‌فارس خط انتقال امید است، زیرا فقط آب به فلات مرکزی ایران نمی‌رسد بلکه امید منتقل می‌شود.
طرح انتقال آب به فلات مرکزی که رییس‌جمهوری از آن به عنوان طرح انتقال امید یاد کرد، طرحی استراتژیک در راستای توسعه این مناطق به شمار می‌رود.
طی دهه‌های اخیر تغییرات اقلیمی منجر به کمبود منابع آب در این مناطق شده است. پیامدهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی امنیتی چنین اتفاقی امر پوشیده‌ای نیست. در واقع کمبود آب یکی از گره‌های پیش روی توسعه فلات مرکزی ایران به ویژه در بخش‌های کشاورزی و صنعت بوده است. این در حالی است که تکمیل طرح انتقال آب زمینه‌ساز تامین پایدار آب مورد نیاز در این مناطق می‌شود.
وجود ۷۲ دستگاه آب شیرین‌کن در کشور
به گفته حسن روحانی، طول این طرح بیش از ۸۰۰ کیلومتر است که فاز نخست آن ۳۰۵ کیلومتر است. این پروژه در ادامه به مس سرچشمه می‌رسد و تا یزد و چادرملو ادامه می‌یابد. یکی از دغدغه‌های پیش روی افکار عمومی در اجرای چنین طرح‌هایی دغدغه‌های زیست‌محیطی است؛ موضوعی که به گفته روحانی در این طرح مد نظر بوده است. با افتتاح این طرح، صدها چاه که آب را از زیرزمین برای صنایع منطقه تامین می‌کرده، به سایر مصارف رسیده یا آنهایی که ضرورت نداشته باشد، بسته می‌شود.
واقعیت این است که چاه‌های غیرمجاز یکی از عمده‌ترین مشکلات پیش روی منابع آب زیرزمینی به شمار می‌رود. از طرفی حیات و زندگی کشاورزان به این چاه‌ها وابسته است و از طرف دیگر بهره‌برداری بی‌رویه از این منابع منجر به کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و فرونشت زمین در دشت‌ها می‌شود.
نکته مهم دیگر موضوع توسعه دریا پایه و توسعه مناطق ساحلی کشور در سواحل جنوبی کشور است. واقع امر این است که سواحل معمولا از کانون‌های جمعیتی کشورها به شمار می‌روند و این امر مستلزم ایجاد و توسعه زیرساخت‌ها در این مناطق است. از این رو توسعه آب شرب و ظرفیت‌سازی در این بخش می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد. بر اساس چشم‌اندازی که تعریف شده در آینده بندرعباس، ۵۰ درصد آب مصرفی مردم با شیرین‌سازی از آب دریا تامین می‌شود.
بر اساس اظهارات روحانی در سال ۹۲، ۱۸ دستگاه آب‌شیرین‌کن در کشور وجود داشت که این رقم امروز به ۷۲ دستگاه رسیده و این تحول عظیمی است که در هفت سال اخیر رخ داده است.
یکی از پروژه‌های مهم در جهان
امروز شیرین‌سازی آب دریا یکی از پروژه‌های مهم در جهان محسوب می‌شود. حدود ۷۵ درصد نمک‌زدایی‌ها در منطقه ما انجام شده به طوری که بیش از ۸۵۰ واحد آب شیرین‌کن در منطقه خلیج‌فارس مشغول فعالیت هستند که ۲۵ مورد آنها آب‌شیرین‌کن‌های بزرگ با ظرفیت بیش از ۱۰۰ هزار مترمکعب در شبانه‌روز هستند.
بر اساس اظهارات رضا اردکانیان وزیر نیرو، در دولت «تدبیر و امید» مطالعه انتقال آب از خلیج‌فارس و دریای عمان به ۱۷ استان کشور آغاز شده که اکنون به انتها رسیده است. این ۱۷ استان سالانه ۶۰ میلیارد مترمکعب مصرف آب سطحی و زیرزمینی دارند که دو میلیارد مترمکعب آن مربوط به بخش صنعت است. مطابق برنامه توسعه ۳۰ ساله، مصرف آب در بخش صنعت این استان‌ها به بیش از سه میلیارد مترمکعب افزایش خواهد داشت.
آن‌طور که اردکانیان می‌گوید و بر اساس محاسبات، بخش صنعت سالانه ۹۵۰ میلیون مترمکعب برای مصارف خود کمبود خواهد داشت و به همین دلیل، استفاده از آب دریا یکی از روش‌های تاثیرگذار خواهد بود. بر این اساس پروژه انتقال آب خلیج‌فارس، یکی از پروژه‌های مهم است که از مجموع ۴۵۰ میلیون مترمکعب آب تخصیص داده شده به صنایع و بخش‌خصوصی، ۱۵۰ میلیون مترمکعب آب شیرین به دست خواهد آمد که می‌تواند برای مصارف شرب و صنعتی هرمزگان و همچنین مصارف صنعتی کرمان و یزد مورد استفاده قرار گیرد.
خط لوله امید
در همین راستا استاندار هرمزگان در مراسم بهره‌برداری از این پروژه آبرسانی گفت: در مرحله نخست این طرح با عنوان ساقی کوثر ظرفیت ۲۰۰ هزار مترمکعب به منظور انتقال آب از خلیج‌فارس به منطقه سیرجان استان کرمان در قالب طرح هر هفته الف- ب ایران وزارت نیرو صورت گرفته است.
فریدون همتی مجموع هزینه شیرین‌سازی و خط انتقال آب تا سیرجان را ۱۶۳ هزار میلیارد ریال اعلام کرد و افزود: در مرحله نخست این طرح، آب از تاسیسات نمک‌زدایی بندرعباس تحویل گرفته شده و از طریق خط انتقال با لوله‌های فولادی به قطر هزار و ۶۰۰ میلیمتر به سمت معدن گل‌گهر سیرجان پمپاژ می‌شود.
در این مراسم همچنین علیرضا رزم‌حسینی وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در خصوص تامین منابع مورد نیاز این طرح گفت: این طرح بدون ریالی اعتبار دولتی افتتاح شد و قرار است شرکت‌های توسعهگرا و صنعتی معدنی، کشور را بسازند و این شرکت‌ها برای بقای خود و مردم حاضر به سرمایه‌گذاری شدند.
بر اساس اظهارات رزم‌حسینی، اعتبار این پروژه از محل منابع بانکی و شرکت‌های صنعتی و معدنی تامین شده است. در این طرح ۱۹۴ شرکت داخلی در ۱۵ استان کشور مشارکت داشتند.
وی با بیان اینکه این طرح توسط مدیران شجاع مس سرچشمه، گل‌گهر و چادرملو با یک ریسک حساب‌شده به انجام رسیده، افزود: انتقال آب از دریا برای خودروسازی و شهرک‌های صنعتی صرفه اقتصادی دارد و وزارت نیرو باید جلودار و مشوق اجرای این‌گونه طرح‌ها باشد تا همه صنایع و استان‌ها از این نعمت بهره‌مند شوند.
وزیر صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر اینکه شعار «ما می‌توانیم» در پروژه بهره‌برداری از مرحله نخست طرح ملی انتقال آب خلیج‌فارس به مناطق کویری ایران اجرایی شد، گفت: اجرای این پروژه باورنکردنی حیرت همگان را به دنبال داشته است. خیلی‌ها در ابتدای اجرای این پروژه نگاه منفی‌گرایانه به آن داشتند اما امروز مفتخر هستیم که این پروژه در دولت تدبیر و امید بدون یک ریال هزینه از بودجه‌های دولتی به بهره‌برداری رسیده است.
این پروژه از سطوح پایین به دولت آمده است
رزم‌حسینی با تاکید بر اینکه شرکت‌های توسعهگرا و صنعتی و معدنی باید کشور را بسازند افزود: صنایع و معادن کشور برای بقای خود و بقای مردم در این منطقه حاضر به سرمایه‌گذار در این پروژه شدند که نشان می‌دهد می‌توان بدون استفاده از پول دولتی و با منابع شرکت‌های صنعتی و معدنی و بانک‌ها، پروژه‌های بزرگی را در کشور اجرا کرد که این پروژه می‌تواند الگویی برای سایر پروژه‌های در دست اجرای کشور باشد.
وزیر صمت با اشاره به نظرات متفاوت کارشناسان در مورد انتقال آب از دریا به صنایع یا انتقال صنایع به مجاورت آب در ابتدای اجرای این پروژه گفت: قطعا اجرای این پروژه صرفه اقتصادی خوبی برای کشور داشته و این پروژه الگوی سیار موفق و خوبی برای کشور و سایر پروژه‌ها خواهد بود و یکی از نکات قابل توجه در این پروژه همکاری با انسجام کامل بین بخش‌های مختلف دولت (بین وزارت صمت، نیرو، جهاد کشاورزی، محیط‌زیست و صندوق توسعه ملی) از یک سو و مدیران ملی و منطقه‌ای از سوی دیگر بوده که باید آن را به فال نیک بگیریم.
وی با بیان اینکه ایده اجرای این پروژه از بخش‌ها و سطوح پایین به دولت آمده است، اظهار کرد: انصافا باید عنوان کرد که این پروژه توسط مدیران شجاع اجرایی شده و ریسک حساب‌شده‌ای توسط شرکت‌های صنعتی و معدنی صورت گرفته که باید از آنها تشکر ویژه‌ای داشته باشیم.
رزم‌حسینی به رسالت وزارت صمت اشاره کرد و گفت: وزارت صمت، بر خود این رسالت را دارد که کشور را می‌توان با شرکت‌های توسعهگرا ساخت. برای تمام صنایع حتی خودروسازی این انتقال آب قطعا به صرفه خواهد بود. ما باید مبلغ و وزارت نیرو باید مشوق و جلودار این حرکت باشد تا همه صنایع بتوانند از آب شیرین استفاده کنند.
وزیر صمت همچنین با اشاره به انتقال آب از دریای عمان به خراسان‌رضوی نیز گفت: در زمان تصدی بنده در استانداری خراسان‌رضوی طرح پروژه انتقال آب از دریای عمان و چابهار به سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی و رضوی کلید زده شده که در این راستا ۱۵۰ هکتار زمین در منطقه چابهار تهیه کرده و در اختیار شرکت مجری قرار داده‌ایم که امیدواریم با همت همین مردان شجاع این پروژه نیز در آینده نزدیک به بهره‌برداری برسد.
رشد صنعت در استان‌های کویری
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در این مراسم گفت: یکی از مهم‌ترین مزایای انتقال آب از خلیج‌فارس، تامین آب شرب و صنعت از طریق شیرین‌سازی آب دریا و کمک به رشد صنعت در استان‌های کویری و کم آب کشور ازجمله هرمزگان، کرمان و یزد است. به گفته خداداد غریب پور، با راه‌اندازی این طرح، تامین آب مورد نیاز واحدهای بزرگ در بخش‌های صنایع، معادن و فولادسازی در استان‌های هرمزگان، کرمان و یزد و همچنین افزایش رونق اقتصادی در این مناطق را شاهد خواهیم بود.
وی با اشاره به اینکه طرح انتقال آب از خلیج‌فارس در سه مرحله انجام می‌شود، بیان کرد: در مرحله نخست این طرح با ظرفیت تولید ۲۰۰ هزار مترمکعب در روز، شیرین‌سازی و تصفیه آب مصارف صنعتی و معدنی خارج از شبکه‌های سراسری آبرسانی انجام می‌شود.
رییس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران اظهار کرد: میزان سرمایه‌گذاری این طرح در مرحله نخست ۲۱ هزار میلیارد ریال است که در این مرحله زمینه اشتغال ۱۲۰ نفر به طور مستقیم فراهم شده است. غریب‌پور ادامه داد: مرحله دوم این طرح با ظرفیت ۲۰۰ مترمکعب در روز در مسیر مس سرچشمه تا قبل از پایان سال‌جاری نیز به بهره‌برداری خواهد رسید و مرحله سوم نیز آبرسانی به استان یزد و صنایع معدنی چادرملو خواهد بود.
استفاده از آب دریا یک الزام است
در جریان بهره‌برداری از این پروژه، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا نیز گفت: در سال ۹۲ تمام ظرفیت آب‌شیرین‌کن‌های هرمزگان تنها هشت میلیون مترمکعب بود که تا پایان امسال این رقم به ۹۰ میلیون مترمکعب خواهد رسید.
قاسم تقی‌زاده خامسی با ذکر این نکته که ۹۷ درصد از منابع آبی در دریا قرار دارند، اظهار کرد: با توجه به کمبود آب شیرین، کشورها با تکنولوژی مدرن برای استفاده بهینه از آب دریا اقدام می‌کنند؛ حتی کشورهایی که به اندازه کافی آب شیرین دارند به آب دریا به عنوان یک منبع نگاه می‌کنند. وی استفاده از آب دریا را یک الزام دانست و عنوان کرد: با توجه به رشد مصرف آب در حوزه صنعت به سمت استفاده از آب دریا گام خواهیم برداشت. معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا تصریح کرد: آب‌شیرین‌کن «بندرعباس» هفتاد و دومین واحد نمک‌زدایی است که به بهره‌برداری می‌رسد.
تقی‌زاده‌خامسی با بیان اینکه ۵۴ واحد آب‌شیرین‌کن در دولت تدبیر و امید به بهره‌برداری رسید، تصریح کرد: ۲۳ واحد دیگر نیز تا پایان دولت تدبیر و امید به نتیجه خواهد رسید.
مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران گفت: در سال ۱۳۹۲ کشور تنها ۱۷ آب‌شیرین‌کن داشت که با اقدامات انجام شده در حال حاضر این تعداد به ۷۲ مورد رسیده است. وی با اشاره به جمعیت ۸۰۰ هزار نفری بندرعباس و خمیر، گفت: آب‌شیرین‌کن «بندرعباس»، ۱۵ میلیون مترمکعب از نیاز آب شرب شهر بندرعباس و خمیر را تامین خواهد کرد. این ۱۵ میلیون مترمکعب به همراه بخشی از آب‌شیرین‌کن ۱۰۰ هزار متر مکعبی، نیمی از نیاز آبی این دو منطقه را تامین می‌کند.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژه
لینک کوتاه :