جای خالی گزارشگری مالی حرفه‌ای

به گزارش جهان صنعت نیوز: به‌ طور معمول استفاده‌کنندگان از اطلاعات ارائه‌شده در گزارش تفسیری مدیریت، برای ارزیابی چشم‌انداز واحد تجاری و ریسک‌های عمومی آن و همچنین موفقیت راهبردهای مدیر برای دستیابی به اهداف تعیین شده، استفاده می‌کنند. گزارش تفسیری مدیریت، یک عنصر مهم در اطلاع‌رسانی به بازار سرمایه و همچنین مکمل و متمم صورت‌های مالی است. با این حال دستورالعملی که سازمان بورس و اوراق بهادار برای تنظیم گزارش تفسیری مدیریت ارائه کرده با انتقادهایی هم همراه بوده است. کارشناسان در آخرین شماره نشریه حسابرس دستورالعمل سازمان بورس برای تهیه گزارش تفسیری مدیریت را به چالش کشیده و همچنین در مقایسه با استانداردهای بین‌المللی نظراتی ارائه کرده‌اند که در ادامه می‌خوانید.

گزارش تفسیری مدیریت مستلزم دقت در تهیه

اکبر سهیلی‌پور عضو هیات‌مدیره و مدیر امور مالی شرکت ملی نفت ایران درباره مصوبه بورس برای تهیه گزارش تفسیری مدیریت اظهار کرد: ضوابط تهیه شده توسط سازمان بورس که از پشتوانه بیانیه منتشرشده به وسیله هیات استانداردهای بین‌المللی حسابداری نیز برخوردار است به ارائه اطلاعات مربوط به شرایطی متمرکز است که به فعالیت‌های واحد تجاری مربوط است اما در این ضوابــط در مورد صنایع خاص پیش‌بینی لازم به عمل نیامده اســت. ارزیابــی جریان‌های نقــدی آتی و اصلاحات اضافی مربوط به دوره‌های بلندمدت که سـرمایه‌گذاران بیشتر به آنها اتکا می‌کنند می‌تواند این ضوابط گزارشــگری را تقویت و استفاده‌کنندگان را از تحلیل‌های مدیریت مطلع کند و به درک بیشتر از وضعیت مالی فعلی و ترسیم تغییرات در وضعیت مالی و نتایج عملیات کمک کند. بدیهی است این آینده‌نگری در معرض ریسک عدم قطعیت و مفروضات غیرقطعی قرار دارد. او درباره رهنمود سازمان بورس اوراق بهادار با عنوان «نحوه اظهارنظر حسابرس مستقل در گزارش حسابرسی نسبت به گزارش تفسیری مدیریت» تصریح کرد: رهنمود نحوه اظهارنظر حسابرسان مستقل نسبت به گزارش تفسیری مدیریت که بر پایه استانداردهای بین‌المللی حسابرسی ارائه شده پس از تایید سازمان حسابرسی در جامعه حرفه‌ای مورد استفاده واقع شده است.

ابتدای راه

فرج لطف‌الهی- معاون فنی سازمان حسابرسی- نیز با بررسی تجربه دو سال گذشته گزارش‌های تفسیری اظهار کرد: مطالعه پیشینه گزارش تفسیری مدیریت به عنوان ابزار اطلاع‌رسانی به فعالان بازار نشان می‌دهد که این گزارش در نتیجه خواسته فعالان بازار سرمایه برای کاهش توقف نمادهای بورسی و افزایش نقدشوندگی بازار و با مطالعه وضعیت تعدادی از کشورها، جایگزین صورت سود و زیان پیش‌بینی شده (پیش‌بینی سود) شده است. وی افزود: از طرف دیگر مغایرت‌های عمده بین ســود پیش‌بینی شده و سود واقعی (تحقق یافته) با وجود رسیدگی‌های حسابرسان مستقل، گواهی بر این موضوع بود که سـودمندی این گزارش برای استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی و فعالان بازار سرمایه کمتر از حد انتظار است. صورت سود و زیان پیش‌بینی‌شده بر مبنای مفروضات مدیریت و با پیش‌بینی آینده همراه بود. با توجه به وضعیت اقتصاد کشورمان و مولفه‌هایی همچون نرخ ارز، قیمت مواد اولیه (که تابعی اســت از قیمت ارز) و سایر بازارهای تاثیرگذار ازجمله بورس انرژی و فلزات، پیش‌‌بینی‌های صورت گرفته بسیار ذهنی و تا حدودی دور از دسترس بود. او تاکید کرد: چون  گزارش تفسیری متمم و مکمل صورت‌های مالی اسـت و اطلاعاتــی در خصوص کیفیت منابع اعم از مالی و غیرمالی، تجزیه وتحلیل کفایت سرمایه و مدیریت منابع بازار و…. در اختیار فعالان بازار سرمایه قرار می‌دهد بنابراین می‌تواند عاملی برای کمک به سرمایه‌گذاران در اتخاذ تصمیمات اقتصادی درست باشد. با توجه به مراتب فوق سازمان بورس به این نتیجه رسید که گزارش تفسیری مدیریت جایگزین مناسبی برای پیش‌بینی سود است. معاون فنی سازمان حسابرسی تاکید کرد: انتظار می‌رفت بعد از گذشت بیش از دو سال از اجرایی شدن تهیه گزارش تفسیری مدیریت، به دلیل گستردگی بازار ســرمایه و ورود اقشار مختلف جامعه برای سرمایه‌گذاری در این حوزه از یک طرف و اطلاعات مالی کم و شاید در حد صفر اکثر سـرمایه‌گذاران به ویژه سرمایه‌گذاران جدید از طرف دیگر، گزارش تفسیری مدیریت که به مراتب اطلاعات قابل فهم‌تری نسبت به صورت‌های مالی به ســرمایه‌گذاران ارائه می‌دهد، جایگاه خــود را در میان فعالان بازار بیشتر باز کند و با اقبال بیشتری مواجه شود لیکن این موضوع در عمل اثبات نشده است. لطف‌الهی ابراز کرد: استقبال اخیر از بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار و ورود تقریبا روزانه شرکت‌های جدید و به عبارتی شرکت‌های عرضه اولیه و محدودیت منابع با توجه به نبود حضور پررنگ سرمایه‌‌گذاران خارجی، شرکت‌های ایرانی را برای تهیه گزارش تفسیری مناسب به منظور برآورده ساختن اهدافی که برای آن پیش‌بینی شده، تشویق می‌کند.

گزارش تفسیری بدون کیفیت

حمید اسدزاده- مدیر حسابرسی داخلی شرکت ملی صنایع مس ایران- تصریح کرد: بــا توجــه به شــرایط بــازار در دو سال گذشــته و ورود سرمایه‌گذاران جدید به بــورس اوراق بهــادار ایران، نباید انتظار داشــت تا گزارش تفسیری مدیریــت کارکرد خود را نشان دهد، زیرا کسانی که باید از این اطلاعات استفاده کنند به طور عمده فاقد دانش و سواد مالی کافی هستند و بیشتر آنها نوسانات بازار را دنبال و به صورت هیجانی سرمایه‌گذاری می‌کنند. همچنین رشــد ارزش سهام شرکت‌های ایرانی در چندسال گذشته ناشی از متغیرهای اسمی نظیر نرخ تورم، نرخ ارز، قیمت طلا، قیمت نفت و قیمت‌های جهانی بوده، در حالی که در بازار توسعه‌یافته، ارزش سهام  به طور عمده متاثــر از متغیرهای واقعی یعنی افزایش مقداری فروش و البته افزایش قیمت ناشی از مزیت رقابتی شرکت‌هاست. رشد متاثر از متغیرهای اسمی اغلب متلاطم و بی‌کیفیت است که شواهد آن در بازار ســرمایه ایران بسیار مشاهده می‌شود. او افزود: در بازار توســعه یافته، هنگامی  که انتظار شکوفایی اقتصادی می‌رود، ارزش بازار سهام نیز رشد می‌کند اما در بازار سهام ایران دست کم در یک دهه اخیر نرخ تورم و تضعیف پول ملی جریان غالب بر رشد ارزش سهام شرکت‌ها بوده و به نظر می‌‌رسد در آینده هم این وضعیت ادامه یابد.

کلیشه‌ای و تکراری

حمید دیانت پی- عضو هیات‌مدیره شرکت ایران ارقام- اظهار کرد: با ابلاغ گزارش تفسیری مدیریت به ناشران بورسی، ابتدا تصور بر این بود که در صورت اجرای صحیح دستورالعمل‌ها و تهیه گزارش تفسیری مدیریت بر اساس اصول و ضوابط تعیین شده، نه تنها این گزارش جایگزین مناسبی برای گزارش پیش‌بینی سود خواهد بود، بلکه اطلاعات کاربردی بیشتری را در اختیار سهامداران و سرمایه‌گذاران قرار خواهد داد، اما متاسفانه با گذشت بیش از دوسال از ابلاغیه جدید، هنوز برخی گزارش‌ها از کیفیت قابل قبولی برخوردار نیستند. وی افزود: انتظار می‌رود که گزارش تفسیری مدیریت، گزارشی مختص واحد تجاری، و نه گزارشی عمومی و کلی، باشد. آیا این انتظار برآورده شده است؟ متاسفانه باید گفت که این گزارش به صورت کاملا کلیشه‌ای درآمده و دربرگیرنده اطلاعات تکراری و در پاره‌ای از مواقع تکثیر گزارش‌های قبل و تنها به روزرسانی اطلاعات برای ایجاد تفاوت در شکل گزارش‌های دوره‌های قبل است. این در حالی است که سازمان‌های ذی‌نفع نیز به گزارش‌های بی‌کیفیت واکنشی نشان نمی‌دهند.

رفع تکلیف

کوروش امانی- کارشناس رسمی دادگستری و حسابدار رسمی (غیرشاغل) – نیز در این میز گفت و گو در پاسخ به این سوال که آیا گزارش تفسیری مدیریت منتشرشده به وسیله شرکت‌ها، اطلاعات سودمندی برای تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران، فراهم کرده است اظهار کرد: تهیه گزارش تفسیری مدیریت توسط شرکت‌ها به الزام بورس اوراق بهادار بوده و به نظر می‌رسد در غیاب این الزام، شرکت‌ها تمایلی به انتشار گزارش تفسیری دوره‌ای و سالانه ندارند. این گزارش، بار اطلاعاتی فراتر از آنچه صورت‌های مالی و یادداشت‌های همراه و همچنین گزارش فعالیت هیات‌مدیره برای بازار سرمایه دارند، فراهم نمی‌سازد. وی افزود: انتشار رهنمود تهیه گزارش تفسیری مدیریت توسط سازمان بورس و اوراق بهادار حکایت از دخالت این سازمان در وظایف سازمان حسابرسی به عنوان مرجع استانداردگذار دارد. تصور می‌کنم سازمان بورس اوراق بهادار اقدام به رقابت با سازمان حسابرسی کرده است. این در حالی است که وظیفه سازمان بورس اوراق بهادار نظارت بر شرکت‌های پذیرفته شده است. این سازمان باید استانداردهای حسابداری و حسابرسی و گزارش‌های مورد نیاز را به کمیته تدوین استانداردهای حسابداری سازمان حسابرسی پیشنهاد دهد تا این کمیته نسبت به تدوین استانداردهای مورد نیاز سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام کند. امانی افزود: ریسک‌هایی که برای سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان مهم بوده و در گزارش تفسیری باید افشا شوند شامل ریسک‌های تجاری و مالی، اقتصادی و سیاسی با توجه به شرایط کشور است.  به عنوان نمونه افزایش نقدینگی در اقتصاد باعث ورود نقدینگی به بازار سرمایه شده و درنتیجه تقاضا برای خرید سهام افزایش یافته و این موضوع باعث افزایش کاذب قیمت خواهد شد و بعد از مدتی ممکن است قیمت‌ها به شدت سقوط کند و سرمایه‌گذاران متضرر شوند. در این زمینه مدیریت شرکت باید تجزیه وتحلیل خود را از اوضاع و احوال اقتصادی و پیامدهای آن برای صنعت، به نحو مقتضی در گزارش تفسیری افشا کند و دلایل افزایش و کاهش ارزش سهام شرکت را  توضیح دهد. به عنوان یک نمونه دیگر، با انتشار ویروس کرونا بعضی از کسب‌وکارها با رکود مواجه شده‌اند و سوداوری آنها تحت‌تاثیر قرار گرفته است و مدیریت باید آثار همه‌گیری بر شرکت را به نوعی در گزارش تفسیری مدیریت لحاظ کند و نظر خود درباره آثار آن بر شرکت را توضیح دهد.

جایگزین اطلاعات مالی آتی

ولی الله جعفری- رییس اداره نظارت بر ناشران گروه شیمیایی و غذایی سازمان بورس و اوراق بهادار- در توصیف چالش‌ها و بازخوردهای گزارش تقسیری مدیریت تصریح کرد: دریافت بازخورد از ذینفعان به منظور بررسی کارایی دستورالعمل‌ها و ضوابط مصوب سازمان بورس و اوراق بهادار، به صورت یک فرآیند مستمر انجام و همواره نظرات ذینفعان دریافت می‌شود. درخصوص گزارش تفسیری مدیریت نیز این موضوع مصداق دارد. یکی از هدف‌های الزام ناشران به ارائه گزارش تفسیری مدیریت، ارائه اطلاعاتی بود که بتواند جایگزین مناسبی برای اطلاعات مالی آتی (پیش‌بینی درآمد هر سهم) باشد. جهت نیل به این هدف، حداقل در دو مقطع نسبت به بازخوردهای دریافت شده، واکنش نشان داده شده است. جداولی تحت عنوان «خلاصه ۱۳۹۷ در مقطع اول پس از بازخوردهای دریافت شده از تحلیلگران، در ســال اطلاعات گزارش تفسیری مدیریت» به فرم‌های صنایع مختلف در سامانه کدال اضافه شــد؛ همان جداولی که ناشر باید در زمان ارائه صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای و یا سالانه آنها را نیز تکمیل و ارائه کند. این جداول به این منظور گنجانده شده است تا اطلاعات مورد نیاز تحلیلگران را جهت برآورد اقلام صورت سودوزیان ناشر فراهم سازد. برای طراحی این جداول از نظرات برخی تحلیلگران دارای مجوز از سازمان نیز استفاده شده است و جلسات مشترکی با آنها برگزار شد.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژه