تله سودهای موهومی

به گزارش جهان صنعت نیوز:  سکه هم در جهت بازار ارز حرکت می‌کند و توقفی در سطوح قیمتی آن قابل تصور نیست. سرریز اثرات کاهش قیمت ارز به بازار سرمایه نیز به تداوم ریزش شاخص بورس کمک کرده تا خروج از صف‌های سنگین فروش برای سهامداران ناممکن شود. ضربه سنگین ریزش قیمت‌ها به معامله‌گران هریک از سه بازار ارز، سکه و بورس باعث از دست رفتن ارزش نیمی از سرمایه‌های راه یافته به این بازارها شده است. کارشناسان اگرچه به تداوم ریزش قیمت‌ها امیدوار هستند، اما نسبت به برگشت بازار سرمایه و تغییر جهت این بازار خوش‌بین نیستند. برآیند رفتار بازارهای مالی در زیان سبد سرمایه‌گذاری سهامداران منعکس شده و شائبه دست داشتن دولت در قیمت‌گذاری این بازارها را تقویت کرده است.

بازارهای داخلی پس از واکنش به تحولات اخیر سیاسی نوسانات قیمتی خود را تداوم بخشیده‌اند. دلار که پیش از این توانسته بود از مرز روانی ۳۰ هزار تومان نیز عبور کند این روزها به نرخی پایین تر از آن رضایت داده و در حد فاصل نرخ ۲۶ تا ۲۹ هزار تومان نوسان می‌کند. دیروز دلار کار خود را با نرخ ۲۴ هزار و ۷۰۰ تومان آغاز کرد و بعد از رفت و برگشت‌های بسیار به افزایش ۲۴۰۰ تومانی قیمت تن داد و در نرخ ۲۷ هزار و ۱۰۰ تومان تثبیت شد. در بازار آزاد نیز دلار در محدوده قیمتی ۲۷ هزار و ۸۰۰ تا ۲۸ هزار نوسان می‌کرد و در نهایت در ایستگاه قیمتی ۲۷ هزار و ۸۰۰ تومان متوقف شد. جریان آمد و شد قیمت‌ها در بازار ریشه در چند عامل دارد. نخست آنکه عمده معامله‌گران این بازار به دلیل نگرانی از ریزش بیشتر قیمت‌ها فروشنده شده‌اند و تلاش می‌کنند پیش از افت بیشتر قیمت‌ها ارزهای در اختیار خود را به فروش برسانند. به این ترتیب ورق بازار ارز این روزها به نفع طرف عرضه برگشت خورده و چهره این بازار از متقاضیان عمده ارزی تهی شده است. در عین حال اخبار ضد و نقیض در خصوص بازگشت ارزهای بلوکه شده ایران با تغییر چهره سیاسی آمریکا سیگنال‌های مثبتی به این بازار وارد کرده و امیدها به ریزش نرخ ارز را بیشتر کرده است. برخی کارشناسان معتقدند که افزایش دوباره دلار و ثبت نرخ‌های بیش از ۳۰ هزار تومان دیگر ممکن نیست، با این حال احتمال افت بیشتر فشار و سقوط قیمت‌ها به زیر ۲۰ هزار تومان دور از انتظار نخواهد بود.

با توجه به اثرپذیری عمده بازار طلا و سکه از بازار ارز، این روزها شاهد بی‌ثباتی قیمتی در این بازار نیز هستیم. سکه طلا به تبعیت از کاهش قیمت ارز به کاهش قیمت رضایت داده و حتی به کف قیمتی خود در مقایسه با ماه‌های اخیر، یعنی ۱۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان نیز رسید. با این حال این نرخ تداوم چندانی نداشت و سکه به سرعت به کانال ۱۲ میلیون تومان بازگشت. اکنون سکه در حد فاصل دو کانال قیمتی ۱۲ تا ۱۳ میلیون تومان نوسان می‌کند و نرخ ثابتی نمی‌توان برای آن اعلام کرد. در هر صورت قیمت سکه بعد از رفت و برگشت‌های چندباره نرخ ارز در بازار روز گذشته به ۱۳ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان رسید. فعالان این بازار معتقدند که حباب قیمت سکه تخلیه شده و ریزش قیمت‌ها به تبعیت از ریزش قیمت دلار حتمی است. با این حال این اتفاق منوط به آن است که دلار طبق پیش‌بینی‌ها مسیر کاهشی خود را ادامه دهد و حتی به زیر ۲۰ هزار تومان نیز برسد.  سومین بازاری که جذابیت زیادی برای سهامداران دارد بازار سرمایه است. هرچند ریزش شاخص بورس از مردادماه شروع شده است اما بدیهی است که ریزش دلار باعث شدت گرفتن ریزش شاخص این بازار می‌شود. این موضوع بخش زیادی از سرمایه‌های مالی سهامداران را در خطر نابودی قرار داده، به طوری که تا به امروز سهامدارن بیش از نیمی از ارزش سرمایه‌های مالی خود را از دست داده‌اند.

در خصوص تاثیرگذاری هریک از این بازارها بر اقتصاد می‌توان تصویر متفاوتی ارائه داد. رشد قیمت دلار اگرچه اسباب ناراحتی  بسیاری شده است، اما افت یکباره قیمت آن هم معامله‌گران این بازار و هم فعالان اقتصادی را متحمل زیان‌های ناخواسته کرده است. بدیهی است بی‌ثباتی قیمت ارزهای مورد استفاده صادرکنندگان و واردکنندگان قدرت تصمیم‌گیری را از آنها می‌گیرد و حتی ممکن است به توقف کوتاه مدت فعالیت آنها منجر شود. از این رو ثبات قیمت ارز یکی از ضروریاتی است که باید در راستای حمایت از فعالان اقتصادی پیگیری شود. در عین بازار ریزش قیمت ارز و افت ارزش سهام‌های بورس نیز هم به کاهش بازده شرکت‌های حاضر در بورس منجر می‌شود و هم از دست رفتن دارایی‌های مالی افراد. به این ترتیب التهاب در هریک از بازارهای مالی تنها به زیان جامعه و فعالان اقتصادی تمام می‌شود. این موضوع باعث شدت گرفتن بی‌اعتمادی نسبت به دولت شده، چه آنکه در روزهای گذشته نیز شاهد شکل‌گیری تجمعات سهامداران برای پیگیری وضعیت سرمایه‌های مالی شان بوده‌ایم. با تداوم این روند و افزایش شکاف دولت و ملت باید نگران رفتار معامله‌گران در خصوص هریک از بازارهای مالی نیز باشیم؛ چه، تغییر رویه معاملاتی آنها می‌تواند به بی‌ثباتی بیشتر در این بازارها منجر شود.

چشم امید بازار به گشایش‌های سیاسی

در همین حال حمیدرضا کاهدی، کارشناس ارزی به «جهان ‌صنعت نیوز» گفت: با وجود اینکه مالک اصلی دلار و تزریق‌کننده عمده دلار در کشور دولت است، اما کنترل بازار ارز چندان در دست دولت نیست.

وی اظهار کرد: با وجود آنکه بانک مرکزی ذخایر ارزی کافی در اختیار دارد، اما علاقه‌ای به تکرار اشتباه آقای سیف در تزریق گسترده ارز به بازار ندارد. رییس پیشین بانک مرکزی حدود ۹۰ میلیارد دلار به بازار تزریق کرد اما این موضوع تاثیری بر بهبود قیمت‌ها نداشت. بنابراین هرچند بانک مرکزی ارز در اختیار فعالان اقتصادی قرار می‌دهد، اما تزریق ارز در بازار به ندرت انجام می‌شود و حتی سخت‌گیری‌ها در معاملات دلاری شدت گرفته است.

کاهدی گفت: هرچند نمی‌توان با اطمینان کامل در خصوص روند بازار ارز صحبت کرد اما به نظر نمی‌رسد دلار توان رشد دوباره قیمتی را داشته باشد و پیش‌بینی می‌شود دلار به سمت کاهش قیمت حرکت کند. هرگونه تحول سیاسی و هر گشایشی هم که باعث آزاد شدن پول‌های بلوکه شده ایران شود می‌تواند باعث امیدواری در خصوص سقوط قیمت دلار به زیر ۱۹ هزار تومان نیز شود. پیروزی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نیز این سناریو را تقویت کرده است، اما در هر صورت باید ببینیم تا چه اندازه این موضوع قابلیت تحقق دارد.

وی ادامه داد: اما نباید انتظار داشته باشیم که دولت کار خاصی در بازار ارز انجام دهد. دولت حتی ناچار است در قبال بخشی از پول‌های بلوکه شده اقدام به ورود کالا کند و بنابراین نمی‌تواند تغییر چندانی در بازار ارز ایجاد کند. با این حال با چند اقدام اساسی همچون واردات نهاده‌های دامی می‌تواند مقداری بازار کالاهای مصرفی را سروسامان دهد. ضمن آنکه نوسان دلار در محدوده قیمتی کنونی تاثیر چندانی روی دولت نمی‌گذارد و از این رو احتمال آنکه دولت کاری برای بازار ارز کند، بعید است.

کاهدی افزود: در هر صورت مقامات دولتی نسبت به بازگشت امریکا به برجام خوش‌بین هستند تا مقداری از فشارهای تحریمی کمتر و پول‌های بلوکه شده ایران در کره و هند و کشورهای دیگر آزاد شود. به این ترتیب دولت امیدوار است که هم بتواند به منابع ارزی اش در سایر کشورها دست یابد و هم فروش نفت را از سر گیرد. این اتفاق اگر بیفتد به طور قطعی می‌توان گفت که دلار به زیر ۱۹ هزار تومان می‌رسد. اما در وضعیت فعلی انتظار رشد و یا ریزش شدید قیمت ارز وجود ندارد و دلار بیشتر در نرخ کنونی‌اش درجا خواهد زد، مگر اینکه گشایشی حاصل شود که به کاهش بیشتر قیمت ارز کمک کند.

این کارشناس ارزی افزود: اما عملکرد دولت در بازار سرمایه بسیار ضعیف بوده است. بحث فروش دارایی‌های دولتی به ویژه پالایشگاه‌ها در قیمت‌های بسیار بالایی مطرح شد که دور از واقعیت‌های اقتصادی بود. ریزش چندماهه شاخص بورس نیز در کنار این موضوع باعث از دست رفتن بیش از نیمی از ارزش این بازار شد. با گذشت ماه‌ها هنوز نشانه‌های مثبتی در بازار سرمایه دیده نمی‌شود هرچند احتمال می‌رود در هفته‌های پیش رو بازار جامه سبز به تن کند اما این نمی‌تواند به معنای بهبود و برگشت دوباره آن باشد. پیش‌بینی می‌شود این وضعیت حتی تا دو سال آینده نیز تداوم یابد به طوری که شرایط پایداری در بازار سرمایه شکل نخواهد گرفت.

به گفته وی، در شرایط فعلی صف‌های فروش سنگین شکل گرفته و امکان خروج سهامداران از بازار سرمایه وجود ندارد. سهامدارانی که ۵۰ تا ۷۰ درصد از پرتفوی خود را از دست داده‌اند اگر فرصت مناسبی بیابند به طور قطعی از این بازار خارج می‌شوند و امکان بازگشت دوباره آنها به این بازار وجود نخواهد داشت. با این حال افرادی که سرمایه‌های خود را در این بازار نگه دارند تا چهار سال آینده می‌توانند بازده خوبی کسب کنند. اما در وضعیت فعلی نقدینگی جدیدی به بازار راه نیافته و عده زیادی نیز در انتظار خروج از بازار هستند. تا زمانی که نقدینگی جدیدی وارد این بازار نشود با دستور و تغییر روزانه قوانین و حتی شکل‌گیری تجمعات مردم شاهد اتفاق مثبتی در بورس نخواهیم بود.

خطر ریزش یک باره نرخ ارز

جمشید عدالتیان‌شهریاری عضو سابق اتاق بازرگانی ایران نیز به «جهان ‌صنعت نیوز» گفت: انتظار می‌رفت با پیروزی انتخاب بایدن شوک روانی ناشی از آن به بازار ارز منتقل شود که این اتفاق در چند روز اخیر افتاده است، اما واقعیت بازار به میزان ذخایر ارزی برمی‌گردد.

به گفته وی، ارز نیمایی در حال حاضر ۲۴ هزار تومان قیمت دارد و مبنای اصلی فعالیت‌های صادراتی و وارداتی است و نمی‌تواند به یک باره با ریزش قیمت مواجه شود چون هنوز ارزی به بازار تزریق نشده و افرادی که اقدام به کار وارداتی کرده‌اند از ارز صرافی و ارز نیمایی کار خود را پیش برده‌اند.

عدالتیان گفت: تا زمانی که فشار تحریم‌ها کاهش نیابد و ورود ارز به کشور تسهیل نشود و فروش نفت ازسر گرفته نشود بعید است تغییر آنچنانی در نرخ برابری ریال و ارزهای خارجی ایجاد شود. چون واقعیت اقتصادی عرضه و تقاضاست و این موضوع هنوز تغییر آنچنانی نکرده است. بنابراین شوک روانی تنها چند روزی بازار را دستخوش تغییر قیمت کرد اما بازار در حال بازگشت به قانون عرضه و تقاضاست.

وی ادامه داد: ریزش شدید قیمت دلار باعث زیان‌ده شدن فعالان اقتصادی می‌شود. برای مثال افرادی که با ارز ۲۶ هزار تومانی نیمایی دست به واردات زده‌اند، کالاهای وارداتی آنها سه ماه آینده به کشور وارد می‌شود. کاهش قیمت ارز در این مدت باعث وارد شدن زیان به آنها می‌شود. بر اساس یک اصطلاح اقتصادی تورم همانقدر خطرناک است که کاهش آن. چون این موضوع بی‌ثباتی را افزایش می‌دهد و فعالیت‌های اقتصادی را از توجیه خارج می‌کند.

این فعال اقتصادی افزود: اما واقعیت این است که رشدی که بورس در اوایل سال داشت با واقعیت‌های اقتصادی همخوانی نداشت. بورس در ابتدای سال در حالی به سرعت در حال رشد بود و به بیش از دو میلیون واحد رسید که تولید ناخالص داخلی ایران منفی بود. اما اکنون با ریزش‌های اخیری که داشته به یک میلیون و ۲۰۰ واحد رسیده و امکان تداوم این ریزش نیز وجود دارد تا قیمت‌های آن واقعی شود.

عدالتیان خاطرنشان کرد: طبق قانون دولت اجازه دخالت در بازار سرمایه را ندارد اما آنچه در بازار بورس ایران اتفاق افتاد نتیجه دخالت‌های بی‌رویه دولت بود که باعث شد شاخص سهام رشد غیرواقعی و غیرمنطقی داشته باشد. اما در عین حال بانک مرکزی اجازه دخالت در بازار ارز را دارد اما تمایل چندانی به کنترل آن از خود نشان نداد. بنابراین دولت در جایی که باید دخالت می‌کرد نکرد، اما جایی که نباید دخالت می‌کرد دست به دخالت شدید زد و باعث غیرواقعی شدن قیمت‌ها شد.

 

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژه