افزایش حجم مبنا، راهکار تثبیت بورس در مسیر صعودی

عباسعلی حقانی‌نسب * نماگر بازار سرمایه در طول هفته گذشته همواره صعودی بود و توانست در آخرین روز معاملاتی آبان‌ماه به کانال ۳/۱ میلیون واحدی بازگردد. با این حال اگر بخواهیم بگوییم بازار صعودی خواهد بود یا خیر، باید چند عامل را مورد توجه قرار دهیم؛ نکته نخست اینکه خالص حجم معاملات بازار در هفته جاری بدون آمار معاملات نوسانگیری روزانه توسط سازمان بورس اعلام شود.

دوم اینکه این سازمان با هدف تعمیق بازار و حفظ روند آرام صعودی، حجم مبنای شرکت‌ها را افزایش دهد. مثلا حجم مبنای معاملات را در روزهای آینده به ۱۰ برابر حالت کنونی افزایش دهد تا در این صورت هم کنترل بازار را از طریق حجم مبنا اعمال کرده باشد و هم به تعمیق بازار کمک کند. مهم‌ترین و بهترین روش نظارت و کنترل بازار ورود از طریق حجم مبناست و بقیه مقررات از قبیل دامنه نوسان و توقف نماد عملا منسوخ و قدیمی است و دنیا به خاطر آن به ما می‌خندد! تنها مقرراتی که می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد تا به بازار کم‌عمق ما جان دهد، همین بحث حجم مبناست. بر اساس برآوردها اگر بازار سرمایه در طول هفته آینده با کسر معاملات نوسانگیری روزانه شاهد خالص معاملات خوبی باشد، می‌توانیم امیدوار باشیم که نماگر همچنان به حرکت صعودی خود ادامه دهد.

با این حال از آنجا که قانون حجم مبنا تغییری نکرده است نمی‌توانیم بگوییم که آیا حجم معاملات در تناسب با رشد شاخص کل منطقی بوده است یا خیر. متاسفانه گویا مسوولان می‌خواهند یک اشتباه را چند بار تکرار کنند. واقعیت این است که بازار سرمایه بازگشته است اما نکته اصلی این است که هر بازاری برای شکستن قیمت‌ها نیازمند آن است که شاهد حجم قابل قبول معاملات باشد. معیار حجم قابل قبول که موید قیمت هم باشد در بازار ما حجم مبناست. متاسفانه در این میان نوسانگیری روزانه هم که بدون تبادل وجه نقد صورت می‌گیرد آثار حجم مبنا را کاهش و دستکاری در بازار را افزایش می‌دهد.

به عنوان مثال فردی که می‌خواهد در قیمت بازار یک سهم دست ببرد می‌تواند در قیمت مثبت با فرض حجم مبنای دو میلیون سهمی، این میزان را خریداری کند و سپس بفروشد و در این میان یک کارمزد ۵/۱ درصدی هم بگیرد. اما از آنجا که فرضا ۲۰۰ میلیون سهم دارد با این میزان کارمزد روی دو میلیون از سهام خود، تا پنج درصد ارزش ثروت خود را افزایش می‌دهد. به باور من این مسیر باید اصلاح می‌شد اما رخ نداد و این اشتباه همچنان در حال تکرار است و در نتیجه ما آمار صحیحی از حجم معاملات واقعی در بازار نداریم؛ در نتیجه نمی‌توانیم بگوییم آیا حجم قابل قبولی معامله شده است یا خیر. حتی اگر همان حجم معاملاتی که در بازار نشان داده می‌شود را هم در نظر بگیریم باید حجم معاملات نوسانگیری روزانه را از آن کم کنیم تا بتوانیم دادوستدهای بازار را به درستی تحلیل  کنیم. در حالی که ما نمی‌دانیم چه میزان نوسانگیری شده تا بگوییم حجم قابل قبولی معامله شده است یا خیر.

از منظر شکلی می‌توانیم بگوییم که حجم معاملات بد نبوده است اما از لحاظ محتوایی اصولا چون تفکیک صورت نگرفته است ممکن است تحلیل درستی ارائه نشود. به نظر من تمامی اطلاعاتی که از بازار سرمایه منتشر می‌شود، غلط و دستکاری‌شده است و اگر بخواهیم بر اساس آنها تحلیل ارائه دهیم، کامل و جامع نخواهد بود. در همین حال عامل مهم دیگری که بیرون از بازار سرمایه قرار دارد اما عملا بر آن سرمایه سیطره دارد نرخ بهره بانکی است. در هفته گذشته اعلام شد این نرخ حدود ۵/۱۹ درصد خواهد بود که کاهش ۵/۰ درصدی نشان می‌دهد. در حقیقت نرخ بهره بانکی که در بازار بین‌بانکی تعیین می‌شود و در میان فعالان بازار به عنوان نرخ شبانه شناخته شده است مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده نرخ سود تسهیلات و نرخ سود سپرده بانکی است. در نتیجه می‌توانیم انتظار داشته باشیم که بازار در هفته‌های آینده رشد خوبی داشته باشد. باید توجه داشت همان زمانی هم که شاخص بازار سرمایه به دو میلیون و ۱۰۰ هزار واحد رسیده بود، شرکت‌ها بسیار ارزنده بودند. به عبارت دیگر شرکت‌ها از لحاظ ارزندگی در شرایط خوبی قرار داشتند و حبابی هم در آنها وجود نداشت.  همچنین در حال حاضر هم این شرکت‌ها در سطحی پایین‌تر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شوند.

* تحلیلگر بازار سرمایه