نقش صنعت بیمه در رشد و توسعه اقتصادی

دکتر پیمان سلیمانی * تاثیر صنعت بیمه بر اقتصاد کلان در کشورها انکار‌ناپذیر است. برای تحول و توسعه اقتصادی و زمینه‌سازی برای فعالیت مردم و واگذاری کارهای مردم به خودشان، یکی از زمینه‌هایی که باید فراهم شود به طور یقین امنیت است؛ امنیت قضایی، اجتماعی، حقوقی، اقتصادی و… شکی نیست که صنعت بیمه می‌تواند مهم‌ترین امنیت، یعنی امنیت اقتصادی را فراهم آورد و از این رو بستر مناسبی برای فعالیت‌های اقتصادی مردم مهیا کند. بعضی از خدمات مانند خدمات بانکی و خدمات بیمه‌ای که معمولا با یکدیگر به کار برده می‌شوند جزو فعالیت‌های اولیه اقتصاد سالم و پویا هستند.

در مورد نقش بیمه و تاثیر آن بر اقتصاد، رفاه و بهبود وضع آحاد جامعه یقینا تردیدی نیست و همان‌طور که می‌دانید، ارتباط تنگاتنگی بین رشد و توسعه اقتصادی و گسترش فعالیت در صنعت بیمه وجود دارد. بخش‌های مختلف اقتصادی با تاثیر متقابل، در رشد و توسعه موثرند. در این میان، بخش بیمه با ارائه خدمات و ارتباط منطقی بیشتر با سایر بخش‌ها، از راه گردآوری حق بیمه‌های اندک از گروه‌های مختلف اقتصادی و پرداخت به موقع خسارت می‌تواند از زندگی اجتماعی و اقتصادی انسان‌ها حفاظت کند، صنعت بیمه همچنین با ایجاد آسایش خاطر نزد کارآفرینان و صاحبان صنعت و کسب و پیشه می‌تواند در افزایش تولید، کاهش واردات از بازارهای جهانی و گسستن بند‌های وابستگی، نقش بسیار موثری در توسعه اقتصادی ایفا کند.

بنابراین از یک سو بیمه با هموار کردن راه سرمایه‌گذاری، کاهش ریسک در سرمایه‌گذاری و شرکت در سرمایه‌گذاری از محل ذخیره‌های فنی باعث افزایش بهره‌وری در دیگر بخش‌های اقتصادی می‌شود و از دیگر سو، رشد و توسعه دیگر بخش‌های اقتصادی نیز موجبات تقویت و توسعه صنعت بیمه را فراهم می‌سازد. اکنون کشورهایی که به اهمیت خدمات واقعی بیمه و نقش جدی و حیاتی آن در رشد و توسعه اقتصادی پی برده‌اند توانسته‌اند فرصت‌های بسیار ارزنده‌ای در اختیار شهروندان، بازرگانان و صاحبان صنایع خویش قرار دهند تا بتوانند در خدمت توسعه باشند و از این فرصت‌های مهم اقتصادی بهره‌برداری کنند.

امروز بر کسی پوشیده نیست که یکی از عوامل اصلی و مهم رشد و توسعه اقتصادی یک کشور سرمایه‌گذاری‌های مولد در آن جامعه و رابطه مستقیمی است که بین توسعه اقتصادی و سرمایه‌گذاری وجود دارد. این مهم به ویژه در کشوری چون ایران با مشخصه‌هایی نظیر بازسازی و نوسازی ظرفیت‌های تولیدی، افزایش تولید ناخالص ملی، فراهم کردن اشتغال‌های مولد و هدایت اقتصاد از فعالیت‌های غیرمولد به مولد، کاهش وابستگی در زمینه فرآورده‌های استراتژیک و دست آخر اعمال سیاست‌های خصوصی‌سازی و مهار تورم از طریق افزایش تولید، حائزاهمیت است. صنعت بیمه به سبب توان بالقوه‌ای که در فراهم ساختن زمینه‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری‌های کلان دارد در حفظ حقوق بیمه‌گذاران و در نیل به رشد و توسعه اقتصادی کشور اهمیت فراوان دارد.

بنابراین وظیفه صنعت بیمه، به منزله یک موسسه مالی است که توان و قدرت خویش را در ارائه تامین، تشکیل سرمایه و تقویت بنیه سرمایه‌گذاری اقتصادی جامعه نشان دهد و ثابت کند که بازتاب موفقیت و قدرت ملی‌اش در نیل به اهداف کلان اقتصادی صنعت موثر است. دستیابی به این هدف‌ها جز با توسل به مدیریت صحیح سرمایه‌گذاری‌ها ممکن نیست. این امر نه‌تنها به ارائه خدمات بیمه‌ای با نرخ‌های پایین‌تر منجر می‌شود بلکه موجبات ارتقای سطح کیفی خدمات بیمه‌ای را فراهم می‌آورد و در سطح کلان اقتصادی، افزایش رفاه عمومی و اثرهای ضدتورمی را در پی خواهد داشت.

در حالی که در اقتصادهای در حال توسعه و پیشرفته نقش صنعت بیمه تعیین‌کننده است و بدون به کارگیری آن، تحولات شگرف اقتصادی تحقق نمی‌یابد، در کشورمان بیمه هنوز از جمله انتظارهای ملی تحقق نیافته است. متاسفانه باید بگویم در کشور ما بیمه به شکلی بسیار محدود و خاص ارائه می‌شود. با نگاهی به پشت سر، شاید عناوین آن گسترده‌تر شده باشد با رشته‌های بیشتر و متنوع‌تر اما هنوز از مشارکت عمومی که در امر بیمه در سایر کشورها به ویژه کشور‌های پیشرفته مشاهده می‌شود در اینجا خبری نیست. به راستی تصور می‌کنید چند درصد مردم کشورمان خانه‌های خود، ماشین‌آلات صنعتی، محصولات کشاورزی، دام و طیور و چه میزان از سرمایه‌های انسانی خود را در مقابل سیل، طوفان، آتش‌سوزی، سرقت و بیماری و بسیاری خطرهای دیگر بیمه کرده‌اند؟ چرا افراد جامعه در مقابل خطرهایی که برایشان وجود دارد خودشان را به بیمه نمی‌سپارند؟ امروز نوسان‌های شدید اقتصادی بر اثر تحریم‌ها و تغییراتی که در قیمت‌ها صورت می‌گیرد و رشد شدید بلایای طبیعی، خطر‌های زیادی برای سرمایه‌گذاران در بخش‌های مختلف اقتصادی و آحاد جامعه ایجاد می‌کند.

در نتیجه اهمیت بیمه از گذشته بسیار بیشتر شده است. آحاد جامعه همچنان در حال تجزیه و تحلیل مسائل و بررسی‌های اقتصادی هستند و بیمه و امنیت اقتصادی هم از این مقوله جدا نیست. البته باید بدانیم که عوامل اقتصادی مانند کشش تقاضا، میزان درآمد، نقدینگی و حق بیمه بر خرید بیمه تاثیرگذارند. متاسفانه با وجود تمام تلاش‌ها در جهت گسترش صنعت بیمه در کشور باید عرض کنم که سهم بیمه در تولید ناخالص ملی ما بسیار پایین است و فاصله زیادی با استاندارد‌های جهانی دارد. به هر حال امیدواریم با توجه کافی به این صنعت بتوانیم در زمینه رشد و توسعه اقتصادی گام‌های موثری برداریم.

* کارشناس عالی بیمه