انحراف افکار یا سیگنال تغییرات در بدنه قدرت
به گزارش جهان صنعت نیوز: هفته‌هاست بازار گمانه‌زنی‌ها در روسیه بر سر احتمال کناره‌گیری ولادیمیر پوتین از قدرت داغ شده است. شایعه شده است که رییس‌جمهوری روسیه به شدت بیمار بوده و برنامه‌ای جامع برای انتقال قدرت پیش‌بینی کرده است. گفته می‌شود که پوتین مبتلا به بیماری پارکینسون و سرطان شده و از افسردگی رنج می‌برد و احتمالا قصد دارد زودتر از پست خود استعفا دهد.
شایعات پیرامون شکست قانون اساسی پوتین به قدری تکرار شد که آنها دبیرخانه مطبوعات ریاست‌جمهوری دیمیتری پسکوف را مجبور به انکار علنی آنها و ادعا کردند که رییس دولت در سلامت کامل به سر می‌برد. گزارش‌ها مبنی بر اینکه رهبر کرملین بیمار است در رسانه‌های جمعی غربی و روسی پیش از این بسیار گسترده بود. با این حال، این بار داستان بیماری‌های ادعایی پوتین مستقیما به روند انتقال قدرت مرتبط است؛ اتهاماتی که گویا در حال حاضر در جریان است.
به نوشته مسکو تایمز، برخی ناظران سیاسی در روسیه بر این باورند که اطلاعات مربوط به بیماری پوتین و استعفای احتمالی- همراه با درزهای جداگانه در مورد زندگی شخصی رییس‌جمهور به عمد تبلیغ می‌شود تا مردم را از مشکلات واقعی پیش‌روی خود منحرف کند. این می‌تواند شامل شکست‌های ژئوپلیتیکی مسکو در مدیریت انتخابات مولداوی، افزایش قدرت ترکیه در قفقاز جنوبی، ادامه بحران سیاسی در بلاروس، همراه با شواهد وفاداری به مسکو و همچنین بدتر شدن اوضاع اقتصادی روسیه به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا باشد. در واقع، کاهش مداوم درآمد شخصی روس‌ها به معنای کاهش حمایت از دولت است. طبق آخرین نظرسنجی بنیاد افکار عمومی، ۵۲ درصد از روس‌ها از مقامات به دلیل مدیریت اقتصادی خود انتقاد می‌کنند. در حالی که رسانه‌ها درباره سلامت پوتین فکر می‌کردند موضوع دیگری که به پس‌زمینه رانده شد، تصویب بسته قوانین فدرال بود که برای تلفیق طرح اصلاحات جدید قانون اساسی روسیه طراحی شده است. این اصلاحات ازجمله قدرت پوتین را تقویت و گسترش می‌دهد.
یکی دیگر از توضیحات قابل قبول در مورد آخرین اخبار شایعات مربوط به استعفا و سلامتی ریاست‌جمهوری این است که پوتین در واقع قصد دارد تعدادی تغییر در ساختار دولت ایجاد کند. به طور خاص، گنادی گودکوف، رهبر مخالف مشهور روسیه، اظهار کرد: ما نمی‌توانیم به طور قطعی بگوییم که پوتین ترک خواهد کرد یا نه … اما در واقع، انتقال قدرت به عنوان یک گزینه اصلی یا پشتیبان در حال حاضر آغاز شده است و آن هم اقتدار به نیروهای امنیتی است. از این رو پوتین نگران ۲۰۲۴ است. نظر مشابهی توسط لئونید نوزلین کارآفرین و شخصیت عمومی ابراز شد؛ او اظهار کرد که پوتین در حال حاضر در موقعیت ضعیفی قرار دارد .
در حال حاضر، تنها قطعیت این است که رهبر روسیه در واقع بر قدرت «خاندان امنیتی» وفادار به خود (سیلویکی) می‌افزاید. پوتین و حلقه نزدیک به او و یک محفل درونی انحصاری رهبری دستگاه دولتی روسیه را در دست دارند. این محفل به طور کلی به سیلویکی معروف است. این اتفاق در حال رخ دادن است، صرف‌نظر از اینکه پوتین احساس می‌کند بخشی از این قدرت را به دلیل بدتر شدن سلامتی شخصی منتقل کند یا به این دلیل است که او می‌خواهد مواضع سیلویکی را در پیش‌بینی ناآرامی‌های اجتماعی ناشی از رشد روزافزون مشکلات اقتصادی تقویت کند. در ماه نوامبر، افزایش قدرت نیروهای امنیتی عمدتا در تشدید سرکوب‌ها علیه جنبش‌های اعتراضی روسیه و همچنین پاکسازی بیشتر به این گمانه‌زنی‌ها دامن زد.
بر اساس این لایحه، هر شخصی که در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی شرکت می‌کند، اطلاعات مربوط به فعالیت‌های نظامی- فنی روسیه و همچنین نامزدهای انتخابات وابسته به شخصی را که به عنوان عامل خارجی کار می‌کند، جمع‌آوری می‌کند، باید به عنوان عامل خارجی شناخته شود. اشخاصی که به این عنوان برچسب خورده‌اند از داشتن سمت در ارگان‌های دولتی منع خواهند شد. سابقه قضایی روسیه نشان می‌دهد که مفهوم وابستگی در حد ممکن تفسیر می‌شود، به این معنی که این قانون می‌تواند علیه هر یک از نمایندگان مخالف لیبرال باشد.
علاوه بر این، کمیسیون دومای دولتی برای محافظت از روسیه در برابر دخالت‌های خارجی پیش‌نویس قانونی را برای شناخت روزنامه‌نگاران به عنوان عوامل خارجی و همچنین پیش‌نویس قانونی برای منع برگزاری مراسم عمومی که توسط شهروندان خارجی صورت می‌گیرد، برای بررسی ارائه کرده است.
تقویت «عمودی قدرت» کرملین و تشدید تقابل آن با «لیبرال‌های سیستمی» با افزایش تعداد بازداشت‌ها و اتهامات خیانت به مقامات دولتی بیشتر مشهود است. تاکنون فقط به طور قطعی می‌توان گفت ولادیمیر پوتین در حال تقویت موقعیت بلوک سیلویکی است و با اعتماد به مردم وفادارترین افراد به او، آنها را قادر می‌سازد تا به طور فزاینده‌ای سرکوب‌گرانه سیاست‌های داخلی را دنبال کنند. اما باید دید که آیا این روندها بخشی از «انتقال قدرت» پنهان هستند یا به سادگی منعکس‌کننده بلوغ طبیعی یک کشور اقتدارگرا.
بحران جانشینی در کرملین
به نوشته فایننشال‌تایمز، این گمانه‌زنی‌ها در حالی مطرح می‌شود که در حال حاضر پوتین جانشین آشکاری ندارد. اقتدار یک رهبر ماهر شامل برنامه‌ریزی برای جانشینی است. اگر پوتین برنامه‌ای داشته باشد، با دقت زمان عمومی‌سازی آن را انتخاب می‌کند، اما وقایع رخ داده نشاندهند آن است که او در مورد آن فکر می‌کند.
روسیه، دیر یا زود باید انتقال قدرت خود را پس از ۲۰ سال به شخص دیگری آغاز کند. اکنون به نظر می‌رسد که ممکن است در اوایل ژانویه ۲۰۲۱، اگر شایعات بیماری پوتین صحت داشته باشد، عصر جدیدی را آغاز کند، آن هم بدون پوتین.
اما هر زمان که این اتفاق رخ داد به روسیه دموکراتیک امیدوار نباشید. حلقه داخلی پوتین حتی بدون پوتین نیز سیستم پوتین را حفظ خواهد کرد. رای‌دهندگان روسی صدای کمی در این مورد دارند یا هیچ صدایی ندارند. این روندی خواهد بود که توسط یکی از اعضای داخلی کرملین مدیریت می‌شود. آنها اجازه نخواهند داد (و نمی‌توانند) روسیه دموکراتیک را که کاندیدای متنوعی را با سکوهای انتخاباتی متفاوت ارائه می‌دهد، نمایان شود.
اگر پوتین واقعا در ژانویه دفتر خود را ترک کند، روسیه را در چنگال بحران‌های متعدد ترک خواهد کرد؛ کشوری با اقتصاد رو به کاهش، اپیدمی کرونا ویروس، سیستم پزشکی در حال سقوط، صندوق ثروت ملی تخلیه شده، عقده‌های خارجی، تظاهرات در شهرهای روسیه.
پوتین می‌فهمد که جانشین او به سختی وسوسه می‌شود تا مشکلات روسیه را به گردن او بیندازد. یلتسین در سال ۲۰۰۰ اقتصاد در حال بازیابی را به پوتین تحویل داد، اما یلتسین همچنان مسوولیت «سرمایه‌داری افسارگسیخته» دهه ۱۹۹۰ را به دوش کشید. پوتین بهتر است یک ضامن قدرتمند و قابل اعتماد داشته باشد تا کاری را که برای یلتسین انجام داده، صورت بخشد.
انتقال قدرت یلتسین مدل جذابی را برای پوتین ارائه می‌دهد. از این گذشته، خانواده یلتسین، که بیشتر فاسد بود، تحت تاثیر قرار نگرفتند. همچنین ثروت آنها مصادره نشد.
آیا پوتین می‌تواند از همین مدل برای جانشینی استفاده کند که مصونیت او را تضمین کند؟ برخلاف انتقال ۲۰۰۰، امروز روسیه فاقد سیاستمداران رقیب با نفوذ یوری لوژکوف، شهردار مسکو و اوگنی پریماکوف، نخست‌وزیر سابق است. یک اپوزیسیون دموکراتیک به غیر از گروه کوچک الکسی ناوالنی، به سختی وجود دارد. جانشین پوتین می‌تواند روی پیروزی‌های آسان انتخاباتی که توسط سیستم پوتین به ارث می‌برد، حساب کند.
در یک کلام، انتقال «سیستم پوتین» به جانشین باید به راحتی صورت پذیرد. مصونیت موضوع دیگری است. به نظر می‌رسد پوتین، به عنوان افسر سابق «ک‌گ‌ب» به مصونیت خود در برابر مقامات امنیتی اعتماد دارد. بنابراین، روسیه ممکن است با یک «پوتین جدید» از دستگاه امنیتی که قبلا قدرتمند بوده است به پایان برسد.
پیش از این پارلمان روسیه، طرحی را تصویب کرده بود که به موجب آن ولادیمیر پوتین بعد از پایان دوره ریاست‌جمهوری‌اش می‌تواند دوباره حداقل به مدت ۱۲ سال رییس‌جمهور باقی بماند. طرح یادشده، به طور گسترده به عنوان راهی برای مادام‌العمر کردن ریاست‌جمهوری پوتین قلمداد شد. به موجب این طرح پوتین می‌تواند بعد از پایان ریاست‌جمهوری‌اش در سال ۲۰۲۴، برای دو دوره شش ساله دوباره رییس‌جمهور شود.
در نگاه نخست ممکن است تغییرات اعلام شده به معنای تحقیر مدودف باشد که در سال‌های اخیر نفر دوم سیاست روسیه بوده است و پس از دو دوره نخست ریاست‌جمهوری پوتین، جای او را گرفت. شغل جدید او به عنوان معاون «شورای امنیت» ممکن است یک تنزل رتبه چشمگیر دیده شود. اما در واقع رییس «شورای امنیت» کسی نیست جز خود پوتین و مدودف جایگاه دومی خود را در موقعیتی دیگر حفظ کرده است.
بر اساس تغییرات پیشنهادی، شورای امنیت کرملین (با «شورای کشور» اشتباه گرفته نشود) نقش مهم‌تری به عنوان مرجع حل اختلافات و مرکز تصمیم‌گیری‌های راهبردی خواهد داشت. این شورا که با افراد حلقه نزدیک پوتین پر شده است، احتمالا در چهار سال آینده به نوعی نقش پولیتبورو (دفتر سیاسی) شخصی او را خواهد داشت؛ بنابراین بر‌عهده داشتن معاونت پوتین در چنین هیاتی، می‌تواند مدودف را به عنوان گزینه‌ای برای ریاست‌جمهوری حفظ کند. مدودف گزینه‌ای مورد اطمینان، اما نه چندان جذاب برای پوتین است، چرا که فاقد محبوبیت مردمی است.
مصونیت مادام‌العمر پوتین
به نوشته فایننشال‌تایمز، چشم‌انداز آینده هر رهبر قدرتمندی معمولا به دو گزینه خلاصه می‌شود: عبور ایمن به زندگی غیرنظامی با حمایت قانونی، یا یک قانون مادام‌العمر. ولادیمیر پوتین که در ژانویه امسال، ۲۱ سال زمامداری خود در روسیه را جشن خواهد گرفت، شرایطی را طراحی کرده است که موفقیت در دستیابی به هر یک از آنها را به دست آورد. زمزمه‌های همیشگی عزیمت رهبر روسیه از کرملین پس از آنکه پارلمان این کشور قانونی را برای صدور مصونیت از تحقیق یا پیگرد قانونی به روسای جمهور سابق و خانواده‌هایشان ارائه کرد، افزایش یافته است.
در این میان ارائه لایحه عدم پیگرد قانونی به پارلمان روسیه برای پوتین در صورت ترک کرملین بیش از پیش به گمانه‌زنی‌های کناره‌گیری پوتین دامن زده است. در پیش‌نویس این لایحه تاکید شده است که روسای جمهوری سابق برای هرگونه تخلفی که در طول زندگی وی مرتکب شده‌اند از مصونیت در قبال پیگردهای کیفری برخوردار خواهند شد. گفتنی است که برای ابطال این لایحه همه‌جانبه حمایتی لازم است که اکثریت اعضای پارلمان با آن مخالفت کنند؛ مساله‌ای که تحلیلگران احتمال رقم خوردن چنین شرایطی را ضعیف ارزیابی کرده‌اند.
در یک چرخش جدید، این اصلاحیه تضمین مصونیت پشتیبان را فراهم می‌کند؛ یعنی اینکه روسای جمهور بازنشسته به عنوان سناتور مادام‌العمر در مجلس عالی روسیه، شورای فدراسیون منصوب می‌شوند. سناتورها به طور خودکار از مصونیت برخوردار می‌شوند و سناتورهای مادام‌العمر از مصونیت مادام‌العمر برخوردار می‌شوند. پوتین بازنشسته همچنین می‌تواند هفت سناتور مادام‌العمر دیگر را منصوب کند، احتمالا برای خدمات برجسته به کشور. با توجه به رفتارهای غیرقانونی مشکوک محافل پوتین، ممکن است صف برای هفت موقعیت سناتوری طولانی باشد.
این دومین لایحه است که مقررات ویژه‌ای را برای روسای جمهوری سابق روسیه در نظر می‌گیرد. به جریان افتادن این لایحه که مقدمات آن از ماه فوریه کلید خورده بود سبب شده تا گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال کنار رفتن پوتین از قدرت تقویت شود. پارلمان روسیه پیش از آن نیز از لایحه‌ای حمایت کرده بود که به یک رییس‌جمهوری سابق حق می‌دهد به صورت مادام‌العمر به عنوان سناتور شورای فدراسیون این کشور از یک کرسی دائم بهره‌مند شود؛ سمتی که مصونیت از پیگیرد قضایی را نیز به همراه دارد.
این در حالی است که برخی منابع در گزارش‌هایی تایید نشده شایعه ابتلای ولادیمیر پوتین به بیماری پارکینسون را مطرح و اعلام کردند که رییس‌جمهوری ۶۸ ساله روسیه به همین دلیل به زودی کرملین را ترک خواهد کرد. انتشار این گزارش توسط نشریه بریتانیایی سان با واکنش دفتر ریاست‌جمهوری روسیه همراه شد. دیمیتری پسکوف، سخنگو و مسوول بخش اطلاع‌رسانی کاخ کرملین با رد این شایعه تاکید کرد که ولادیمیر پوتین از سلامتی خوبی برخوردار است و قصد استعفا ندارد.
کرملین ادعای نشریه بریتانیایی سان را که ولادیمیر پوتین به دلیل ابتلا به پارکینسون ماه ژانویه آینده از قدرت کنار خواهد رفت پوچ و بی‌اساس خوانده و آن را به کلی تکذیب کرده است.
به نوشته پایگاه خبر هیل، این در حالی است که در سال ۲۰۱۵، محققان دپارتمان مغز و اعصاب، مرکز پزشکی دانشگاه رادبود، نایمگن در هلند نشانه‌هایی را در راه رفتن پوتین شناسایی کردند که می‌تواند علائم پارکینسون را نشان دهد.
این تیم متوجه شد که چگونه مرد قدرتمند روسی با حرکت نکردن بازوی چپ خود تقریبا درگیر است، در حالی که بازوی راست او آزادانه می‌چرخد. تصاویر رییس‌جمهور ۶۸ ساله که در حال سخنرانی است، او را نیز نشان می‌دهد که بازوی راست خود را به راحتی روی تریبونی قرار داده و بازوی چپ را صاف در کنار خود قرار داده است.
از طرفی ناظرانی که تصاویر پوتین را مطالعه کردند، می‌گویند که به نظر می‌رسد پاهایش دائما در حرکت هستند و به نظر می‌رسد هنگامی که بغل صندلی را گرفته بود، درد داشت. انگشتان او نیز در حالی که قلم در دست داشت و فنجانی را گرفت که گمان می‌رود حاوی کوکتل مسکن است، در حال لرزش است.
در این میان والری سولووی، پروفسور پیشین آکادمی تربیت دیپلمات مسکو و یکی از منتقدان پوتین درباره انتقال قدرت از سوی او در ماه ژانویه سال ۲۰۲۱ تردیدی ندارد. سولووی مدعی شده است که در ژانویه سال آینده روسیه شاهد تغییرات سیاسی گسترده‌ای خواهد بود. او بر این باور است که رییس بانک مرکزی روسیه تغییر می‌کند و حتی بسی بیش از آن، ولادیمیر پوتین نیز کناره‌گیری خواهد کرد.
سولووی گفته است که اطلاعات خود را از منابع نزدیک به پوتین کسب کرده است. شایعه شده که پوتین سرطان دارد و افزون بر آن به بیماری پارکینسون مبتلا شده است. حتی گفته می‌شود که رییس‌جمهوری روسیه از دارو‌های ضدافسردگی نیز استفاده می‌کند. به باور والری سولووی تصمیم پوتین به کناره‌گیری از قدرت سیاسی برخاسته از توصیه کسانی است که بر او نفوذ دارند. سولووی دختر پوتین، آلینا کابایوآ را یکی از افراد بانفوذ در کاخ کرملین می‌داند. این در حالی است که دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین شایعات مربوط به بیماری پوتین و برنامه او برای کناره‌گیری را تکذیب کرده و خبر از سلامت کامل رییس‌جمهوری روسیه داده است. برخی دیگر از کارشناسان، از جمله استانیسلاو بلکووسکی کارشناس علوم سیاسی، چنین ادعا‌هایی را بی‌اساس دانسته و مدعی شده‌اند که این ادعا‌ها برای مصرف در خارج از مرز‌های روسیه تولید و پخش می‌شوند. باید یادآور شد که پخش ویدئو‌هایی درباره سرفه‌های شدید پوتین یا لرزش دست و پای او به چنین گمانه‌زنی‌های دامن زده است.
تقویت جایگاه ریاست‌جمهوری
در اصلاحات قانون اساسی که پیش‌تر به تصویب رسید محدودیت‌های موجود برای ولادیمیر پوتین جهت نامزدی برای دو دوره دیگر انتخابات ریاست‌جمهوری برداشته شد و او بدین ترتیب می‌تواند در صورت برگزیده شدن مجدد تا سال ۲۰۳۶ یعنی زمانی که ۸۴ساله خواهد شد در سمت رییس‌جمهوری باقی بماند. این در حالی است که ولادیمیر پوتین از سال ۲۰۰۰ به این سو عمدتا در سمت ریاست‌جمهوری سکان هدایت دستگاه اجرایی در روسیه را در دست دارد. ولادیمیر پوتین از زمان همه‌گیری بیماری کووید۱۹ تاکنون بخش عمده‌ای از کارهای خود را از دور انجام می‌دهد و به ندرت در انظار عمومی ظاهر می‌شود.
معامله با یلتسین؟
مصونیت ریاست‌جمهوری از پیگرد قضایی نقش برجسته‌ای در قدرت گرفتن پوتین داشت. صدور فرمان اعطای مصونیت برای بوریس یلتسین رییس‌جمهوری پیشین روسیه در قبال پیگرد قضایی، بازجویی و بازرسی اموال از جمله نخستین اقدامات پوتین به عنوان رییس‌جمهوری روسیه بود.
برخی تحلیلگران بر این باورند که صدور این حکم حاصل نوعی بده‌وبستان میان یلتسین و پوتین بوده تا بدین ترتیب رییس‌جمهوری سابق که به نوعی درگیر تحقیقات دستگاه قضایی سوییس درباره کارت‌های اعتباری شده بود با کناره‌گیری از سمت خود ولادیمیر پوتین را جانشین خود کند، حال آنکه یلتسین در کتاب خاطرات خود هر گونه معامله با پوتین را انکار کرده است.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژه
لینک کوتاه :