بودجه ۱۴۰۰، سقف توانایی‌های ایران
به گزارش جهان صنعت نیوز: آرون ویلدا وسکی نویسنده نامدار درباره بودجه در کتاب مشهورش الگویی از فرآیندهای بودجه‌ای را نشان می‌دهد که روش سیاسی را در هر کشور استوار می‌سازد. او از چهار کشور نام می‌برد و می‌نویسد در آمریکا در بودجه سالانه توازن بین اقتصاد و سیاست برقرار است، در فرانسه اقتصاد نیرومندتر از سیاست است، در ژاپن نیز اقتصاد نیرومندتر از سیاست است و سرانجام در بریتانیا سیاست از اقتصاد قوی‌تر است. البته در ایران مطالعه‌ای براساس آنچه از سوی این نویسنده در این چهار کشور بازکاوی شده انجام نشده اما می‌توان گفت برآیند کار این است که در ایران سیاست از اقتصاد نیرومندتر است و این را می‌توان در لایحه بودجه دولت و سپس دگرگونی‌هایی که از سوی مجلس انجام می‌شود دید.
سقف توانایی‌های کارشناسی
با یادآوری آنچه در بالا نگاشته شد می‌توان با قاطعیت گفت اوج و سقف توانایی ایران در سیاست و نیز در اقتصاد همین است که می‌بینیم. اگر در ایران روش‌های مبارزاتی و سازمان مبارزه برای کسب قدرت و توزیع قدرت سیاسی از مسیر احزاب شکل می‌گرفت شاید به جای مردان و زنان مستقر در سازمان برنامه و بودجه مردان و زنانی با اندیشه‌های سیاسی و دانش تخصصی‌تری بودند و بودجه‌ای نوشته می‌شد تا این چیزی که هست نبود. واقعیت این است که با وجود تلاش شبانه‌روزی و سختکوشی‌هایی که در سازمان برنامه شاهد آن هستیم اما دانش بودجه‌ریزی چیز دیگری است که به دلایل گوناگون در این نهاد در حال حاضر دیده نمی‌شود. مدیران ارشد و مدیران میانی سازمان برنامه و بودجه همه بضاعت علمی است که نظام سیاسی ایران اجازه می‌دهد در این نهاد حاضر باشند. این کادرهای موجود و نیز سازمان‌ها و نهادهایی که از بیرون با این کادر همکاری داشته‌اند و دارند بدون تردید همه اوج چیزی است که اجازه داده شده است به کار گرفته شود.
اوج سیاستگذاری
این روزها بسیار می‌شنویم بودجه، درآمدهای خیالی دارد؛ بودجه درآمدهایش تکیه بر باد دارند، درآمدهای بودجه توهمی است و تورم‌ساز است و… آیا اگر کسان دیگری بودند می‌شد به لحاظ دانش سیاستگذاری اقتصادی برای بازارها و نیز برای سیاست‌های ارزی، مالی و پولی کار دیگری کرد؟ واقعیت این است که نیروی کارشناسی موجود در سازمان بودجه‌ریزی با توانایی‌ها و ناتوانی‌های اقتصادی ایران از نظر اطلاعات و آمار آشنایی کافی دارند اما همه این اطلاعات و آمار در سیاستگذاری‌های محدود مالی و تا اندازه‌ای پولی دیده می‌شود. این در حالی است که سیاست‌های تجاری و سیاست‌های بازار کالا و بازار پول در این سند جایگاه شایسته ندارند و با همان دیدگاه‌های پیشین تدوین شده‌اند.
سقف نفتی
بیش از نیم قرن است ایران می‌خواهد بودجه سالانه را از دست نفت رها سازد و بودجه‌ای بنویسد که بخش درآمدی آن از منابع درآمد نفت ارتزاق نکند اما در همه این نیم قرن شاهد شکست هر ساله هستیم. در حالی که نفت از اقتصاد ایران رفته است و بعید است دیگر بتوانیم شاهد صادرات نفت در اندازه ۳/۲ میلیون بشکه درروز باشیم. این روزها می‌بینیم که امارات و عربستان، روسیه با عربستان، عراق با بقیه کشورها بر سر سهمیه خود از صادرات سال ۲۰۲۱ جنگ بزرگی راه انداخته‌اند. آیا ایران می‌تواند در این هنگامه نبرد بشکه‌ها جایی برای خود بیابد؟ با این همه می‌خوانیم و می‌شنویم مردان مستاصل سازمان برنامه و بودجه بازهم به نفت دل بسته‌اند و چاره‌ای ندارند. شمار محل‌های درآمد برای ایرانیان و برای دولت ایران محدود شده است و باز هم بیشترین سقف را در درآمدها به نفت داده‌ایم. توانایی ایران همین است که در بودجه می‌بینیم. نفت بفروشیم. اگر در خارج نخریدند، در داخل بفروشیم. در داخل به کی بفروشیم؟ در ته این فرآیند باز هم به بانک‌ها خواهیم رسید و بانک‌ها نیز به بانک مرکزی وصل خواهند شد.
سقف ۱۰۰ هزار میلیاردتومانی سهام
محمدباقر نوبخت و وزیر اقتصاد در یک سال تازه سپری شده و پیش از آن هرجا کم آورده‌اند گفته‌اند دولت هفت هزارهزار میلیارد تومان دارایی دارد. حالا که در آستانه یکی از بدترین سال‌های مالی کشور هستیم سقف فروش سهام را با ارقام اعلام شده از دارایی‌های دولت مقایسه کنید انگار کاه در برابر کوه است. این چه چیزی را نشان می‌دهد؟ این عدد اندک و ناچیز در برابر دارایی‌های قابل فروش نشان می‌دهد سقف توانایی مردم ایران برای خرید دارایی تا چه اندازه کم است. آیا اگر روزگار گونه دیگری بود و سقف توانایی‌ها و آزادی‌های سیاسی گونه‌ای بود که می‌شد از ایرانیان خارج از کشور نیز خواست در خرید سهام شرکت‌های ایرانی حضور جدی داشته باشند باز هم همین مبلغ ناچیز باید لحاظ می‌شد و نمی‌شد ارقام را بالاتر برد.
سقف کارشناسی بخش خصوصی
در روزهای تازه سپری‌شده و پس از اعلام ارقام لایحه بودجه و نیز سیاست‌های پنهان‌شده در ارقام این لایحه چشم‌ها به بخش خصوصی دوخته شده تا درباره ارقام و اقلام و سیاست‌ها اعلام نظر کلی و تخصصی داشته باشند. تا امروز که چیزی از سوی ده‌ها تشکل بزرگ و کوچک و اتاق‌های بازرگانی دیده نشده است. به نظر نمی‌رسد در آینده نزدیک یا دور دیدگاه‌های موثر بر روند بودجه از سوی بخش خصوصی بیرون آید.
اوج برون‌نگری
توانایی‌های ایران در بستر دنیا در ارقام و اعداد لایحه نیز نشان می‌دهد ایران توانایی‌های کمی در این باره دارد. ایران دوستان قابل اعتنایی از نظر اینکه بتواند منابعی را به شکل سرمایه‌گذاری خارجی جذب کند ندارد. منابع لحاظ شده برای فاینانس و سایر روش‌های تامین سرمایه از خارج نیز ناچیز است و نسبت به کشوری با ویژگی‌های ایران رقم‌های پایینی است. سقف توانایی‌های ایران در تعامل با خارج نیز نشان می‌دهد ایران توانایی‌هایش تحلیل رفته و از شمار دوستانش در جهان کاسته شده است.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :
