نظارت هیات پارلمانی ایران بر انتخابات ونزوئلا مسبوق به سابقه نیست

مهدی آیتی * روز گذشته خبری مبنی بر حضور هیاتی پارلمانی از ایران، برای نظارت بر انتخابات ونزوئلا منتشر شد؛ خبری که تعجب همگان را برانگیخت و جای سوال زیادی برای ما ایجاد کرد، چرا که تا جایی که من اطلاع دارم این اتفاق تاکنون مسبوق به سابقه نیست که جمهوری اسلامی ایران هیاتی پارلمانی برای نظارت بر انتخابات یک کشور دیگر بفرستد!

به نظر من چنین اقدامی جای سوال و تعجب دارد و در هیچ کجای قانون اساسی ما چنین وظیفه‌ای برای نمایندگان مجلس تعیین و تعریف نشده که به عنوان ناظر بر انتخابات یک کشور دیگر حضور داشته باشند. همیشه مراجع بین‌المللی که مراجعی بی‌طرف هستند به درخواست مسوولان آن کشور خاص چنین اقداماتی را انجام می‌دهند و برصحت و سلامت انتخابات آن کشور نظارت می‌کنند. یعنی اگر در ایران هم رفراندومی برگزار شود ما هم می‌توانیم از مجامع بین‌المللی بی‌طرف و سازمان ملل درخواست کنیم که ناظران بی‌طرف خود را برای نظارت بر رفراندوم و انتخابات به ایران بفرستند.

در نتیجه به نظر می‌رسد این اقدام مرسوم نیست و کشورهای دیگر هم چنین کاری تاکنون انجام نداده‌اند، مگر با درخواست مستقیم و قانونی آن کشور از مراجع بین‌المللی نه از خود آن کشور. البته ممکن است گاهی به عنوان هیات‌های پارلمانی دوستی ایران و ونزوئلا  نمایندگان به عنوان مهمان و در حالتی غیررسمی در زمان انتخابات برای بازدید از انتخابات یک کشور سرکشی کنند و شاهد و ناظر بر آن انتخابات باشند، ولی به هیچ عنوان به صورت مرجعی رسمی و قانونی نمی‌توانیم چنین کاری انجام دهیم.

نیکولاس مادورو رییس‌جمهور ونزوئلا در این باره توئیتی زده که توسط برخی رسانه‌ها منتشر شده است. او درباره حضور هیات پارلمانی در ونزوئلا نوشته است که «در کاخ مردم، با هیأتی از ایالات متحده، روسیه، ایران، ترکیه، اعضای پارلمان، اعضای دفتر نظارت بین‌المللی دیدار کرده است.»

بنابراین در صورتی که حتی نمایندگان چند کشور هم برای نظارت بر انتخابات کشوری می‌روند، باید با هماهنگی و زیر نظر سازمان ملل و مراجع بین‌المللی باشد. به این معنا که وقتی در منطقه‌ای جنگ می‌شود طبق قوانین منشور سازمان ملل، سپاه صلح تشکیل می‌شود. سپاه صلح ترکیبی از سربازان کشورهای داوطلب برای میانجی‌گری یا حفظ صلح در یک منطقه هستند که  توسط سازمان ملل انتخاب می‌شوند. سازمان ملل آن سپاه صلح را به آن منطقه جنگی می‌فرستد و منطقه برزخ ایجاد می‌کنند تا آتش‌بس و صلحی موقت اعمال شده و مذاکرات بین دو کشور متخاصم برقرار شود.

پس اگر قرار باشد نمایندگان چند کشور هم برای نظارت بر انتخابات ونزوئلا حاضر شوند، حتما باید با نظارت و هماهنگی سازمان ملل و با انتخاب این سازمان باشد. مثل همان سپاه صلحی که توسط سازمان ملل برای ایجاد صلح به منطقه جنگی فرستاده می‌شوند. بنابراین اگر این کار صرفا توسط رییس‌جمهوری ونزوئلا و یا موافقت مجلس ایران انجام شده باشد، از نظر قوانین بین‌المللی یک اقدام غیرقانونی و غیرمتعارف است که تاکنون سابقه نداشته است، ولی اگر با مجوز و نظر سازمان‌های بین‌المللی و سازمان ملل صورت گرفته باشد، منعی ندارد. هر چند که تا کنون شاهد این اتفاق نه در ایران و نه در هیچ کشور دیگری با این شکل نبوده‌ایم.

نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی**