سخنی با نامزدهای انتخابات ۱۴۰۰

سعید مسگری * حدود هفت ماه تا انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم باقی مانده و کم‌کم فضای انتخابات در حال شکل گرفتن است. این روزها جریان‌های سیاسی و برخی افراد در حال آماده شدن برای حضور در انتخابات هستند؛ انتخاباتی که به دلایل مختلف با اهمیت‌تر از دوره‌های قبلی است و ضروری است مورد توجه ویژه قرار گیرد.

یکی از دلایل اهمیت این انتخابات، قرار داشتن در پایان دهه ۹۰ به عنوان دهه خاص و نقطه عطف اقتصاد ایران است؛ دهه‌ای که اقتصاد ایران از روندهای بلندمدت خود فاصله گرفت و شرایط نامناسبی را تجربه کرد. اگرچه همواره اقتصاد از موضوعات اساسی رقابت‌های انتخاباتی بوده اما شرایط ویژه دهه ۹۰ سبب شده تا اهمیت آن دوچندان شود.

در این شرایط از هم‌اکنون که هفت ماه تا انتخابات باقی مانده ضروری است به چند نکته مهم توجه شود. اولین نکته، لزوم داشتن برنامه خاص و مدون برای اقتصاد ایران است؛ نقیصه‌ای که در انتخابات‌های قبلی همواره وجود داشته و به جز موارد انگشت‌شماری هیچ‌گاه کاندیداها برنامه مدون و دقیقی برای اقتصاد ارائه نکرده‌اند. آن موارد معدودی هم که برنامه اقتصادی داشته‌اند از سطح کیفی مناسبی برخوردار نبوده‌اند.

تدوین برنامه اقتصادی کاری نیست که در مدت چند هفته انجام شود بنابراین جریان‌ها و افرادی که قصد حضور در انتخابات دارند باید از هم‌اکنون در پی تدوین این برنامه باشند و زمان را از دست ندهند. مردمی که قصد مشارکت در انتخابات را دارند نیز به جای توجه به سخنان، شعارها و وعده‌های کاندیداها باید برنامه‌های اقتصادی آنها را مورد توجه قرار دهند. در واقع در انتخابات آتی باید برنامه‌های اقتصادی ملاک انتخاب قرار گیرد.

یکی از الزامات موفقیت برنامه‌های اقتصادی، استفاده از کارشناسان خبره در تدوین و مدیران توانمند در اجرای آنهاست. بنابراین ضمن استفاده از افراد صاحب‌نظر در تدوین برنامه باید اسامی آنها را نیز به صورت کامل منتشر کنند. علاوه بر این باید تیم اقتصادی خود را از هم‌اکنون به طور کامل مشخص و در زمان تبلیغات اعلام کنند. انتخاب تیم اقتصادی نباید به روزهای پس از انتخابات و فرصت اندک چندهفته‌ای موکول شود.

مردم باید بدانند هر نامزد انتخاباتی با چه افرادی قصد اجرای برنامه‌های خود را دارد. بنابراین با آغاز زمان تبلیغات در بهار سال آینده باید نامزدها علاوه بر انتشار عمومی برنامه‌های خود، لیست پیشنهادی تیم اقتصادی را نیز منتشر کنند. اگرچه چنین امری در گذشته سابقه نداشته اما ضروری است در شرایط خاص فعلی عملی شود.

نکته دیگری که لازم است در اینجا به آن پرداخته شود رویکرد کلی و محتوای برنامه اقتصادی نامزدهای انتخاباتی است. به نظر می‌رسد اکنون اقتصاد ایران به یک برنامه خروج نیاز دارد. در واقع ضرورت فعلی اقتصاد ایران کاهش مشکلات و خروج از شرایط دشوار فعلی است. اکنون بیش از هر زمان دیگری اقتصاد ایران به ثبات و مسکن‌های کوتاه‌مدت نیاز دارد. بنابراین رویکرد کلی برنامه‌های اقتصادی باید خروج از شرایط دشوار انتهای دهه ۹۰ و عدم تکرار اشتباهات سیاستی دولت‌های اخیر باشد.

 بر کسی پوشیده نیست که اقتصاد ایران با مشکلات ساختاری بعضا عمیقی مواجه است. بخشی از مشکلات اقتصاد ایران در دهه ۹۰ نیز ناشی از همین مشکلات ساختاری بوده‌اند، اما برطرف کردن مشکلات ساختاری نیازمند صرف وقت و هزینه زیادی است. بعضی از این چالش‌های ساختاری حتی در میان‌مدت هم به سختی قابل حل شدن هستند و چند دولت باید وقت خود را صرف آنها کنند.

نامزدهای انتخاباتی باید از وعده‌ها و اهداف آرمانگرایانه و بلندپروازانه دست بردارند و در گام نخست، برنامه‌های خود را معطوف به بهبودهای نسبی در متغیرهای اقتصاد کلان و معیشت مردم کنند. اقدامات لازم برای این رویکرد نیز نباید بسیار کوتاه‌مدت و چندروزه و چندماهه باشد بلکه باید اقدامات چند ساله برای آن طراحی شود. چه‌بسا عمر یک دولت تنها صرف برطرف کردن مشکلات انتهای دهه ۹۰ و بازگشت به یک نقطه باثبات شود.

باید توجه داشت که اساسا در شرایط بی‌ثبات و متلاطم که مردم با مشکلات معیشتی مواجه هستند، اجرای درست اصلاحات ساختاری با دشواری‌های بسیاری روبه‌رو است. اصلاحات ساختاری دارای هزینه است و بخشی از این هزینه‌ها هم متوجه مردم است. بنابراین بدون همراهی مردم نمی‌توان به موفقیت اصلاحات ساختاری امید داشت. از همین رو است که تاکید می‌شود ابتدا باید از شرایط دشوار اقتصادی فاصله بگیریم و سپس به اصلاحات ساختاری بپردازیم.

البته باید مراقب بود برنامه خروج منجر به افتادن در دام کوتاه‌مدت و فراموشی الزامات رشد و توسعه کشور نشود. این رویکرد ممکن است سبب غفلت از اصلاحات ساختاری- که امری حیاتی برای اقتصاد ایران است- شود و نامزدها باید مراقب این خطر باشند. برنامه خروج به معنای کنار گذاشتن اصلاحات ساختاری نیست بلکه به معنای اولویت بالاتر خروج از شرایط دشوار فعلی است.

کوتاه سخن آنکه، افراد و گروه‌هایی که قصد حضور در انتخابات دارند از هم‌اکنون به فکر تدوین برنامه‌های دقیق و عملیاتی اقتصادی با هدف خروج از شرایط نابسامان فعلی و کاهش مشکلات اقتصادی دهه ۹۰ باشند. چنین برنامه‌ای باید به دور از آرمان‌گرایی و وعده‌های غیرعملیاتی باشد. همچنین باید برنامه‌ریزان و مشاوران و فراتر از آن، تیم اقتصادی خود را مشخص کنند و در زمان تبلیغات به اطلاع عموم برسانند. مردم نیز باید با توجه به کیفیت این برنامه و تیم اقتصادی، نامزد مورد نظر خود را انتخاب کنند.

* تحلیلگر اقتصادی

اخبار برگزیدهیادداشت