آب‌نبات و توسعه
سیدمقداد ضیاتبار * در دهه ۱۹۶۰ والتر میشل از دانشگاه استنفورد آزمایش جالبی روی کودکان چهارساله انجام داد. در این آزمایش کودکان به صورت انفرادی وارد یک اتاق می‌شدند و یک آب‌نبات به آنها داده می‌شد. به آنها گفته بودند در صورت نخوردن آب‌نبات و صبر کردن تا زمان برگشت میشل، یک آب‌نبات دیگر به عنوان پاداش صبر خود دریافت خواهند کرد. یافته‌های میشل در ۱۴ سال بعد شگفت‌آور بود. کودکانی که توانسته بودند منتظر آب‌نبات دوم بمانند، به طور متوسط ۲۱۰ امتیاز بیشتر در آزمون SAT (آزمون ورودی به دانشگاه‌های آمریکا) کسب کرده بودند و در جوانی افراد موفق‌تری بودند. اما کودکانی که نتوانسته بودند در مقابل وسوسه خوردن آب‌نبات تاب بیاورند، در جوانی بیشتر در معرض تنش و بی‌نظمی قرار داشتند و در روابط خود به موفقیت‌های کمتری دست یافتند.
مساله توسعه‌نیافتگی چیزی جز خوردن آب‌نبات‌ها نیست. در کشورهای در حال توسعه، آب‌نبات‌ها همان ذخایر معدنی، منابع طبیعی و همچنین پس‌اندازها هستند. کشوری توسعه خواهد یافت که دولت و مردمش در مقابل وسوسه مصرف حال تاب بیاورند و به امید دریافت پاداش، صبر کنند؛ صبری که آب‌نبات‌های بیشتری در آینده در اختیارشان قرار می‌دهد. صبر نیز به مثابه سرمایه‌گذاری است. با نگاه به تجربه جهانی درمی‌یابیم سرمایه‌گذاری کلید رشد و توسعه اقتصادی در کشورهایی است که اکنون آنها را در ردیف کشورهای توسعه‌یافته قرار می‌دهیم.
سطح بالای سرمایه سرانه در کشورهای صنعتی محصول صبر و حمایت از فعالیت‌هایی است که در آینده بازدهی دارند. بنابراین اگر به دنبال توسعه هستیم، باید بیندیشیم تا چه حد می‌توانیم در مقابل وسوسه خوردن آب‌نبات‌هایمان تاب بیاوریم. فراتر از آن، تا چه حد می‌توانیم برای خود آب‌نبات ذخیره کنیم؟ در فضای پرتنش سیاسی و بی‌ثباتی اقتصادی گسترده ناشی از سیاست‌های نادرست، عموما فعالان اقتصادی چشم‌اندازی برای خود متصور نبوده در نتیجه صبر را عقلانی نمی‌دانند. در فضایی که صبر کردن پاداش نداشته باشد آب‌نبات‌ها انباشت نمی‌شوند، سرمایه‌ها آرام نمی‌گیرند، رشد اتفاق نمی‌افتد و در نهایت توسعه، طنین‌انداز نخواهد شد.
دولتی که سال‌هاست آب‌نبات‌ها (بخوانید منابع سرشار نفتی) را خرج مصرف حال می‌کند و در عین حال درآمد مردمش امکان پس‌انداز را فراهم نکند نمی‌تواند توسعه را برای مردمش به ارمغان آورد. برای توسعه، ابتدا باید بدانیم قرار است با آب‌نبات‌هایمان چه کنیم؟
*پژوهشگر اقتصادی
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :