نشست العلا و تداوم تعقیب راهبرد انزوا و مهار ایران
دکتر صلاح‌الدین هرسنی * چهل و یکمین نشست سران شورای همکاری خلیج‌فارس روز سه‌شنبه در شهر العلا برگزار شد. آن‌گونه که از قراین و شواهد پیداست، این نشست به ابتکار محمدبن سلمان برگزار شده است. اگرچه نشست کشور‌های شورای همکاری خلیج‌فارس در شهر العلا به منظور بازگشت و دعوت دوحه و همچنین بازتعریف نظم همگرایی جدید کشور‌های این حوزه برگزار شده است اما به نظر می‌رسد چنین نشستی بیشتر برای مقابله با ایران طراحی و همچنین فضای پساترامپ طراحی و تنظیم شده است.
از منظر علت‌یابی، مساهمت و تلاش کشور‌های شورای خلیج‌فارس در بازتعریف نظم همگرایی جدید در نشست العلا بدان جهت است که در سال ۲۰۱۷ روابط ریاض، ابوظبی، منامه و قاهره بر سر حمایت دوحه از اخوان‌المسلمین و پیوندهای نزدیکش با ایران قطع شده بود و از آنجا که امتناع دوحه از پذیرش شروط ۱۳گانه محافل عرب در حل بحران از یک‌سو متضمن تداوم بحران قطر و در نهایت موجب واگرایی در شورای همکاری خلیج‌فارس و از سوی دیگر خدمتی به اهداف ایران و همچنین موجب جایگاه‌یابی و تعیین‌کنندگی نقش دوباره ایران در مناسبات ژئوپلیتیک غرب آسیا می‌شد، بنابراین کشور‌های شورای خلیج‌فارس تداوم محاصره و انزوای دوحه را مناسب این شورا ندیدند و تلاش کردند با پایان دادن به محاصره دیپلماتیک دوحه، نظم جدیدی از همگرایی را برای مناسبات راهبردی خود تعریف کنند تا توانسته باشند در این نظم جدید همگرایی هم زمینه را برای جلوگیری از تداوم رفتار‌های منطقه‌ای ایران و آن‌گونه که آنها از آن به نفوذ‌های بدخیم و مخرب یاد می‌کنند، جلوگیری کرده باشند و هم خواسته باشند موجب انسجام و قوام این شورا در مناسبات حال و آینده منطقه پرتنش غرب آسیا باشند. به این ترتیب و با هدفی که از سوی بن سلمان در نشست العلا دنبال می‌شود، به نظر می‌رسد تعقیب راهبرد انزوا و مهار ایران ادامه دارد و حتی غیرمنتظره نیست که با جایگاه‌یابی مجدد مصر در این شورا دایره ضدایرانی محافل عربی گسترده‌تر شود.
در سطحی دیگر به نظر می‌رسد نشست العلا نمی‌تواند بدون در نظر گرفتن فضای پساترامپ نیز طراحی و تنظیم شده باشد چراکه در عصر پساترامپ قرار است نوعی بازنگری از سوی واشنگتن در قبال محافل عربی به ویژه ریاض و ابوظبی صورت گیرد. تردیدی نیست که در این بازنگری، عصر پساترامپ برای محافل عربی مانند دوران ترامپ نباشد. در واقع در این بازنگری و در شرایط حضور بایدن در کاخ سفید، برای مجموعه‌های عبری- عربی یادآور و بازتکرار دوران اوباما خواهد بود و به نظر می‌رسد نظم واگرایی دوران اوباما با حضور بایدن در کاخ‌سفید در قبال محافل دنیای عرب بازگشت کند. حال و از آنجا که ممکن است عصا پساترامپ موجب بازگشت واشنگتن به برجام و نزدیکی به تهران باشد، محافل دنیای عرب و در راس همه آنها ریاض و ابوظبی تلاش خواهند کرد از زیان‌های راهبردی ناشی از نزدیکی تهران- واشنگتن جلوگیری کنند. به عبارت دیگر به کارگیری راهبرد ائتلاف و همگن کردن مجموعه‌های عربی، مطمئن‌ترین و مناسب‌ترین روش ممکن برای مهار ایران و کاستن از نقش تعیین‌کننده او در مناسبات و معادلات منطقه است.
* کارشناس مسائل بین‌الملل
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :