دلایل مثبت شدن رشد اقتصادی از دریچه نگاه بانک مرکزی

به گزارش جهان صنعت نیوز:  علیرضا قائدی در خصوص رشد ۲/۲۲ درصدی بخش نفت در فصل تابستان گفت: ارزش‌افزوده بخش نفت و گاز به قیمت‌های ثابت ۱۳۹۰ از اوایل سال ۱۳۹۷ به دلیل وضع تحریم‌های یکجانبه‌ای که از سوی آمریکا روی صادرات نفت‌خام، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی ایران وضع شد با کاهش روبه‌رو شد به نحوی که رشد ارقام گروه نفت و گاز به قیمت‌های ثابت ۱۳۹۰ از فصل دوم سال ۱۳۹۷ تا فصل اول سال ۱۳۹۹ منفی بود. خوشبختانه پس از هشت فصل رشد متوالی منفی، رشد ارزش‌افزوده گروه نفت و گاز در سه ماهه دوم سال امسال، ۲/۲۲+ درصد محاسبه شد. این در حالی است که رشد ارزش‌افزوده این گروه در فصل دوم سال قبل ۴/۵۰- درصد بود.

به گفته وی، نتایج حاصل از محاسبات مقدماتی اداره حساب‌های اقتصادی بانک مرکزی در این زمینه نشان می‌دهد افزایش نرخ رشد ارزش‌افزوده این گروه در فصل تابستان، ناشی از افزایش تولید گاز طبیعی و میعانات گازی و همچنین صادرات نفت خام، میعانات گازی و گاز طبیعی نسبت به دوره مشابه سال قبل بوده است. ضمن آنکه در فصل دوم سال جاری ۳/۲ واحد درصد از رشد تولید ناخالص داخلی و ۱/۵ درصد به علت افزایش ارزش‌افزوده گروه نفت و گاز حاصل شده است. به عبارت دیگر در فصل تابستان سال جاری ۸/۲ واحد درصد از رشد اقتصادی از محل سایر فعالیت‌های اقتصادی به غیر از گروه نفت و گاز ایجاد شده است. بنابراین در پاسخ سوال شما باید گفت هر چند نقش بخش نفت و گاز در رشد اقتصادی فصل دوم سال ۱۳۹۹ پررنگ بوده است، لیکن سهم بخش غیرنفتی در رشد دوره مزبور در مقایسه با بخش نفت بیشتر بوده است.

قائدی در خصوص خارج شدن بخش صنعت از رکود نیز گفت: به طور کلی می‌توان چنین استنباط کرد که بخش صنعت در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ از وضعیت بهتری نسبت به فصل اول سال جاری برخوردار بوده است. در بخش صنعت، شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی که حدود ۷۰ درصد ارزش‌افزوده بخش صنعت را پوشش می‌دهد، در سه ماهه اول، سه ماهه دوم و شش ماهه اول سال ۱۳۹۹ نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب ۴/۱، ۹/۱۱ و ۸/۶ درصد افزایش یافته‌اند. شایان ذکر است که از مجموع ۲۴ رشته فعالیت عمده صنعتی در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ شاخص تولید ۲۱ رشته فعالیت با ضریب اهمیت ۷/۹۸ درصد، دارای رشد مثبت هستند. همچنین بیشترین سهم از افزایش شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی طی فصل دوم سال ۱۳۹۹ به ترتیب مربوط به رشته فعالیت‌های صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی، صنایع تولید فلزات اساسی و صنایع تولید وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم تریلر بوده است. به نحوی که این سه رشته فعالیت در مجموع ۵/۷ واحد درصد از رشد شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی ۹/۱۱ درصد را در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ به خود اختصاص داده‌اند.

وی در پاسخ به این پرسش که مثبت شدن رشد بخش خدمات در فصل دوم امسال به معنی خروج اقتصاد ایران از شوک کروناست، گفت: ارزش‌افزوده گروه خدمات به قیمت‌های ثابت ۱۳۹۰ در فصل اول و دوم سال ۱۳۹۹ به ترتیب دارای رشد ۸/۱- و ۴/۱ درصد بود. در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ اکثر رشته فعالیت‌های گروه خدمات رشد مثبت داشتند. در واقع با بررسی سری زمانی ارقام حساب‌های ملی به این نتیجه می‌رسیم که بخش کالایی اقتصاد با بخش خدمات ارتباط و همبستگی مستقیم دارند. در هرصورت امیدواریم با بهبود وضعیت تولید بخش کالایی اقتصاد، وضعیت ارزش‌افزوده گروه خدمات که شامل مبادله کالاها، حمل‌و‌نقل، انبارداری، خدمات حرفه‌ای کسب‌و‌کار، خدمات مستغلات و سایر رشته فعالیت‌های مرتبط با این گروه است بهبود یابند.

مدیر اداره حساب‌های اقتصادی بانک مرکزی ادامه داد: بی‌تردید مساعدت‌های نظام بانکی در تامین مالی فعالیت‌های اقتصادی و اعطای تسهیلات لازم به بخش خانوار و بنگاه‌های تولیدی در افزایش رشد اقتصادی نیمه نخست سال ۱۳۹۹ نقش قابل توجهی داشته است. بر اساس محاسبات فصلی، ارزش‌افزوده بخش خدمات موسسات پولی و مالی که شامل فعالیت خدمات بانک‌ها و موسسات مالی، خدمات صنعت بیمه و فعالیت نهادهای مالی وابسته به بازار سرمایه است در شش ماهه اول سال ۱۳۹۹ از رشد ۹/۱۱ درصدی برخوردار بوده و بدین ترتیب بخش یادشده به میزان ۵/۰واحد درصد از رشد اقتصادی ۳/۱ درصدی را در شش ماهه اول سال جاری به خود اختصاص داده است. رشد ارزش‌افزوده خدمات موسسات پولی و مالی در فصول اول و دوم سال ۱۳۹۹ نیز به ترتیب ۶/۱۱ و ۱/۱۲ درصد بوده است. لازم به ذکر است که در حدود ۹۰ درصد از ارزش‌افزوده این بخش به فعالیت‌ صنعت بانکداری اختصاص دارد. ضمنا در نیمه اول سال ۱۳۹۹ رشد ارزش‌افزوده بخش بانکداری و بازار سرمایه از وضعیت مثبت و مناسبی برخوردار بوده است. انتظار می‌رود، با استمرار اصلاحات اقتصادی در چارچوب اقتصاد مقاومتی، حضور موثر سیستم بانکی در قالب طرح‌های حمایت از تولید، بهبود مناسب‌تر فضای کسب‌و‌کار و تعمیق بازار سرمایه این روند در اقتصاد کشور نهادینه شود.

قائدی در ادامه و در خصوص مثبت شدن رشد اقتصادی با وجود بحران کرونا و تحریم‌ها اظهار کرد:

محدودیت‌های حاصل از شرایط تحریم و خروج یک جانبه آمریکا از معاهده برجام از اوائل سال ۱۳۹۷ و همچنین شیوع ویروس کرونا از اواخر سال ۱۳۹۸ شرایط انقباضی و سختی برای اقتصاد ایران ایجاد کرد. بر مبنای آمار حساب‌های ملی در نیمه نخست سال جاری و به ویژه فصل دوم سال ۱۳۹۹ می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که اقتصاد ایران پس از یک دوره رکود طولانی‌مدت طی سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ به ترتیب با رشدهای ۴/۵- و ۵/۶- درصد، در فصل دوم سال ۱۳۹۹ بهبود معنی‌داری در رشد تولید ناخالص داخلی را (معادل۱/۵ درصد) تجربه کرده است. در بررسی رشد ارزش‌افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی طی فصل دوم سال ۱۳۹۹ این نکته حائزاهمیت است که تمامی گروه‌های عمده اقتصادی اعم از کشاورزی، نفت، صنایع و معادن و خدمات از رشد مثبت برخوردار بوده‌اند. این در حالی است که در فصل دوم سال ۱۳۹۸، به جز گروه کشاورزی (۸/۹ درصد) و صنایع و معادن (۴/۰ درصد)، سایر گروه‌های عمده اقتصادی با رشد منفی ارزش‌افزوده مواجه شده‌اند.

به اعتقاد وی، در تحلیل شرایط عمومی حاضر باید به این نکته توجه کرد که اقتصاد ایران در طول دو سال گذشته با نرخ رشد فصلی منفی و مستمر روبه‌رو بوده است. بنابراین رشد مثبت با نفت و بدون نفت ایجاد شده در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ و همچنین نیمه نخست سال جاری نویدبخش است. این امر دلالت بر آن دارد که علاوه بر شروع دوره رونق نسبی، اقتصاد ایران مسیر بهبود و بازیابی توان از دست رفته خویش را می‌پیماید. البته با وجود رشد ۳/۱ درصدی تولید ناخالص داخلی در نیمه نخست سال ۱۳۹۹ نسبت به رقم مشابه سال قبل و ورود اقتصاد کشور به مرحله رونق نسبی اقتصاد، سطح تولید ناخالص داخلی به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۹۰ در نیمه نخست سال جاری هنوز به میزان ۷/۴ درصد پایین‌تر از رقم مشابه در نیمه نخست سال ۱۳۹۵ است. اقتصاد ایران پس از حدودا هشت فصل نزول مستمر، در نقطه عطفی قرار گرفته است که امید می‌رود با بهبود شرایط و فضای اقتصاد کلان، ظرفیت‌های خالی در بخش‌های مختلف اقتصاد به سرعت بازیابی و به کار گرفته شده و نهایتا در مسیر بسط و گسترش قرار گیرد.