افغانستان، آلترناتیو ترکمنستان برای ورود به CIS
مسعود پل‌مه * افغانستان یک کشور محصور در خشکی است و دسترسی این کشور به دریا به صورت اعم از طریق ایران و بعضی موارد از پاکستان فراهم می‌شود. بدون تردید در شرایط رو به رشد اقتصادی افغانستان، به ویژه سرمایه‌گذاری‌هایی که در حوزه محصولات کشاورزی و معدنی انجام شده، در آینده شاهد حجم عظیمی از صادرات این محصولات خواهیم بود.
طبیعی است که افغانستان به دنبال توسعه سریع اقتصادی است و لازمه این اتفاق دستیابی به نرخ پایدار صادرات کالا است. بنابراین لازم است هزینه تولید افغانستان در پایین‌ترین حالت خود قرار بگیرد.
یکی از شاخص‌هایی که باعث کاهش قیمت تولید می‌شود، دسترسی به منابع ارزان حمل است. تجارت این کشور وابستگی ۱۰۰ درصد به جاده دارد. افغانستان برای اینکه سوخت کامیون‌های خود را تامین کند، نیازمند واردات است. در نتیجه قیمت سوخت در این کشور بالاست. بنابراین چشم‌انداز مبادلات کالایی افغانستان به سمت استفاده از ریل سوق پیدا می‌کند تا هم قیمت تمام‌شده و هم وابستگی به کامیون کاهش پیدا کند.
به طور قطع با توجه به اینکه دسترسی ایران به افغانستان از شرایط مطلوب‌تری برخوردار است، اگر توانایی مدیریت شرایط را داشته باشیم و بتوانیم از مناسبت‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی که بین ایران و افغانستان وجود دارد، بهره‌برداری لازم را داشته و در کنار آن تسهیلاتی را برای افغانستان فراهم کنیم، افغانستان تمام مناسبات اقتصاد خارجی خود را برای عبور از ایران طرح‌ریزی می‌کند.
چنین اتفاقی اشتغالزایی، درآمدزایی ارزی و وابستگی اقتصادی افغانستان به کریدورهای ترانزیتی ایران را نتیجه خواهد داد.
ارتباط ریلی با افغانستان، سبب توسعه تجارت ریلی ما با سایر کشورها نیز خواهد شد. اگر چشم‌انداز اقتصادی چند سال آینده افغانستان با چین را در نظر بگیریم، طبیعتا این امکان وجود دارد که از طریق افغانستان، یا از طریق ارتباطات جغرافیایی این کشور با تاجیکستان یا از شمال شرق و نیز ارتباط با ازبکستان، ارتباط ما نیز با چین برقرار شود.
از سوی دیگر ارتباط اقتصادی با کشورهای حوزه CIS برای ایران بسیار ارزشمند است. در بعضی از شقوق روابط اقتصادی ما با ترکمنستان به عنوان دروازه ورود به CIS دچار اخلال است و این مساله هرازچندگاهی مشکلات عدیده‌ای را برای کریدورهای ریلی و جاده‌ای ایران به وجود آورده و عملیات ترانزیت، صادرات و وارداتی که متکی به استفاده از ترکمنستان است را به چالش می‌کشد.
اگر افغانستان را به عنوان یک آلترناتیو بسیار پراهمیت در کنار ترکمنستان داشته باشیم، یقینا قدرت مذاکره و چانه‌زنی دیپلماسی اقتصادی ما افزایش پیدا کرده و از ابتکار عمل بالاتری در مقابل ترکمنستان برخوردار می‌شویم
در نتیجه ما باید سرمایه‌گذاری بلندمدت در افغانستان را مد نظر قرار داده و معادلات مالی خود را نه با رویکرد هزینه- فایده که با رویکرد هزینه- فرصت برنامه‌ریزی کنیم تا فرصت توسعه روابط اقتصادی با افغانستان و ارتباط با سایر کشورها به ویژه CIS و چین از منظر ایجاد شبکه ریلی را داشته باشیم.
* دبیر انجمن کشتیرانی ایران
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :