بحران زیاندهی ایرلاین‌ها
به گزارش جهان صنعت نیوز: کرونا بحران بزرگی را بر اقتصاد جهان تحمیل کرده و صنعت هوانوردی تجاری نیز از این بحران بی‌بهره نمانده است. آنطور که سازمان جهانی هوانوردی کشوری (ایکائو) می‌گوید، سال ۲۰۲۰ میلادی سالی پر از زیان برای شرکت‌های هواپیمایی بوده است. ایرلاین‌های ایرانی نیز از این بحران مستثنی نبوده‌اند، علی‌الخصوص که این ایرلاین‌ها به خاطر تحمیل محدودیت ۶۰ درصدی مسافر، با مشکلی مضاعف روبه‌رو هستند. چندی پیش یونس دقیق‌کیا، رییس هیات‌مدیره انجمن شرکت‌های هواپیمایی در مصاحبه با «جهان صنعت» از نبود نقدینگی در ایرلاین‌ها خبر داده بود، مشکلی که ممکن است به عدم توانایی این شرکت‌ها برای تعویض موتور یا قطعات مصرفی هواپیما و در نهایت زمین‌گیری بخش قابل توجهی از ناوگان شرکت‌های ایرانی منجر شود.
وی در گفت‌وگو با سایر رسانه‌ها نیز از زیان ۲۰۰۰ میلیارد تومانی شرکت‌های هواپیمایی ایران پس از ظهور خبر داده و گفته بود: «این رقم را به عنوان کمک بلاعوض از دولت درخواست کرده‌ایم» اما با این وجود، وزیر راه‌وشهرسازی که وزارتخانه متبوعش متولی حمل‌ونقل هوایی در کشور است، در مواجهه با این بحران راه انکار را پیش گرفته و از اساس، زیان شرکت‌های هواپیمایی را انکار می‌کند!
وزیری که همیشه انکار می‌کند
انجمن شرکت‌های هواپیمایی، به عنوان نماینده صنفی ایرلاین‌های ایران، بارها درخواست داده است که محدودیت ۶۰ درصدی پذیرش مسافر در ایرلاین‌ها حذف شود. به خصوص که این محدودیت مختص ایران است و در هیچ کجای جهان سابقه نداشته است. آنطور که یاتا، اتحادیه جهانی شرکت‌های هواپیمایی گزارش داده، احتمال ابتلا به کرونا در هواپیما، پیش از اجباری شدن استفاده از ماسک یک در ۲۷ میلیون بوده و طبیعتا این احتمال با اجباری شدن استفاده از ماسک کاهش یافته است. در واقع تحقیقات نشان می‌دهد که مسافران هوایی در مقابل ابتلا به کرونا ایمن هستند، چراکه سیستم تهویه هوای هواپیماهای جهان (و ایران) مجهز به فیلتر HEPA هستند و این سامانه‌ها، هوای درون کابین را به طور مداوم تصفیه کرده و جلوی انتشار ویروس کرونا را می‌گیرند. بنابراین در جهان، نیازی برای محدود کردن ظرفیت هواپیماها احساس نشده است.
اما دولت ایران به عنوان تنها کشور در جهان، پس از تصویب ستاد ملی مقابله با کرونا چنین محدودیتی را برای شرکت‌های هواپیمایی وضع کرده و در مقابل درخواست شرکت‌ها برای لغو آن مقاومت می‌کند. به طوری که وزیر راه‌وشهرسازی به تازگی ضمن مخالفت با درخواست شرکت‌های هواپیمایی برای لغو محدودیت استفاده ۶۰ درصدی از صندلی پروازی به دلیل پروتکل‌های بهداشتی مقابله با شیوع ویروس کرونا گفته است: ستاد ملی مبارزه با کرونا محدودیت ۶۰ درصدی را مصوب و ابلاغ کرده و همچنان لازم‌الاجراست. محدودیت ۶۰ درصدی را شرکت‌های هواپیمایی باید فعلا تحمل کنند، الان در شرایط سخت کرونایی قرار داریم و باید مملکت از این وضعیت عبور کند.»
وی در گفت‌وگو با تسنیم با تاکید بر اینکه الان وقت چنین درخواست‌ها و ملاحظات مربوط به آن نیست، تصریح کرده است: «باید به گونه‌ای دیگر برای ایرلاین‌های داخلی تسهیلات ایجاد کنیم که جبران شود. تاکنون ۲۵۰۰ میلیارد تومان با سود ۱۲ درصدی برای ایرلاین‌ها تسهیلات تخصیص یافت که تمام شرکت‌های هواپیمایی این تسهیلات را دریافت کرده‌اند.» البته اسلامی اشاره نکرده که بهره این تسهیلات در صورت تاخیر چندروزه در بازپرداخت، که با توجه به مشکلات اقتصادی ایرلاین‌ها محتمل است، به ۲۶ درصد ارتقا می‌یابد.
وزیر راه‌وشهرسازی در ادامه از اساس منکر زیان‌ده بودن شرکت‌های هواپیمایی شده وگفته است: «اگر ایرلاین‌ها زیان‌ده بودند تا الان صورت‌های مالی حسابرسی شده را به وزارت راه‌وشهرسازی ارائه می‌کردند تا پس از بررسی توسط یک کمیته کارشناسی اگر دیدیم اینها واقعا زیان‌ده هستند برای آنها چاره‌ای بیندیشیم. این در حالی است که هیچ‌کدام از ایرلاین‌ها– صورت‌های مالی حسابرسی شده – را نیاوردند و استقبال هم نکردند. هیچ ایرلاینی زیان‌ده نیست. ما مهرماه از شرکت‌ها خواستیم که صورت‌های مالی خود را برای بررسی به وزارت راه ارائه دهند که تاکنون این کار را انجام نداده‌اند. البته نیازی به ارائه صورت‌های مالی حسابرسی‌شده نیست، اما وقتی ادعا می‌کنند زیان‌ده هستند باید شواهد و مدارکی را برای این ادعا ارائه کنند که قابل رسیدگی باشد.» اما آیا واقعا زیان شرکت‌های هواپیمایی قابل انکار است؟
بحرانی به وسعت جهان
«جهان صنعت نیوز» برای بررسی این ادعا با رییس هیات‌مدیره انجمن شرکت‌های هواپیمایی تماس گرفت. یونس دقیق‌کیا در این رابطه می‌گوید: «بر اساس گزارش‌های یاتا، شرکت‌های هواپیمایی در تمام کشورها از جمله ایران از شروع بحران کرونا بیشترین ضرر را متحمل شده‌اند و این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود ترافیک هوایی تا سال ۲۰۲۴ به شرایط طبیعی باز نگردد.»
او ضرر شرکت‌های هواپیمایی ایران را به دلیل وجود تحریم‌ها برای تامین قطعات، افزایش نرخ ارز و اعمال محدودیت ۶۰ درصد مضاعف خوانده و می‌افزاید: «بسیاری از ایرلاین‌های ایرانی به سختی سرپا مانده‌اند و اگر پروازها با همه این سختی‌ها انجام می‌شود، نشانه سود‌دهی آنها نیست، بلکه انجام مسوولیت اجتماعی آنها است.»
دقیق‌کیا با اشاره به آمادگی این انجمن برای ارائه صورت‌های مالی ادامه می‌دهد: «تعدادی از ایرلاین‌ها صورت‌های مالی ۹۸ و شش ماهه ۹۹ خود را به موقع آماده کرده و تحویل دادند و برخی نیز به دلیل عدم برگزاری مجامع قانونی به خاطر شرایط کرونا و تطابق صورت‌های مالی حسابرسی شده شش ماهه اول سال ۱۳۹۸ و شش ماهه اول سال ۱۳۹۹در حال تکمیل و ارسال آنها هستند.»
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، بحران اقتصادی ناشی از کرونا مختص ایران نبوده و تمام شرکت‌های هواپیمایی جهان با این بحران دست به گریبان هستند. به گزارش خبرنگار «جهان‌صنعت»، آخرین گزارش بحران اقتصادی که روی درگاه ایکائو، سازمان جهانی هواپیمایی کشوری که زیرمجموعه سازمان ملل متحد است، قرار گرفته، نشان می‌دهد که بحران کرونا، سطح حمل‌ونقل بین‌المللی هوایی را در سال ۲۰۲۰ به سطح سال ۲۰۰۳ میلادی بازگردانده است. در این سال میزان حمل‌ونقل هوایی مسافر با یک افت ۵۱ درصدی، تنها ۸/۱ مسافر بوده و این در حالی است که ایرلاین‌های جهان در سال ۲۰۱۹ بیش از ۵/۴ میلیارد نفر مسافر هوایی را جابه‌جا کرده‌اند.
این گزارش می‌افزاید: بحران کرونا در سال ۲۰۲۰ میلادی زیانی معادل ۳۹۱ میلیارد دلار را به شرکت‌های هواپیمایی جهان تحمیل کرده و زیان فرودگاه‌ها و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات نیز به ترتیب ۱۱۵ میلیارد دلار و ۱۳ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. ایرلاین‌های منطقه خاورمیانه در سال ۲۰۲۱ در پروازهای بین‌المللی کاهش ۶۴ درصدی ظرفیت، افت ۱۱۴ میلیون نفری مسافر و زیان ۲۱ میلیارد دلاری را تجربه کرده‌اند. این ارقام برای پروازهای داخلی به ترتیب منفی ۴۶ درصد، منفی ۲۳ میلیون نفر و منفی دو میلیارد دلار است. بنابراین مجموع زیان شرکت‌های هواپیمایی در منطقه خاورمیانه ۲۳ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. این گزارش نشان می‌دهد که فاصله زیادی بین پروازهای داخلی و پروازهای بین‌المللی ایجاد شده و اپراتورهای پروازهای بین‌المللی بسیار بیشتر از اپراتورهای داخلی از بحران کرونا زیان دیده‌اند.
همچنین گویا سال تازه میلادی نیز برای ایرلاین‌های جهان چندان خوب آغاز نشده است. بر اساس این گزارش، برآورد می‌شود که تعداد عرضه صندلی از سوی شرکت‌های هواپیمایی در این سال با افت ۴۰ تا ۴۷ درصدی و میزان جابه‌جایی مسافر با کاهش ۱۱۲۹ تا ۱۳۶۰ میلیون نفری مواجه شود. ایکائو زیان احتمالی ایرلاین‌های جهان در سال ۲۰۲۱ را بین ۱۶۳ تا ۱۹۴ میلیارد دلار برآورد کرده است.
بر اساس خوش‌بینانه‌ترین برآوردها، تا ماه ژوئن سال ۲۰۲۱ میزان حمل‌ونقل مسافر هوایی بین‌المللی به ۵۳ درصد و میزان حمل‌ونقل مسافر هوایی به ۸۴ درصد سال ۲۰۱۹ می‌رسد که میانگین آن ۷۱ درصد جابه‌جایی مسافر سال ۲۰۱۹ است. بر اساس سناریوهای بدبینانه، این ارقام به ترتیب ۲۶ درصد، ۶۶ درصد و ۴۹ درصد خواهد بود.
حال سوال اینجاست که چگونه ممکن است ایرلاین‌های جهان با چنین زیان هنگفتی روبه‌رو باشند و ایرلاین‌های ایرانی با وجود مشکلات مضاعف همچون عدم توانایی نوسازی و گسترش ناوگان به خاطر تحریم‌های ایالات متحده آمریکا، عدم دسترسی به قطعات مصرفی و رشد سرسام‌آور نرخ ارز، زیان‌ده نباشند؟ این در حالی است که گفته‌های مقامات هوانوردی ایران نیز وجود زیان در این صنعت را تایید می‌کند.
سیاوش امیرمکری، مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران در گفت‌وگو با فارس با اشاره به اینکه سال ۲۰۲۰ شاهد کاهش ۷۳ درصدی مسافران بین‌المللی و نیز کاهش ۴۶ درصدی کل تعداد مسافران هوایی ایران بودیم، گفته است: «ایران با حدود ۵۲ درصد و ۶۹ میلیون دلار کاهش درآمد نسبت به سال ۲۰۱۹ رتبه ۳۰ را از منظر ضرر و زیان در دنیا دارا است.»
وزیر راه‌وشهرسازی گویا در مواجهه با بحران‌های متعدد حوزه متبوعش، راه انکار را پیش گرفته تا خود و زیرمجموعه‌اش را از زیر فشار خارج کند. جدای از اینکه آیا این رویکرد می‌تواند به نجات وزیر بی‌انجامد، باید پرسید که انکار چه زیانی را متحمل این حوزه، از جمله شرکت‌های هواپیمایی خواهد کرد؟
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :