باز هم زنان قربانی شدند!

به گزارش جهان صنعت نیوز: با تمام این اتفاقات مسوولان بیکار ننشستند و دیروز مجلس از طرح افزایش میزان وام ازدواج سال ۱۴۰۰ به ۱۰۰ میلیون تومان خبر داد. به‌طور کلی جزئیات وام ازدواج اشکالات زیادی دارد. البته این مبلغ وام برای شروع ازدواج دو جوان علی‌الخصوص در تهران بسیار کم است اما این مبلغ آن هم با شرط سنی که در خصوص آن اتخاذ شده، برای یک خانواده حاشیه‌نشین و بی‌بضاعت آرزوی دیرینه است. بسیاری از خانواده‌ها در این اوضاع اقتصادی برای کسب این مبلغ فروش دختر که هیچ، پسرشان را هم می‌فروشند.

با افزایش وام ازدواج به ۳۰‌میلیون تومان در سال ۹۸، آمار کودک‌همسری و ازدواج کودکان زیر ۱۵ سال در برخی نقاط کشور چهار برابر شد و برخی از خانواده‌ها برای دریافت این وام، عملا در حال فروش دختران خود بودند. از همان دوران فعالان حقوق کودکان و مجلس دهم بارها توصیه کردند برای دریافت وام ازدواج حداقل سن در نظر گرفته شود ولی تا به امروز هیچ مسوولی نگران دختران خانواده‌های فقیر نشده است. از قضا چند روز پیش دو دختر ۱۱ ساله در قزوین لباس عروس پوشیدند و به خانه بخت رفتند. مدتی پیش مرکز آمار ایران اعلام کرده بود در بهار سال جاری هفت هزار دختربچه ۱۰ تا ۱۴ ساله در کشور ازدواج کردند و زوجیت آنها به ثبت رسیده است. دختران دیگر در رده‌های سنی ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۵ و ۱۶ ساله به ترتیب ۱۱، ۱۳، ۱۷۴، ۲۲۴ و ۲۶۲ مورد ثبت ازدواج را نشان می‌دهند.  همه می‌دانند از این دختران نه فرزندی صالح زاده می‌شود نه زنی مفید برای جامعه. این دختران تنها قربانی فقر مالی و فرهنگی خانواده می‌شوند. اکثر این دختران در ازای وام ازدواج به اجبار به خانه بخت روانه می‌شوند. اخیرا سازمان ثبت احوال آماری از طلاق دختران زیر ۱۳‌سال منتشر کرده. افزایش این تعداد منجر به پدیده هولناکی در جامعه می‌شود زیرا دختری که در ۱۱ سالگی ترک تحصیل و ازدواج می‌کند و در نهایت در ۱۳ سالگی طلاق می‌گیرد برای جامعه چه آورده‌ای خواهد داشت جز اینکه شاید دو تا فرزند به دنیا بیاورد؟ البته در حاشیه شهرها کنار زنان معتاد و سر چهارراه‌ها کم از این قربانیان کوچک ندیدیم.

همچنین محمدمهدی تندگویان معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان با تشریح میزان پرداخت وام ازدواج به تفکیک سنین مختلف در سال‌های اخیر گفته بود: «بر اساس آمار سال ۹۶، تعداد افراد زیر ۱۵ سال دریافت‌کننده وام ازدواج ۵۱ نفر بوده است. از آنجا که وام ازدواج به دختران از ۱۳ سال و به پسران از ۱۵ سال پرداخت می‌شود، این افراد شامل دختران بین سنین ۱۳ تا ۱۵ سالی هستند که تسهیلات یادشده را دریافت کرده‌اند. در سال ۹۷، همزمان با افزایش مبلغ وام ازدواج به ۱۵ میلیون تومان، این رقم به ۳۴۳۲ دختر زیر ۱۵ سال رسیده است. بر اساس اعلام بانک مرکزی، در سال ۹۸ هم تا پایان مردادماه ۴۴۶۰ دختر زیر ۱۵ سال وام ازدواج را دریافت کرده‌اند. بر همین اساس اگر روند یادشده تا پایان سال با همین شیب پیش برود پیش‌بینی می‌کنیم تعداد این افراد به ۱۲ هزار نفر نیز برسد. این رقم نسبت به کل سال ۹۷ نشان‌دهنده افزایش ۳ تا ۴ برابری دختران زیر ۱۵ سالی است که تقاضای دریافت وام ازدواج بوده و آن را دریافت کرده‌اند.»

رواج کودک‌همسری

هر چند سقف وام ازدواج سال ۱۴۰۰ برای هر یک از زوجین ۱۰۰میلیون تومان و کف آن ۷۰میلیون تومان تعیین و در کمیسیون اجتماعی مجلس تصویب شده اما باید این پیشنهاد در کمیسیون تلفیق و سپس در صحن علنی مجلس نیز تصویب شود تا وام ازدواج ۲۰۰ میلیون تومانی (برای زوجین) قطعی شود. البته مقامات وزارت ورزش و جوانان پیش‌تر در مورد وام فعلی هشدار داده‌اند که این وام جوانان را بدهکار می‌کند. با این حال باید دید وام ازدواج در نهایت به ۲۰۰ میلیون تومان برای زوجین با شرایط سنی تعیین شده، می‌رسد یا نه.

در حال حاضر زوج‌های جوانی که تاکنون وام ازدواج دریافت نکرده باشند و تاریخ عقد آنها بعد از یکم فروردین ۹۶ باشد، مشمول دریافت وام ازدواج ۱۰۰ میلیونی برای زوجین هستند. احتمالا با افزایش این وام، این شرایط نیز تغییر چندانی نکند. اما همه جوانان مشمول وام ۱۰۰ میلیون تومانی نمی‌شوند. در همین راستا مجتبی رضاخواه در توضیح مصوبه کمیسیون تلفیق برای وام ازدواج در سال ۱۴۰۰ گفته است: «دو رقم پیشنهادی برای وام ازدواج در کمیسیون تلفیق به ‌تصویب رسیده که طبق آن برای پسران زیر ۲۵ سال و دختران زیر ۲۳ سال، وام ازدواج برای هریک از زوجین ۱۰۰ میلیون تومان باشد. عملا سقف وام ازدواج ۱۰۰ میلیون تومان شده است. ممکن است اگر زوجین شرایط سنی را داشته باشند جمعا ۲۰۰ میلیون تومان وام ازدواج بگیرند یا اگر یکی از زوجین شرایط سنی را داشت جمع وام ازدواج آنها ۱۷۰ میلیون تومان شود. کف وام ازدواج نیز برای زوجین ۱۴۰ میلیون تومان تعیین شده است.» با توجه به این شرایط هنوز هم کف سنی برای دریافت وام در نظر گرفته نشده بنابراین اگر مردی با دختر زیر ۲۳ سال ازدواج کند از وام ۱۰۰ میلیون تومانی بهره‌مند می‌شود. البته پدرها در آن ید طولایی دارند.

از طرفی بر اساس قانون بودجه سال ۹۹ دریافت وام ازدواج تنها با یک ضامن امکان‌پذیر است. به‌ خاطر افزایش رقم وام، آیین‌نامه داخلی بعضی بانک‌ها آنها را ملزم می‌کند حتما دو ضامن درخواست کنند چراکه بانک‌ها عموما برای هر ۲۰ میلیون تومان وام یک ضامن می‌خواهند و با ۵۰ میلیونی شدن مبلغ وام ازدواج، آیین‌نامه‌های داخلی‌شان اجازه نمی‌دهد صرفا با یک ضامن وام ۵۰ میلیون تومانی پرداخت کنند. با این‌ حال بانک مرکزی مثل همیشه بخشنامه می‌دهد و از بانک‌ها می‌خواهد همان یک ضامن را در نظر بگیرند.

در همین مورد نیز ولی اسماعیلی نایب‌ رییس کمیسیون اجتماعی مجلس گفته بود: «کمیسیون اجتماعی درباره ضامن وام‌گیرنده بحث‌هایی کرد که در نتیجه ضامن معتبر لزوما کارمند نخواهد بود.»

اما درباره بازپرداخت وام ازدواج اتفاق مهم در تصمیم جدید افزایش فرصت بازپرداخت اقساط است که از هفت به ۱۰ سال احتمالا افزایش می‌یابد. در حال حاضر هفت سال برای بازپرداخت مبلغ وام ازدواج ۱۰۰ میلیونی برای زوجین فرصت هست که قرار است در وام ۲۰۰ میلیونی این مدت به ۱۰ سال افزایش پیدا کند.

در حال حاضر بازپرداخت مبلغ وام ازدواج ۱۰۰ میلیونی به طور مساوی بین ۸۴ قسط ماهانه تقسیم می‌شود. وام ازدواج ازجمله وام‌های قرض‌الحسنه است و برای همین نرخ کارمزد آن سالانه چهار درصد تعیین شده. بنابر این مبلغ اقساط ماهانه برای هر وام، ۶۸۰ هزار تومان و در مجموع یک میلیون و ۳۶۰ هزار تومان خواهد بود. اگر زوجین همچنان هفت سال فقط زمان داشته باشند برای بازپرداخت اقساط این مبلغ دو برابر یعنی دو میلیون و ۷۲۰ هزار تومان برای زوجین خواهد بود. اما با توجه به اینکه قرار است سال‌های بازپرداخت بیشتر شود احتمالا این رقم، رقمی نزدیک به دو میلیون تومان اعلام شود.

در این اوضاع و احوال اقتصادی بازپرداخت اقساط در ابتدای زندگی برای زوج‌های جوان امری محال است، طبق بررسی‌ها کمک‌های مقطعی در بحث افزایش وام ازدواج نتوانسته منجر به افزایش امر ازدواج در کشور شود و علیرغم افزایش هرساله وام ازدواج شاهد آمار رو به کاهش ازدواج و افزایش  تبعات آن بوده‌ایم. نگرانی‌های ازدواج اجباری به دلیل برخورداری از منافع مالی وام ازدواج است. چرا که در حال حاضر سایت‌های خرید و فروش وام وجود دارند و فروش وام ازدواج به وفور روی این سایت‌ها قرار دارد که همین امر به معنای انحراف از هدف اصلی اعطای وام ازدواج به جوانان است. چه بسا در حال حاضر بین جوانان بالای ۳۰ سال تجرد واقعی رخ داده و اگر دولت به دنبال افزایش ازدواج و جمعیت کارآمد است، باید اقتصاد را ساماندهی کند، نه اینکه کودک همسری را در بین فقرا رواج دهد.

ایجاد انگیزه در جوانان

در همین رابطه محمد حسینی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس درخصوص هدف تعیین سن برای وام ازدواج به «جهان صنعت» گفت: با توجه به اینکه هنوز این مصوبه نهایی نشده به نظرم صحبت کردن درباره آن صحیح نیست ولی موضوعی که در کمیسیون مطرح شد این بود که دولت با توجه به شرایط وخیم اقتصادی توان وام‌دهی بانک‌ها در حوزه قرض‌الحسنه با ملبغ ۱۰۰ میلیون تومان برای تمام جمعیت مجرد در سنین مختلف را ندارد، اگر چه امروزه جوانان با ۱۰۰ میلیون تومان ابتدایی‌ترین وسایل زندگی را هم نمی‌توانند خریداری کنند و این رقم نسبت به اتفاقات اقتصادی که متاسفانه در کشور اتفاق افتاده بسیار ناچیز است. از سوی دیگر تامین منابع قرض‌الحسنه براساس یک فرمولی در حوزه بانک‌ها وجود دارد که از میانگین حساب‌های جاری و سپردهای قرض‌الحسنه تعیین می‌شود. بنابراین برای اینکه دولت درخصوص افزایش وام ازدواج مخالفت نکند شرایط سنی برای آن اتخاذ کردیم. زمانی که کمبود منابع در کشور رخ می‌دهد برخی دوستان بدون در نظر گرفتن تبعات و آسیب‌های آن جامعه آماری را کوچک‌تر می‌کنند.

وی افزود: هدف بعدی مجلس ایجاد انگیزه ازدواج برای جوانان بود. زیرا ازدواج سنت پیامبر است و قطعا باید براساس علاقه صورت بگیرد. به عقیده من وام ازدواج نباید تبدیل به عاملی برای افزایش کودک‌همسری یا ازدواج‌های صوری شود. اما بحثی که از لحاظ فرهنگی هم می‌توان به آن اشاره کرد این است که اگر این مبلغ را به افراد کم سن و سال اختصاص دهیم قطعا انگیزه‌ ازدواج برای آنها بیشتر می‌شود. ان‌شاءالله همین امر موجب افزایش آمار ازدواج در جوانان خواهد شد.

احتمال رد این طرح توسط شورای نگهبان

حسینی در پاسخ به اینکه چرا برای این طرح حداقل سن در نظر گرفته نشده، اظهار کرد: حداقل سن گیرنده وام‌های ازدواج همان سن قانونی است که بیان شده و ما نمی‌توانیم برای آن، سنی تعیین کنیم. اگر چه به عقیده من اگر بحث شرایط سنی که اتخاذ شده توسط صحن مجلس اصلاح نشود حتما موجب ایراد شورای نگهبان قرار خواهد گرفت. زیرا به استناد اصل ۳ قانون اساسی این طرح بین گروه‌های سنی جامعه تبعیض قائل شده است. بنابراین از دیدگاه شخصی من این طرح دارای اخطار قانون اساسی و مغایر است. به احتمال ۹۰ درصد شورای نگهبان بر این طرح ایراد می‌گیرد. به همین دلیل هنوز نمی‌توان به صورت کلی درباره جزئیات آن صحبت کرد. زمانی می‌توانیم درباره آن اظهارنظر کنیم که مصوبه مجلس مورد تایید شورای نگهبان قرار بگیرد.

وی افزود: به صورت کلی امکان دارد شرایط سنی از این طرح حذف شود، حتی مبلغ وام هنوز مشخص نیست. دولت عددی را پیشنهاد کرده است، و در راستای آن اعضای کمیسیون تلفیق این رقم را کمی تغییر دادند بنابراین افزایش وام ازدواج در سال جدید قطعی است اما مبلغ و جزئیات آن هنوز تایید نشده است.

اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژه