شمشیر دو لبه نفت شیل

به گزارش جهان صنعت نیوز:  قیمت گاز طبیعی در بازار هنری ‌هاب به کمتر از ۲/۵۰ دلار هر میلیون BTU رسید که ۲۵ سنت کمتر از هفته گذشته است. این در حالی است که سیاستگذاری جو بایدن در مورد انقلاب انرژی‌های پاک می‌تواند در قیمت حامل‌های انرژی فسیلی تاثیرگذار باشد.

کارنامه ایالات متحده آمریکا در زمینه تغییرات اقلیمی و کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای دارای نقاط مثبت و منفی است. آمریکا از اولین کشورهایی بود که کاتالیست مربوط به کاهش بنزین و دی‌اکسید‌کربن در خروجی موتورهای داخلی را برای خودروها اجباری کرد. در سال ۲۰۱۳ اوباما برنامه اقدام اقلیمی (CAP) را اعلام کرده و راهبردهای اساسی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای در نیروگاه‌های با سوخت فسیلی این کشور را اجباری کرد تا این کشور بتواند تعهدات ابراز شده در برنامه مشارکت داوطلبانه ملی (INDC) را اجرا کند. برنامه برق پاک (CPP) اوباما تا حدود ۵۰ درصد تا ۲۰۲۰ و ۴۰ درصد تا ۲۰۲۵ از اهداف مشارکت داوطلبانه ملی را می‌پوشاند. این کشور در همکاری‌های بین‌المللی نیز شرکت کرده از جمله در کنفرانس تغییرات اقلیمی ملل متحد در دانمارک در ۲۰۰۹ و کنفرانس بین طرف‌های دخیل در پاریس ۲۰۱۵ موسوم به COP21 شرکت کرد و ال گور معاون رییس‌جمهور کلینتون در ۲۰۰۷ جایزه صلح نوبل به خاطر فعالیت‌های مثبت در جهت حفظ محیط‌زیست به صورت مشترک با هیات بین‌الدولی تغییر اقلیمی (IPCC) را از آن خود کرد. اما ترامپ در سال ۲۰۱۷ به صورت یکجانبه از توافق پاریس خارج شد. در داخل نیز به جای برنامه برق پاک، ضوابط انرژی پاک قابل تحمل (ACE) را در سال ۲۰۱۷ جایگزین ساخت که یک برنامه ساده‌انگارانه در بخش کاهش تولید کربن بود. جو بایدن رییس‌جمهور جدید آمریکا قبلا گفته بود در ۱۰ روز ابتدای ورودش به کاخ سفید چهار موضوع را دنبال خواهد کرد. به گفته رییس دفتر او این موضوعات پیچیده و با یکدیگر همپوشانی هم دارند؛ کووید۱۹، تغییرات اقلیمی، افت رشد اقتصادی و مساله نابرابری نژادی.

باید توجه داشت که توسعه بخش انرژی آمریکا به مساله محیط‌زیست و سیاستگذاری دولت آن عمیقا وابسته است. در این کشور اعضا و طرفداران دو حزب جمهوریخواه و دموکرات ترجیحات مشخصی در برخی از موضوعات دارند. دموکرات‌ها بیشتر به محدود کردن گازهای گلخانه‌ای و جلوگیری از تغییرات اقلیمی پرداخته و پشتیبانی از فناوری‌های همسو با چنین روندهایی از طریق سیاستگذاری‌های دولت را تشویق کرده‌اند. جمهوریخواهان ترجیح می‌دهند وضعیت اقتصادی کشور و به خصوص اشتغال بهبود پیدا کرده، حتی اگر رشد اقتصادی منجر به تخریب کره زمین شود. در مورد حامل‌های انرژی، جمهوریخواهان از گذشته صاحبان یا مدیران عامل شرکت‌های بزرگ زغال‌سنگ، نفت‌خام، گاز طبیعی و نفت شیل بوده‌اند. دموکرات‌ها اکثرا در حامل‌های انرژی تجدیدپذیر و گذار انرژی به سمت استفاده از حامل‌های پاک سرمایه‌گذاری کرده‌اند. از طرف دیگر در کنگره ایالاتی که دارای صنایع نفت و گاز هستند، نمایندگان و سناتورهایش بیشتر طرفدار لوایح تسهیل‌کننده این بخش هستند. در برابر نمایندگان و سناتورهای ایالاتی که بیشتر دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی در آنها گسترده است، از فناوری‌های نو و انرژی‌های پاک طرفداری می‌کنند. به همین دلیل رویکرد رییس‌جمهور جدید جو بایدن در بخش انرژی با تناقض‌های متعدد روبه‌رو بوده و فهم آن اهمیت پیدا می‌کند.

چالش‌های پیش‌روی اقدامات نفتی بایدن

از سویی اما الزامات حکمرانی ایجاب می‌کند رییس‌جمهور به همه موضوعات و همه جوانب آن توجه داشته باشد. انتصاب جان کری سناتور با سابقه و وزیر خارجه دوره اوباما به مسوولیت پیگیری تغییرات اقلیمی و عضویت وی در کابینه و پاسخگو بودن به شخص رییس‌جمهور نشان می‌دهد که تا چه اندازه آمریکا به دنبال بازگشت به توافق پاریس و همکاری‌های بین‌المللی است یعنی یکی از دستور کارهای دیپلماسی آمریکا در سطح بین‌المللی، چندجانبه و حتی دوجانبه با کشورهای دیگر از این پس مساله تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین خواهد بود. او به دنبال سرمایه‌گذاری دو تریلیون دلاری برای ایجاد شغل‌های جدید در به گفته خودش انقلاب انرژی پاک (CER) است. در جریان تبلیغات انتخاباتی بایدن صریحا اعلام کرد در نظر دارد تا سال ۲۰۵۰ آمریکا به هدف صفر کردن تولید کربن برسد.

در این راستا دو چالش عمده فراروی بایدن و تیم او خودنمایی می‌کند؛ اول چگونه با چین، بزرگ‌ترین تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای، در مورد جلوگیری از افزایش گرمایش زمین به توافق برسد؟ حجم معاملات دو کشور در ۲۰۲۰ به ۶۲۶ میلیارد دلار رسید. چین در ۲۰۲۰ دو برابر ۲۰۱۹ یعنی ۷۱/۷ گیگاوات زیرساخت تولید اضافه در اوج شیوع بیماری کووید۱۹ در بخش‌های انرژی خورشیدی و بادی تعبیه کرده است. چین بزرگ‌ترین سازنده پانل‌های خورشیدی، توربین‌های بادی و باتری‌های لیتیوم- یونی در جهان است. دوم آمریکا در اجلاس گلاسکو در نوامبر ۲۰۲۱ (COP26) چه پیشنهادها و تعهداتی را روی میز بگذارد که در عین همکاری با متحدان آمریکا خصوصا اروپا، منافع ملی آمریکا نیز حفظ شود؟

جولان سوخت‌های فسیلی تا ۲۰۳۵

به نظر می‌رسد نفت‌خام و گاز طبیعی تا سال‌ها به عنوان حامل‌های کلیدی انرژی نقش ایفا خواهند کرد. حداقل زمانی که برای رسیدن به قله نفتی پیش‌بینی می‌شود ۲۰۳۵ است بنابراین از امروز تا آن سال تولید نفت بیشتر و بیشتر می‌شود یعنی از حدود ۹۰ میلیون بشکه در روز در آخر ۲۰۲۰ به ۱۱۰ تا ۱۱۵ میلیون بشکه در روز خواهیم رسید.

تولید گاز طبیعی نیز در همه آینده‌نگری‌ها به صورت تصاعدی رشد کرده و نهایتا تا ۲۰۶۰ به قله خود می‌رسد. تولید گاز طبیعی در انتهای ۲۰۱۹ به ۳۹۸۹ میلیارد مترمکعب در سال رسید که پیش‌بینی می‌شود تا ۲۰۶۰ به ۵۰۰۰ میلیارد مترمکعب برسد.

 صنایع نفت و گاز در آمریکا از هر صنعت دیگری دارای زیرساخت‌های وسیع بوده و استفاده از سوخت‌های فسیلی به مصرف‌کننده نزدیک‌تر و همچنین ارزان‌تر است.

کابینه جدید در واشنگتن به دنبال ایجاد بخش انرژی با خصوصیات قابل تحمل از لحاظ قیمت انرژی و پایدار خواهد بود. در عین حال مایل نیست موقعیت آمریکا به عنوان یک تولید‌کننده برتر در بخش انرژی‌های فسیلی از دست برود. نکته اینجاست که تولید نفت و گاز شیل یک شمشیر دولبه است. از طرفی تولید آنها وابستگی آمریکا به واردات نفت و گاز از دیگر مناطق جهان به خصوص خاورمیانه را کم کرده و آمریکا را در موقعیتی قرار می‌دهد که می‌تواند حتی فروشنده گاز به کویت باشد.

اما از طرف دیگر آثار منفی تولید نفت وگاز شیل چندین برابر بیشتر از نفت و گاز متعارف است. بنابراین بایدن در این زمینه با احتیاط تصمیم خواهد گرفت. خط لوله نفت کی استون که در دوره اوباما ساخت آن ممنوع شده بود، در دوره ترامپ مجددا به ساخت آن ادامه دادند تا یک قاضی دادگاه دوباره آن را متوقف کرد. بایدن مجوز ادامه کار را تعلیق کرده است.

در بخش تولید برق به مساله کاهش گازهای گلخانه‌ای توجه خواهد شد، چراکه در این بخش می‌تواند از حامل‌های انرژی پاک به صورت تولید توزیع شده و در خارج از شهرها بهره ببرد. همچنین در بخش حمل‌و‌نقل استفاده از خودروهای کاملا برقی با توجه به تشویق‌های دولت، امری در حال شیوع است.

دولت بایدن در نظر دارد رشد تقاضا در کل بخش انرژی را محدود کند. او در نظر دارد که حداکثر رشد مجموع انرژی مصرفی از دوره اوباما که ۴/۷ درصد بود، به هر سال ۱/۵ درصد نسبت به سال قبل از آن کاهش دهد.

واکنش مثبت بازار به حضور بایدن

بازار نفت و گاز نسبت به انتخاب بایدن عکس‌العمل مثبت نشان داد. مطابق پیش‌بینی قبل از انتخابات مقدار مصرف سوخت‌های ناشی از نفت در آمریکا با ۱/۰۸ میلیون بشکه افزایش به ۱۹/۱ میلیون بشکه در روز در ۲۰۲۱ می‌رسید.

با انتخاب بایدن به نظر می‌رسد ۳۵۰ هزار بشکه در روز به این عدد با توجه به بسته مشوق‌های مالی دولت اضافه شود. به نظر نمی‌رسد که از ابتدای دوره ریاست‌جمهوری بایدن، تولید نفت و گاز در آمریکا کاهش یابد. اگر سیاست‌های بایدن در زمینه کاهش تولید انرژی‌های فسیلی موفق شود، نتیجه آن در نیمه دوم دهه ۲۰۲۰ خواهد بود.

فرصت‌های پیش‌روی ایران

 در این میان ایران می‌تواند در سیاستگذاری انرژی خود از وضعیت جدید در آمریکا بهره جوید. ابتدا پیشنهاد می‌شود که دخالت ایران در توافق موسوم به اوپک‌پلاس بیشتر شود. با توجه به گفته وزیر نفت ایران که صادرات نفت کشور در روزهای اخیر بالا رفته است، پس تاثیر ایران به عنوان یکی از بنیان‌گذاران اوپک نیز متناسب با آن می‌تواند تحول یابد.

دوم در بازه زمانی بین ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰ که همه پیش‌بینی‌ها حاکی از بیشتر شدن نقش گاز طبیعی در سبد مصرفی انرژی جهان دلالت دارد، ایران به توسعه صادرات گاز طبیعی خود فکر کند.

سوم، در ایجاد و سپس تجارت گاز طبیعی مایع شده (LNG)، مبادرت کند.

چهارم، بر اتمام خط لوله ایران- پاکستان تا مرز و حتی در درون بلوچستان پاکستان اهتمام ورزد. صنایع پاکستان بدون تردید به ایجاد کارخانجاتی در نزدیکی این خط لوله خواهند پرداخت.

پنجم، خط لوله مزبور می‌تواند تا بندر گوادر پاکستان با مشارکت چین امتداد یابد.

ششم، از فرصت به دست آمده برای توسعه مخازن مشترک با عراق و دیگر کشورهای خلیج‌فارس استفاده شود.

 

اخبار برگزیدهاقتصاد کلان