عمر پایین ساختمان؛ مجالی برای تاخت‌وتاز بسازبفروش‌ها
به گزارش جهان صنعت نیوز: اگر نگاهی به آگهی‌های ساختمانی در برخی کشورهای اروپایی نظیر فرانسه و آلمان بی‌اندازید، متوجه می‌شوید که خانه‌هایی با عمر بیش از ۱۰۰ سال برای فروش یا اجاره در بازار عرضه شده‌اند. این ساختمان‌ها به واسطه بازسازی، از معماری داخلی شیک و مدرنی برخوردارند، اما به هرحال عمر آنها بسیار زیاد است. اما در ایران، کمتر امکان دارد که ساختمانی با این عمر خرید و فروش شود و ساختمان‌ها عموما ۲۰ تا ۳۰ سال پس از ساخت، تخریب شده و مجددا احداث می‌شوند. این مساله، صدای مسوولان را هم درآورده است. به طوری که معاون وزیر راه‌و‌شهرسازی و مدیرعامل شرکت مادر تخصصی آزمایشگاه فنی مکانیک خاک به تازگی عمر مفید ساختمان‌ها در کشور را ۳۰ سال دانسته و گفته است: «هدف اصلی این شرکت افزایش عمر مفید ساختمان‌ها به بیشتر از ۳۰ سال است.»
مجید کیان‌پور گفت: «افزایش عمر مفید پروژه‌های عمرانی، زیرساختی و ساختمان‌ها در گرو کنترل کمی، کیفی و تضمین کیفیت پروژه‌ها و مصالح به کار رفته در این طرح‌هاست. کنترل کمی و کیفی پروژه‌ها موجب کاهش هزینه کردهای مالی و نیز نگهداری ابنیه بعد از ساخت و بهره‌برداری می‌شود و در این راستا باید استانداردسازی‌ها در همه پروژه‌های بخش دولتی و خصوصی لحاظ و نظارت شود.»
او یادآور شد: «یکی از مواردی که به افزایش نظارت‌ها و کنترل کمی و کیفی پروژه‌ها منجر می‌شود، حضور سرزده و بدون اطلاع قبلی کارشناسان و ناظران شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک با همکاری سازمان نظام مهندسی و اعضای شورای فنی استان بر سر اجرای پروژه‌ها حین انجام کار است.»
به گزارش ایرنا، مدیرعامل شرکت مادر تخصصی آزمایشگاه فنی مکانیک خاک با بیان اینکه ایران کشوری حادثه خیز است و در طول سال شاهد حوادث مخربی چون سیل و به ویژه زلزله هستیم، گفت: «یکی از راه‌های کاهش آثار مخرب زلزله و سیل تقویت استحکام سازه‌های زیرساختی نظیر جاده، پل، تونل و ساختمان‌هاست. یکی از مواردی که باید نظارت بر آن بیشتر شود، تولید بتن مورد نیاز پروژه‌ها است، نظارت بر تولید کیفی بتن براساس نوع سازه‌ها بیشتر و این نظارت کنترل کیفی بتن در محل اجرای پروژه انجام شود تا استحکام، مقاومت و عمر مفید آن بنا افزایش یابد.» اما آیا کمبود نظارت و کیفیت پایین مصالح، تنها علت عمر پایین ساختمان‌ها در ایران است؟
ارزش زیاد زمین، عمر کم ساختمان
هنگامی که پدیده‌های کلان در بازار مسکن مورد مطالعه قرار می‌گیرند، نمی‌توان برای بیان دلیل وقوع این پدیده‌ها به یک یا دو علت بسنده کرد. عمر پایین ساختمان‌ها در ایران نیز از این قائده مستثنی نیست. «جهان‌صنعت» برای بررسی علل عمر پایین ساختمان در ایران و هزینه‌هایی که این پدیده به کشور تحمیل می‌کند، به سراغ یک کارشناس عمران ساختمان رفته است. شاهین افتخاری در گفت‌وگو با خبرنگار «جهان‌صنعت» با بیان اینکه عمر پایین ساختمان در کشور علل مختلفی دارد، می‌گوید: «اولین و مهم‌ترین علت این است که ارزش زمین در ایران زیاد است. ارزش زمین در ارزش ملک تاثیرگذار است، بنابراین با توجه به مجوزهایی که شهرداری به خاطر رشد شهر ارائه می‌کند، ساختمان‌ها بعد از ۲۰ یا ۳۰ سال حتی اگر از نظر ساخت و مصالح استاندارد قابل قبول داشته باشد، تخریب شده تا ساختمان‌های دیگری با تعداد واحدهای مسکونی بیشتر در زمین آنها احداث شوند. در واقع می‌توان گفت که در مناطق شهری زمین انقدر ارزشمند است که به جای ساخت واحدهای مسکونی بیشتر در زمین جدید، ساختمان‌های موجود تخریب شده و ساختمان جدید احداث می‌شود.
او سپس با مقایسه ایران و اروپا می‌افزاید: «اینگونه نیست که در تمام مناطق اروپا عمر ساختمان‌ها زیاد باشد، به عنوان مثال در ایتالیا هم عمر ساختمان‌ها پایین است. عمر بالای ساختمان در شمال اروپا و کشورهایی مانند اتریش، آلمان و انگلستان مشاهده می‌شود و یکی از علت‌های این تفاوت، زلزله‌خیزی در ایران به شمار می‌رود. این مساله بزرگ و تاثیرگذار است.»
به گفته کارشناس، از سال ۱۳۷۰ تاکنون استانداردهای زلزله در ایران سه یا چهار بار بهبود پیدا کرده است. بنابراین ساختمانی که در سال ۷۰ با استانداردهای روز ساخته شده است، امروز استاندارد نیست و چک‌لیست‌های تاییده را پاس نمی‌کند. بنابراین طبیعی است که اکنون نیاز به ساخت ساختمان‌های جدید منطبق با استانداردهای روز وجود داشته باشد.
حلقه مفقوده
اما آیا تفاوت تکنولوژی در ایران و اروپا نیز می‌تواند علتی برای تفاوت عمر ساختمان‌ها در این دو منطقه باشد؟ افتخاری با اشاره به این مساله می‌گوید: «ما در ایران بهترین طراح‌ها و مصالح را داریم، اما یک حلقه مفقوده وجود دارد و آن تکنسین‌های متخصص است. دیده نمی‌شود که لوله‌کش، برقکار یا بنا دارای تاییده باشند. این افراد در ایران بدون آموزش و آشنایی با استانداردها، صرفا به شکل تجربی و با آزمون و خطا وارد کار شده‌اند.» به عقیده او، همین مساله به یکی از علل کاهش عمر مفید ساختمان در ایران بدل شده است.
او ادامه می‌دهد: «مشکل دیگر تفاوت تجهیزات مورد استفاده برای ساخت ساختمان در ایران است. بسیاری از تجهیزات در حین ساخت مانند دستگاه‌های جوش و روش‌های پایپینگ در ایران از نسل اول تکنولوژی است، این در حالی است که در جهان اکنون از نسل چهارم تکنولوژی استفاده می‌شود. اکنون در جهان بخش هوشمندسازی سازه ساختمان پیگیری می‌شود.سازه‌های هوشمند امکان مشاهده و کنترل تنش‌ها و نیروهای وارد بر ساختمان را فراهم می‌کند. اکنون در ایران برج میلاد از معدود مثال‌های استفاده از سازه هوشمند است و طبیعتا هوشمندسازی سازه‌ها می‌تواند عمر ساختمان‌ها را افزایش دهد.» اما این عمر کوتاه، چه هزینه‌هایی را بر کشور تحمیل می‌کند؟
دردسر برای محیط‌زیست
به نظر می‌رسد که عمر کوتاه ساختمان در ایران باید هزینه زیادی را به بازار مسکن تحمیل کند. افتخاری در این رابطه می‌گوید: «هزینه این پدیده تنها متوجه بازار ساختمان نیست، بلکه زیان بزرگیرا بر سرمایه ملی تحمیل می‌کند. اولین و بزرگ‌ترین ضربه به محیط‌زیست وارد می‌شود، چراکه تخریب و احداث ساختمان‌ها و استخراج مصالح مورد نیاز محیط‌زیست را آلوده می‌کند.»
این کارشناس عمران می‌افزاید: «این ساختمان‌ها باید ۸۰ تا ۹۰ سال عمر مفید داشته باشند. بنابراین سرمایه به کار برده شده در این ساختمان‌ها به جای آنکه در ۹۰ سال مستهلک شود، در ۲۰ تا ۳۰ سال مستهلک می‌شود. این یک زیان ملی است.»
او ادامه می‌دهد: «زیان دیگر این پدیده این است که عمر پایین ساختمان در ایران بازار «بسازوبفروش»ها را گرم نگه داشته است. این پدیده، ساختمان و ملک را از یک کالای مصرفی و نیاز اولیه زندگی به کالای سرمایه‌ای تبدیل کرده است. این مساله باعث بورس‌بازی و بالا رفتن قیمت ملک و مسکن می‌شود.»
به نظر می‌رسد که عمر پایین ساختمان، یک پدیده پرهزینه برای بازار و کشور است، و تنها با افزایش نظارت نمی‌توان بر آن فائق آمد. افزایش عمر ساختمان‌ها نیاز به استفاده از ابزارهای کلان اقتصادی و فناوری دارد، اما آیا متولی ساخت ساختمان در کشور، یعنی وزارت راه‌و‌شهرسازی به سمت استفاده از این ابزارها خواهد رفت؟
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهمسکنلینک کوتاه :