شفافیت راه مبارزه با رانت
به گزارش جهان صنعت نیوز: در حالی که مشخص نیست با این وضعیت بلاتکلیف چه آینده‌ای برای زنجیره فولاد که در حال حاضر با رانت ۱۸۰ هزار میلیارد تومانی همراه است، در انتظار خواهد بود. به گفته دبیر کل انجمن سنگ‌آهن ایران، عدم حمایت از شیوه‌نامه کار را برای کل زنجیره فولاد سخت‌تر خواهد کرد.
افزایش سرسام‌آور قیمت فولاد از جمله چالش‌هایی است که مصرف‌کنندگان در حوزه‌های مختلف اقتصادی را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرده و در بازار کالاهایی از جمله خودرو، لوازم خانگی و…، گرانی‌های قابل توجهی را به همراه آورده است. در واقع با اینکه حمایت زیادی از تولیدکنندگان فولاد انجام می‌شود اما تولیدات شرکت‌های فولادی همواره با قیمت‌های نجومی به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد که البته در این خصوص حضور دلالان و سودجویان به شدت این بازار را متاثر می‌کند اما به طور کلی کارشناسان بر این عقیده هستند که باید تمهیداتی در رابطه با زنجیره فولاد در دستور کار دولت قرار بگیرد که از توزیع رانت در این زنجیره جلوگیری شود و شرایطی به وجود آید که در پی آن تمامی فعالان زنجیره فولاد از سود یکسانی برخوردار شوند. اما متاسفانه شرایط در حال حاضر به گونه‌ای است که تنها تولیدکنندگان فولاد سودهای کلانی را از تولید و عرضه محصولات خود به دست می‌آورند و دیگر فعالان زنجیره فولاد هر روز بیشتر از قبل از پا می‌افتند.
روح شیوه‌نامه مبارزه با رانت‌خواری است
از این رو علیرضا رزم‌حسینی وزیر صنعت، معدن و تجارت از زمان آغاز فعالیت خود تمام تمرکز خود معطوف به سر و سامان دادن به این بخش کرد و این قول را به مصرف‌کنندگان داد که با تمهیدات جدید، قیمت فولاد کاهش پیدا کند و شفافیت در این زنجیره ایجاد شود. در همین راستا شیوه‌نامه ساماندهی عرضه و تقاضای فولاد مورد توجه قرار گرفت که اگرچه نتوانست نظر مثبت فولادی‌ها را به خود جلب کند اما اتفاق مثبتی بود که مجلس نیز از آن حمایت کرد و حتی جمعی از اعضای کمیسیون صنایع و معادن مجلس با اعلام حمایت از تصمیم دولت برای ساماندهی بازار فولاد تاکید کردند که تدوین طرح ساماندهی بازار فولاد در مجلس نیز به موازات شیوه‌نامه مصوب دولت انجام گرفته است و با این کار به دنبال پشتیبانی قانونی از اقدام وزارت صنعت در این زمینه است.
در این راستا علیرضا رزم‌حسینی در ارتباط با شیوه‌نامه اعلام کرد: بر اساس شیوه‌نامه ابلاغی ستاد اقتصادی دولت، تمامی محصولات فولادی باید در بورس کالا عرضه شوند و از مازاد آن صادرات انجام شود. به گفته وی، هدف از ابلاغ این شیوه‌نامه تقویت تولید بوده تا عرضه و تقاضای محصول در بورس کالا به شکل شفاف دنبال شود و استفاده از این روش و شیوه‌نامه باعث تعادل قیمت‌ها خواهد شد. این در حالی است که عرضه محصولات فولادی در بورس خللی در صادرات ایجاد نمی‌کند.
قیمت فولاد باید منطقی شود
همچنین بسیاری از کارشناسان اعلام کردند که قیمت فولاد باید منطقی شود و انتظار این است که با اجرای شیوه‌نامه اجرایی مصوب، زمینه تحقق این مهم فراهم شود. برخی از انجمن‌های فولادی و معدنی نیز در حمایت از شیوه‌نامه اعلام کردند که کلیات شیوه‌نامه ساماندهی بازار فولاد مورد تایید است چرا که روح شیوه‌نامه مبارزه با رانت‌خواری است. اما رقابتی شدن بازار فولاد و ایجاد شفافیت در حالی دو ویژگی مهم شیوه‌نامه مصوب دولت برای ساماندهی بازار فولاد محسوب می‌شد و حتی به صورت همه‌جانبه مورد حمایت مجلس قرار گرفت که در حال حاضر شاهد این هستیم که خبری از اجرایی شدن شیوه‌نامه نیست.
نکته قابل توجه اینکه معاون اول رییس‌جمهور در پی برخی انتقادها، دستور بازنگری و اصلاح شیوه‌نامه را صادر کرده است. موضوعی که به طور حتم اجرایی شدن شیوه‌نامه را با تاخیر روبه‌رو می‌کند و از سر و سامان دادن سریع‌تر به بازار فولاد جلوگیری خواهد کرد. البته این دستور در پی درخواست وزیر کار برای اصلاح شیوه‌نامه بدون امکان اعمال سلایق شخصی و غیرکارشناسی داده شده است اما از آنجا که هر اصلاحی در این شیوه‌نامه در دستور کار قرار بگیرد باز هم مورد انتقاد عده‌ای دیگر از زنجیره قرار خواهد گرفت، اجرایی شدن این شیوه‌نامه به این زودی اتفاق نخواهد افتاد.
تاکید بر حمایت از بورس
معاون اول رییس‌جمهوری، در پی‌نوشت نامه وزیر کار به نهاوندیان دستور بازنگری و اصلاح شیوه‌نامه تنظیم بازار فولاد را بدون «هیچ علامت منفی به بورس» داده است!
وزیر کار در نامه خود نوشته است که با توجه به سهم ۱۵ درصدی صنعت فولاد در بازار سرمایه، شیوه‌نامه تنظیم بازار فولاد علاوه بر کاهش صادرات این صنعت، باعث آسیب جدی به سرمایه و اعتماد مردم و ناامنی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خواهد شد.
وزیر کار در درخواست خود برای بازنگری و اصلاح شیوه‌نامه تنظیم بازار گفته است که وزارت کار و شرکت‌های تابعه آن، سهم ۲۰ درصدی از معادن و صنایع فولادی کشور دارند و نظرات آنها در تدوین شیوه‌نامه اخذ نشده است.
شریعتمداری در نامه خود درخواست کرده که شیوه‌نامه تنظیم بازار فولاد با هماهنگی وزارتخانه‌های صمت، کار و اقتصاد و مشارکت شرکت‌های بزرگ فولادی و تشکل‌های این زنجیره به گونه‌ای اصلاح شود که مشخص، شفاف، صریح و بدون امکان اعمال سلایق شخصی و غیرکارشناسی باشد و از ایجاد رانت توسط برخی افراد که مصداق واضح این موضوع هستند، جلوگیری شود.
بعد از این نامه وزیر کار، اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور در نامه‌ای به محمد نهاوندیان معاون اقتصادی رییس‌جمهور، در تاریخ ۴ بهمن، دستور بازنگری و اصلاح شیوه‌نامه عرضه و تقاضای زنجیره فولاد با تاکید بر حمایت از بورس را صادر کرده است.
تغییر خاصی در بازار سنگ‌آهن ایجاد نشده
به این ترتیب فعالان زنجیره فولاد که تا‌کنون به دلیل منفعت طلبی برخی از تولیدکنندگان فولاد با مشکلات قابل توجهی روبه‌رو بودند، همچنان باید در این شرایط به فعالیت ادامه دهند یا اینکه به طور کلی از این عرصه که سود آن فقط به دست عده‌ای محدود می‌رسد، خداحافظی کنند. در این راستا به طور حتم لازم است که دولت شرایطی را فراهم کند که شیوه‌نامه ساماندهی عرضه و تقاضای فولاد هرچه زودتر اجرایی شود. در غیر این صورت شرایط فعالیت برای تمام فعالان این زنجیره و همچنین مشتریان فولاد که بسیاری از آنها تولیدکننده هستند، سخت‌تر خواهد شد.
در همین خصوص دبیر کل انجمن سنگ‌آهن ایران گفت: شک نکنید که هر طرحی که در زمینه ساماندهی بازار فولاد در مجلس تصویب شود بهتر از طرح دولت نخواهد بود چون با تصویب آن دیگر امکان تغییر وجود نخواهد داشت و متاسفانه تاثیر مرکز پژوهش‌های مجلس هم در این قانون تاثیر پررنگی نیست و خود کمیته معدن و کمیسیون این طرح را پیش می‌برند در حالی که این موضوع می‌تواند خطرناک باشد.
سعید عسکرزاده به بازار سنگ‌آهن و تاثیر شیوه‌نامه ابلاغی دولت پرداخت و افزود: تغییر خاصی در بازار سنگ‌آهن ایجاد نشده و شیوه‌نامه هم برای حوزه سنگ‌آهن تا شمش عملیاتی نشده است. کماکان منتظریم که اگر امکان‌پذیر باشد، جلسه‌ای با وزیر صمت برگزار و تاکید کنیم که فکری برای اجرایی شدن این شیوه‌نامه کند زیرا اتفاق خاصی نه در شیوه‌نامه افتاده است و نه در بحث ماده ۹ که قرار بود در زمینه صادرات بالادستی برنامه‌ریزی صورت بگیرد.
عسکر زاده در ادامه افزود: واقعیت این است که طرح ساماندهی بازار فولاد قبل از شیوه‌نامه ابلاغی دولت در دستورکار مجلس قرار گرفت و اتفاقا جلساتی در مرکز پژوهش‌های مجلس در این زمینه تشکیل شد که ما هم در آن حضور داشتیم و برای تدوین آن همه تشکل‌ها از جمله انجمن تولیدکنندگان فولاد، انجمن سنگ‌آهن، انجمن نوردکاران، نماینده خانه معدن و… دعوت شده بودند. این طرح تقریبا آماده شده بود و هنوز به صحن علنی مجلس نرفته بود که دولت شیوه‌نامه ابلاغی خود را ارائه داد. بنابراین مجلس قدری سکوت کرد تا اگر دولت خودش راهکار عملیاتی دارد ارائه دهد.
دولت کم‌کاری کرد
وی در ادامه خاطرنشان کرد: متاسفانه در بحث اجرای شیوه‌نامه هم دولت کم‌کاری کرد یعنی به بحث محصولات بالادستی زنجیره ورود پیدا نکرد و هنوز هم دستورالعمل اجرایی برای آن بیرون نیامده است و هم مجموعه تشکل انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران و شرکت‌های فولادی همراهی لازم با شیوه‌نامه را انجام ندادند. این بزرگ‌ترین آسیبی بود که باعث شد مجلس مجددا طرح ساماندهی را در دستورکار خود قرار دهد.
عسکرزاده به ایراسین گفت: من از دوستان و همکاران خودمان در تشکل‌های مختلف زنجیره و بنگاه‌های اقتصادی می‌خواهم که در عملیاتی شدن شیوه‌نامه همراهی کنند هرچند قطعا مطابق میل همه زنجیره نخواهد بود ولی قاعدتا نباید اجازه بدهیم کار به سمت بدتری پیش برود و آینده‌نگری حکم می‌کند اجازه ندهیم کار به تصویب قانون در مجلس برسد، زیرا کار برای کل زنجیره سخت‌تر خواهد شد و این به نفع هیچ‌کس نیست.
وی همچنین در مورد اخبار مطرح شده درباره لغو محدودیت صادرات سنگ‌آهن گفت: لغو محدودیتی در کار نیست و معلوم نیست این اخبار از کجا نشات گرفته است. تنها اتفاقی که افتاده این است که مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صمت بخشنامه قبلی یعنی بخشنامه ۷ تیرماه را لغو کرده و گمرک را به بخشنامه سال ۹۸ ارجاع داده است. یعنی مقررات پیشین در مورد صادرات سنگ‌آهن، از جمله الزام به دریافت تیک صادراتی از دفتر صنایع معدنی وزارت صمت و پرداخت عوارض گمرکی، همچنان پابرجاست.
شفافیت در زنجیره تولید
در این خصوص همچنین قائم‌مقام بورس کالا در واکنش به شیوه‌نامه ابلاغی فولاد که در آن تاکید شده کل زنجیره فولاد در بورس کالا عرضه شود، اظهار کرد: سیاستگذاران برای مدیریت بازار نهایی محصولات و رسیدن کالا به قیمت مناسب به دست مصرف کننده نهایی به این نتیجه رسیدند که تمام زنجیره تولید در بورس کالا عرضه شود. محصولات میانی زنجیره فولاد در بورس کالا عرضه می‌شود؛ اگر کل زنجیره در بورس کالا عرضه شود، قطعا دستاورد آن، شفافیت در زنجیره تولید است. البته این اتفاق جدیدی نیست و در مصوبات قبلی نیز تاکید شده بود و نیاز به مصوبه جدید نداشت.
رضا محتشمی‌پور گفت: مشکل اصلی ما این است که فولادی‌ها در بورس کالا عرضه کافی انجام نمی‌دهند که اگر این عرضه انجام شود قطعا قیمت متعادل خواهد شد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :